Kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều biến động khó lường, thủy sản Việt Nam phải đương đầu với những thách thức lớn, đặc biệt là việc Mỹ áp dụng mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa Việt Nam.
Nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu. Ảnh: Hoàng Nhị - TTXVN
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều biến động khó lường, thủy sảnViệt Nam – một trong những ngành hàng xuất khẩu chủ lực đang phải đương đầu với những thách thức lớn từ bên ngoài, đặc biệt là việc Mỹ áp dụng mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa Việt Nam. Động thái này không chỉ ảnh hưởng đến mục tiêu xuất khẩu 10,5 tỷ USD ban đầu của ngành thủy sản trong kế hoạch năm 2025 mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tái định hình chiến lược phát triển, nâng cao năng lực nội tại và mở rộng thị trường một cách bền vững.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản trong tháng 7/2025 đạt 971 triệu USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 7 tháng, kim ngạch đạt 6,22 tỷ USD, tăng 17,2%. Dù con số này cho thấy sự phục hồi tích cực của thủy sản Việt Nam, nhưng triển vọng những tháng cuối năm vẫn đầy thách thức.
VASEP cảnh báo thuế quan mới của Mỹ có thể khiến sản phẩm tôm Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh. Bên cạnh đó, các rủi ro như đứt gãy chuỗi cung ứng, bất ổn địa chính trị, dịch bệnh, hạn hán và xâm nhập mặn đều là yếu tố làm suy giảm khả năng sản xuất và tiêu thụ.
Tuy nhiên, theo bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký VASEP cho rằng, cơ hội cho thủy sản Việt Nam vẫn rộng mở nếu Việt Nam khai thác hiệu quả các thị trường tiềm năng như Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản và đặc biệt là EU – nơi đang có tín hiệu tích cực về việc gỡ bỏ rào cản kỹ thuật. Ngoài ra, các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP, UKVFTA tiếp tục là lợi thế lớn, giúp hàng hóa Việt Nam hưởng mức thuế ưu đãi so với các đối thủ.
Hiện tôm đang là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đạt kim ngạch 2,49 tỷ USD trong 7 tháng qua và tăng 23,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, thị trường Mỹ đang có dấu hiệu chững lại do ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách thuế mới. Trước tình hình đó, nhiều doanh nghiệp sẽ chuyển hướng chiến lược. Thay vì cạnh tranh bằng giá, vốn là lợi thế của Ecuador, Ấn Độ, Indonesia, các doanh nghiệp Việt Nam đang tập trung vào các dòng sản phẩm chế biến sâu, hữu cơ và phân khúc cao cấp như tôm đặc thù cho nhà hàng, siêu thị, hoặc sản phẩm tiện lợi như breaded shrimp, ready-to-cook hướng đến thị trường Mỹ, Nhật và EU.
Đáng chú ý, thị trường EU, Nhật Bản đã ghi nhận mức tăng trưởng hai con số trong nửa đầu năm. Đây là những tín hiệu tích cực, khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh khai thác các thị trường có yêu cầu chất lượng cao nhưng ổn định về chính sách. Cùng với đó, chiến lược ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) cũng đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn như một hướng đi bền vững, nhằm đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng khắt khe từ các nhà nhập khẩu lớn.
Theo các chuyên gia, Việt Nam vẫn có cơ hội giữ vai trò là nhà cung cấp chiến lược tại thị trường Mỹ nếu theo đuổi kiên trì con đường khác biệt hóa – tập trung vào chất lượng, dịch vụ và sản phẩm cao cấp thay vì số lượng. Việc tăng cường truy xuất nguồn gốc, mở rộng vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế như: ASC, BAP…; giảm thiểu rủi ro IUU và tồn dư kháng sinh sẽ là yếu tố then chốt giúp tăng sức cạnh tranh.
VASEP cũng khuyến nghị các doanh nghiệp thành lập liên kết với hộ nuôi nhằm kiểm soát chất lượng từ đầu nguồn giúp giảm chi phí và tăng độ tin cậy.
