Việc Quốc hội th&ocirc;ng qua Nghị quyết 222/2025 về ph&aacute;t triển trung t&acirc;m t&agrave;i ch&iacute;nh quốc tế đ&aacute;nh dấu một bước đi ch&iacute;nh s&aacute;ch quan trọng. Tuy nhi&ecirc;n, để hiện thực h&oacute;a tham vọng n&agrave;y, điều cốt l&otilde;i kh&ocirc;ng nằm ở vị tr&iacute; địa l&yacute; hay hạ tầng vật chất, m&agrave; ở khả năng thiết kế một cấu tr&uacute;c thể chế đủ hấp dẫn v&agrave; tương th&iacute;ch với chuẩn mực to&agrave;n cầu. B&agrave;i to&aacute;n kh&ocirc;ng đơn thuần l&agrave; tạo ra &quot;kh&ocirc;ng gian&quot; m&agrave; để trung t&acirc;m t&agrave;i ch&iacute;nh mang t&iacute;nh quốc tế thực chất, đủ sức tạo dựng niềm tin thị trường v&agrave; thu h&uacute;t d&ograve;ng vốn xuy&ecirc;n bi&ecirc;n giới.

Kh&aacute;i niệm &ldquo;trung t&acirc;m t&agrave;i ch&iacute;nh quốc tế&rdquo; thường được gắn với h&igrave;nh ảnh một kh&ocirc;ng gian s&ocirc;i động của c&aacute;c định chế t&agrave;i ch&iacute;nh, t&ograve;a nh&agrave; cao tầng, hay d&ograve;ng vốn ngoại. Nhưng thực tế, để h&igrave;nh th&agrave;nh một TTTCQT đ&uacute;ng nghĩa, cần hiểu r&otilde; v&agrave; giải quyết ba yếu tố cốt l&otilde;i: &quot;trung t&acirc;m&quot;, &quot;t&agrave;i ch&iacute;nh&quot; v&agrave; &quot;quốc tế&quot;.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250805/images/financial-centres-will-ensure-ne.jpg" style="height:400px; width:600px" /> 
Một trung t&acirc;m t&agrave;i ch&iacute;nh quốc tế kh&ocirc;ng chỉ gắn với c&aacute;c định chế t&agrave;i ch&iacute;nh, t&ograve;a nh&agrave; cao tầng. Ảnh: TL

&ldquo;Trung t&acirc;m&rdquo; kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; một khu đ&ocirc; thị hiện đại với c&aacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng quốc tế, m&agrave; l&agrave; một thiết chế vận h&agrave;nh độc lập, c&oacute; thể kết nối hiệu quả c&aacute;c cấu phần t&agrave;i ch&iacute;nh trong v&agrave; ngo&agrave;i nước. C&oacute; thể l&agrave; từ thị trường vốn, ph&aacute;i sinh, bảo hiểm đến t&agrave;i sản số v&agrave; c&aacute;c sản phẩm đầu tư d&agrave;i hạn. Cấu tr&uacute;c n&agrave;y phải tạo được &ldquo;đồng vận thể chế&rdquo;, c&oacute; thể h&igrave;nh dung về một hệ sinh th&aacute;i đủ hấp dẫn để d&ograve;ng vốn kh&ocirc;ng chỉ chảy về m&agrave; c&ograve;n được ph&acirc;n phối, t&aacute;i cơ cấu v&agrave; tối ưu ho&aacute; theo chiến lược quốc gia. Khi đ&oacute;, &ldquo;trung t&acirc;m&rdquo; kh&ocirc;ng c&ograve;n l&agrave; nơi diễn ra c&aacute;c giao dịch t&agrave;i ch&iacute;nh, m&agrave; trở th&agrave;nh nơi cấu tr&uacute;c n&ecirc;n c&aacute;c d&ograve;ng vốn mới, từ đầu tư, tiết kiệm cho tới ph&aacute;t triển hạ tầng.

Ở cấp độ s&acirc;u hơn, &ldquo;t&agrave;i ch&iacute;nh&rdquo; trong TTTCQT kh&ocirc;ng chỉ phục vụ nh&agrave; đầu tư tư nh&acirc;n hay doanh nghiệp, m&agrave; c&ograve;n mở rộng tới khu vực c&ocirc;ng. Ch&iacute;nh quyền địa phương c&oacute; thể ph&aacute;t h&agrave;nh tr&aacute;i phiếu d&agrave;i hạn để gọi vốn hạ tầng; c&aacute;c doanh nghiệp nh&agrave; nước c&oacute; thể IPO theo chuẩn quốc tế; v&agrave; c&aacute;c dự &aacute;n hợp t&aacute;c c&ocirc;ng &ndash; tư c&oacute; thể được cấu tr&uacute;c, gọi vốn v&agrave; triển khai với cơ chế chia sẻ rủi ro minh bạch v&agrave; hiệu quả. N&oacute;i c&aacute;ch kh&aacute;c, TTTCQT kh&ocirc;ng chỉ cung cấp dịch vụ t&agrave;i ch&iacute;nh &ndash; n&oacute; tạo dựng một hạ tầng thị trường, nơi c&aacute;c d&ograve;ng vốn trực tiếp (g&oacute;p vốn, cổ phần) v&agrave; gi&aacute;n tiếp (tr&aacute;i phiếu, quỹ đầu tư) c&oacute; thể gặp nhau một c&aacute;ch c&oacute; tổ chức, được định gi&aacute; minh bạch v&agrave; giao dịch hiệu quả. Một Trung t&acirc;m như vậy kh&ocirc;ng đơn giản l&agrave; cung cấp dịch vụ gửi tiền hay cho vay m&agrave; l&agrave; nơi c&aacute;c loại t&agrave;i sản t&agrave;i ch&iacute;nh mới được tạo ra, t&aacute;i cấu tr&uacute;c, v&agrave; đưa v&agrave;o lưu th&ocirc;ng.

&ldquo;Quốc tế&rdquo; cũng kh&ocirc;ng n&ecirc;n được hiểu hẹp l&agrave; thu h&uacute;t vốn ngoại. Một TTTCQT muốn được c&ocirc;ng nhận phải đảm bảo h&agrave;nh lang ph&aacute;p l&yacute; tương th&iacute;ch to&agrave;n cầu, khả năng sử dụng đa ng&ocirc;n ngữ, đồng tiền giao dịch mạnh v&agrave; cơ chế trọng t&agrave;i độc lập. M&ocirc; h&igrave;nh của Astana (Kazakhstan) sử dụng luật Anh, giao dịch bằng đ&ocirc; la v&agrave; vận h&agrave;nh bằng tiếng Anh l&agrave; một v&iacute; dụ thể hiện r&otilde; điều n&agrave;y.

Muốn tiến xa hơn &ldquo;giấc mơ kh&ocirc;ng gian&rdquo;, TTTCQT tại Việt Nam cần được thiết kế với cấu tr&uacute;c thể chế đủ mạnh v&agrave; m&ocirc; h&igrave;nh vận h&agrave;nh linh hoạt. Ba h&agrave;nh động n&ecirc;n được đặt l&ecirc;n b&agrave;n ngay từ đầu.

Thứ nhất, thiết lập một cơ quan vận h&agrave;nh độc lập, c&oacute; quyền cấp ph&eacute;p, quản l&yacute; v&agrave; điều phối to&agrave;n bộ hoạt động trong trung t&acirc;m. Cơ quan điều h&agrave;nh TTTCQT cần được t&aacute;ch biệt với hệ thống h&agrave;nh ch&iacute;nh hiện hữu v&agrave; quan trọng nhất l&agrave; c&oacute; thẩm quyền thiết kế cơ chế vận h&agrave;nh ph&ugrave; hợp với thị trường to&agrave;n cầu.

Thứ hai, x&acirc;y dựng h&agrave;nh lang ph&aacute;p l&yacute; ri&ecirc;ng biệt. C&aacute;c m&ocirc; h&igrave;nh TTTCQT th&agrave;nh c&ocirc;ng đều c&oacute; hệ thống luật ri&ecirc;ng biệt, linh hoạt hơn luật quốc gia, nhưng vẫn đảm bảo ti&ecirc;u chuẩn quốc tế. Hệ thống n&agrave;y phải đủ linh hoạt để điều chỉnh theo t&iacute;n hiệu thị trường, v&agrave; đủ ổn định. Đ&acirc;y l&agrave; điều kiện ti&ecirc;n quyết để tạo sự kh&aacute;c biệt v&agrave; thu h&uacute;t nh&agrave; đầu tư rời mội trường đầu tư quen thuộc m&agrave; dịch chuyển đến đầu tư ở trung t&acirc;m mới n&agrave;y.

Thứ ba, đ&agrave;m ph&aacute;n, kết nối, v&agrave; huy động nguồn lực. Trước khi ch&iacute;nh thức vận h&agrave;nh, cần thực hiện c&aacute;c v&ograve;ng đ&agrave;m ph&aacute;n với c&aacute;c định chế t&agrave;i ch&iacute;nh to&agrave;n cầu, thiết lập cơ chế &ldquo;sandbox&rdquo; thử nghiệm, k&yacute; kết c&aacute;c thỏa thuận hợp t&aacute;c quốc tế, v&agrave; khởi động c&aacute;c chiến dịch huy động vốn đầu tư hạ tầng bao gồm cả c&ocirc;ng nghệ v&agrave; nh&acirc;n lực.

Về lựa chọn thị trường khởi đầu, kh&ocirc;ng n&ecirc;n bắt đầu bằng những lĩnh vực m&agrave; Việt Nam chưa c&oacute; năng lực kiểm so&aacute;t nội tại như fintech, blockchain hay t&agrave;i sản số. Những lĩnh vực n&agrave;y tuy c&oacute; tiềm năng tăng trưởng cao, nhưng lại phụ thuộc lớn v&agrave;o c&ocirc;ng nghệ nước ngo&agrave;i, đặt ra th&aacute;ch thức về gi&aacute;m s&aacute;t v&agrave; an ninh t&agrave;i ch&iacute;nh. Chỉ khi quốc gia đ&atilde; l&agrave;m chủ được nền tảng c&ocirc;ng nghệ, mới n&ecirc;n từng bước mở rộng sang c&aacute;c lĩnh vực n&agrave;y.

Thay v&agrave;o đ&oacute;, thị trường ph&aacute;i sinh h&agrave;ng h&oacute;a gắn với lợi thế n&ocirc;ng sản như c&agrave; ph&ecirc;, gạo, cao su &nbsp;n&ecirc;n l&agrave; hướng đi chiến lược ban đầu. Đ&acirc;y l&agrave; những mặt h&agrave;ng m&agrave; Việt Nam đ&atilde; c&oacute; vị thế xuất khẩu lớn, chuỗi cung ứng mạnh v&agrave; nhu cầu quốc tế cao. Việc đưa c&aacute;c sản phẩm n&agrave;y v&agrave;o giao dịch trong TTTCQT với chuẩn mực quốc tế kh&ocirc;ng chỉ gi&uacute;p định gi&aacute; c&ocirc;ng bằng, m&agrave; c&ograve;n mở ra cơ hội để Việt Nam trở th&agrave;nh trung t&acirc;m thanh khoản v&agrave; định gi&aacute; h&agrave;ng h&oacute;a n&ocirc;ng sản khu vực.

Kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; thiết kế m&agrave; phải l&agrave; thực thi

B&agrave;i học từ Astana International Financial Centre (AIFC) cho thấy, một TTTCQT c&oacute; thể ra đời với tầm nh&igrave;n lớn, nhưng nếu thiếu thể chế thực chất v&agrave; cơ chế vận h&agrave;nh minh bạch, dễ rơi v&agrave;o t&igrave;nh trạng h&igrave;nh thức. Với sự hiện diện rải r&aacute;c của c&aacute;c định chế, nhưng thiếu chiều s&acirc;u thị trường v&agrave; chức năng t&agrave;i ch&iacute;nh l&otilde;i.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250805/images/14.jpg" style="height:351px; width:609px" /> 
Trung t&acirc;m t&agrave;i ch&iacute;nh kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; một kh&ocirc;ng gian giao dịch t&agrave;i ch&iacute;nh m&agrave; c&ograve;n trở th&agrave;nh c&ocirc;ng cụ điều tiết vĩ m&ocirc;. Ảnh: N.K

Việt Nam c&oacute; cơ hội tốt để kh&ocirc;ng lặp lại m&ocirc; h&igrave;nh đ&oacute;, vấn đề l&agrave; cần tr&aacute;nh tư duy &ldquo;chỉ cần c&oacute; t&ecirc;n gọi l&agrave; th&agrave;nh trung t&acirc;m&rdquo;. Thực chất phải đến từ khả năng định h&igrave;nh thị trường t&agrave;i ch&iacute;nh, vai tr&ograve; trung gian vốn, c&ocirc;ng cụ điều tiết rủi ro v&agrave; năng lực kết nối to&agrave;n cầu.

Nếu được thiết kế đ&uacute;ng, TTTCQT kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; một kh&ocirc;ng gian giao dịch t&agrave;i ch&iacute;nh m&agrave; c&ograve;n trở th&agrave;nh c&ocirc;ng cụ điều tiết vĩ m&ocirc;. V&iacute; dụ, thị trường tr&aacute;i phiếu địa phương c&oacute; thể t&igrave;m được chuẩn mực quốc tế từ đ&acirc;y. Doanh nghiệp nh&agrave; nước muốn IPO c&oacute; thể được ni&ecirc;m yết trong m&ocirc;i trường ph&aacute;p l&yacute; linh hoạt hơn, hướng đến nh&agrave; đầu tư to&agrave;n cầu.

Từ đ&oacute;, TTTCQT c&oacute; thể trở th&agrave;nh bệ đỡ cho ch&iacute;nh s&aacute;ch ph&aacute;t triển d&agrave;i hạn bao gồm cả huy động vốn cho hạ tầng, n&acirc;ng cao năng lực cạnh tranh t&agrave;i ch&iacute;nh v&agrave; cải thiện hiệu quả điều h&agrave;nh ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ.

Đặc biệt c&oacute; ba điều kiện nền tảng cần được đảm bảo l&agrave; cam kết thể chế cấp cao, duy tr&igrave; xuy&ecirc;n suốt trong c&aacute;c giai đoạn ch&iacute;nh trị &ndash; kinh tế kh&aacute;c nhau; Nguồn lực c&ocirc;ng nghệ, nh&acirc;n lực, đặc biệt l&agrave; hệ thống dữ liệu, nền tảng số v&agrave; đội ngũ vận h&agrave;nh chuy&ecirc;n nghiệp, đa ng&ocirc;n ngữ; Mạng lưới li&ecirc;n kết quốc tế, gồm c&aacute;c định chế t&agrave;i ch&iacute;nh lớn, s&agrave;n giao dịch v&agrave; trọng t&agrave;i quốc tế.

Tất nhi&ecirc;n, cần thừa nhận rằng bất kỳ trung t&acirc;m n&agrave;o ở giai đoạn đầu cũng c&oacute; thể đạt được th&agrave;nh tựu ấn tượng m&agrave; chưa lộ r&otilde; c&aacute;c rủi ro d&agrave;i hạn. AIFC cũng l&agrave; một v&iacute; dụ điển h&igrave;nh, m&ocirc; h&igrave;nh vận h&agrave;nh của họ trong những năm đầu c&oacute; thể v&iacute; như m&ugrave;a hoa anh đ&agrave;o nở rực rỡ, thu h&uacute;t &aacute;nh nh&igrave;n, nhưng chưa phản &aacute;nh hết những th&aacute;ch thức ph&iacute;a sau. B&agrave;i học ở đ&acirc;y l&agrave; kh&ocirc;ng n&ecirc;n say sưa với th&agrave;nh c&ocirc;ng bước đầu, m&agrave; phải chuẩn bị sẵn năng lực quản trị rủi ro v&agrave; điều chỉnh thể chế li&ecirc;n tục, theo đ&uacute;ng tư duy &ldquo;thử nghiệm &ndash; th&iacute;ch nghi &ndash; ổn định&rdquo;.

Ngo&agrave;i ra, nếu phải chỉ ra ba điều kiện then chốt để một TTTCQT th&agrave;nh c&ocirc;ng bền vững, th&igrave; đ&oacute; l&agrave;: (i) Cam kết ủng hộ cao nhất từ trung ương, đảm bảo t&iacute;nh li&ecirc;n tục v&agrave; ki&ecirc;n định về mặt thể chế; (ii) Nguồn lực t&agrave;i ch&iacute;nh đủ mạnh để đầu tư cho hạ tầng số, hệ thống giao dịch v&agrave; trung t&acirc;m dữ liệu tốc độ cao, nơi mọi xử l&yacute; c&oacute; thể ho&agrave;n tất trong ng&agrave;y, thậm ch&iacute; trong giờ v&agrave; (iii) Đội ngũ nh&acirc;n sự c&oacute; tr&igrave;nh độ quốc tế, từ điều h&agrave;nh, luật ph&aacute;p đến c&ocirc;ng nghệ v&agrave; quản trị rủi ro. Đ&acirc;y l&agrave; yếu tố đảm bảo trung t&acirc;m kh&ocirc;ng chỉ &ldquo;tr&ocirc;ng hiện đại&rdquo;, m&agrave; thực sự &ldquo;vận h&agrave;nh hiện đại&rdquo;.

Một trung t&acirc;m t&agrave;i ch&iacute;nh quốc tế kh&ocirc;ng chỉ đơn thuần l&agrave; nơi đặt trụ sở ng&acirc;n h&agrave;ng nước ngo&agrave;i. Đ&oacute; phải l&agrave; một thể chế, nơi d&ograve;ng vốn được cấu tr&uacute;c lại, nơi sản phẩm t&agrave;i ch&iacute;nh được tạo ra v&agrave; nơi nền kinh tế c&oacute; th&ecirc;m một c&ocirc;ng cụ để thực hiện chiến lược ph&aacute;t triển quốc gia.

Nếu nh&igrave;n đ&uacute;ng v&agrave; l&agrave;m thật, TTTCQT c&oacute; thể l&agrave; bước ngoặt gi&uacute;p Việt Nam vượt l&ecirc;n chuỗi gi&aacute; trị t&agrave;i ch&iacute;nh to&agrave;n cầu. C&ograve;n nếu dừng lại ở những t&ograve;a nh&agrave; chọc trời v&agrave; v&agrave;i cuộc hội thảo mang t&iacute;nh lễ nghi &ndash; sẽ lại th&ecirc;m một cơ hội ph&aacute;t triển bị &ldquo;pha lo&atilde;ng&rdquo;.

(*) Ph&oacute; viện trưởng Viện Nghi&ecirc;n cứu ph&aacute;t triển C&ocirc;ng nghệ ng&acirc;n h&agrave;ng, thuộc Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TPHCM

<a href="https://thesaigontimes.vn/trung-tam-tai-chinh-quoc-te-bat-dau-tu-mot-ket-cau-chuan-de-di-xa/">Link gốc</a>

Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết 222/2025 về phát triển trung tâm tài chính quốc tế đánh dấu một bước đi chính sách quan trọng. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tham vọng này, điều cốt lõi không nằm ở vị trí địa lý hay hạ tầng vật chất, mà ở khả năng thiết kế một cấu trúc thể chế đủ hấp dẫn và tương thích với chuẩn mực toàn cầu. Bài toán không đơn thuần là tạo ra "không gian" mà để trung tâm tài chính mang tính quốc tế thực chất, đủ sức tạo dựng niềm tin thị trường và thu hút dòng vốn xuyên biên giới.

Tài chính

Saigon Times

Trung tâm tài chính quốc tế: bắt đầu từ một kết cấu chuẩn để đi xa

Phạm Thị Thanh Thúy

C&#243; c&#225;i trung t&#226;m cục gạch. Trung t&#226;m t&#224;i ch&#237;nh m&#224; hệ thống như cục gạch

Có cái trung tâm cục gạch. Trung tâm tài chính mà hệ thống như cục gạch