Thúc đẩy ESG trên thị trường chứng khoán là một phần quan trọng trong công cuộc nâng hạng và thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam.
UBCKNN và các Sở Giao dịch thời gian gần đây đã triển khai nhiều giải pháp phát triển TTCK theo xu hướng xanh và bền vững. Ảnh minh họa: SOM AIT.
Theo Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE), số liệu từ kết quả đánh giá định kỳ VNSI (chỉ số phát triển bền vững Việt Nam) năm 2025 cho thấy hơn 65/100 tổ chức niêm yết thuộc VN100 chủ động phản hồi việc các thông tin triển khai hoạt động ESG tại doanh nghiệp. Đây là số liệu cao nhất kể từ khi ra mắt chỉ số từ năm 2017 cho đến nay.
ESG là viết tắt của 3 yếu tố Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị doanh nghiệp) - bộ tiêu chuẩn đo lường phát triển bền vững.
Dù vậy, thống kê từ Bloomberg cho thấy chỉ có khoảng 3% công ty niêm yết trên HoSE có dữ liệu để đánh giá. Ngoài ra, mức độ công bố thông tin ESG cũng chỉ mới đáp ứng được hơn 23% hệ thống các tiêu chí đánh giá với nhiều chỉ tiêu định lượng.
Trước đó, trong một hội thảo tổ chức bởi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) vào tháng 11/2024, đại diện Vinacapital cho biết các quỹ đầu tư thiếu dữ liệu tham chiếu khi có ít công ty có điểm ESG trên bảng xếp hạng quốc tế.
“Chỉ có 13 công ty niêm yết Việt Nam có điểm đánh giá bởi Bloomberg về công bố thông tin ESG. 21 công ty niêm yết Việt Nam bị xếp hạng “F” về công bố biến đổi khí hậu của CDP do không gửi câu trả lời, chỉ có 2 công ty phản hồi là FMC và VNM”, phía Vinacapital chia sẻ tại sự kiện.
Nhìn trên thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam, chỉ một vài cái tên nổi bật trong công tác ESG.
Vinamilk - doanh nghiệp Việt đi đầu trong phát triển bền vững đã thu hút được 300 quỹ đầu tư nước ngoài, trong đó có đến 126 quỹ đầu tư ESG nhờ vào các báo cáo đầy đủ, minh bạch, và có hệ thống quản trị tốt (theo báo cáo của Trung tâm Phân tích Công ty TNHH Chứng khoán Shinhan Việt Nam (SSV).
Ngoài ra, còn có Tập đoàn Gelex chủ động đưa bộ tiêu chuẩn ESG vào chiến lược vận hành và quản trị doanh nghiệp. Tại Báo cáo thường niên 2024, Ban lãnh đạo Gelex khẳng định ESG sẽ tiếp tục là trụ cột xuyên suốt trong chiến lược phát triển của tập đoàn trong giai đoạn 2025 - 2030.
Khuyến khích doanh nghiệp niêm yết phát triển "xanh"
Ở góc nhìn của cơ quan quản lý, ông Bùi Hoàng Hải – Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết phát triển TTCK không chỉ tập trung ở mục tiêu nâng hạng, mà phải hướng đến sự bền vững, an toàn, ổn định và phát triển theo xu hướng xanh.
Ông Hải nói: “Do vậy, UBCKNN và các Sở Giao dịch cũng triển khai những giải pháp phát triển TTCK theo xu hướng xanh và bền vững như khuyến khích, tổ chức các giải thưởng quản trị, giải thưởng về ESG. UBCKNN còn phối hợp với các tổ chức quốc tế ban hành sổ tay về công bố thông tin thực hành ESG ở các công ty niêm yết. Cùng với đó, UBCKNN cũng chuẩn bị hướng dẫn ESG theo từng lĩnh vực cụ thể với các doanh nghiệp niêm yết”.
Phó Chủ tịch UBCKNN nhìn nhận thúc đẩy và phát triển thực hành ESG trên TTCK cũng gần như là một phần quan trọng của công cuộc cải cách TTCK, song song với các giải pháp nâng hạng.
“Khi được nâng hạng, chúng ta cần có những hàng hóa, sản phẩm tài chính để thu hút nhà đầu tư nước ngoài. Đặc biệt, trong bối cảnh các quỹ đầu tư có xu hướng rót vốn ở những cổ phiếu xanh, cổ phiếu bền vững, ESG. Đây sẽ là vấn đề quan trọng với sự phát triển của TTCK”, ông Hải nhìn nhận.
Bà Phạm Thị Thùy Linh – Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, UBCKNN cho biết một trong các giải pháp trọng tâm thời gian tới của UBCKNN là phát triển các sản phẩm mới đáp ứng xu hướng phát triển bền vững như ESG, trái phiếu xanh, trái phiếu công trình phục vụ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng là một trong những mục tiêu quan trọng nhằm tăng độ sâu thị trường và đa dạng hóa các sản phẩm tài chính trên thị trường.
Ngoài ra, UBCKNN cũng dự kiến nghiên cứu xây dựng và triển khai các mảng thị trường mới theo thông lệ quốc tế như sàn giao dịch tín chỉ carbon, thị trường giao dịch vốn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo để đa dạng hóa nguồn cung trên thị trường, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xanh và thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, xây dựng khuôn khổ pháp lý để triển khai thí điểm thị trường giao dịch tài sản mã hóa ...
Theo giới chuyên gia, ESG vừa là trách nhiệm với cộng đồng, song cũng là kênh huy động vốn dài hạn, bền vững và nhiều triển vọng với các doanh nghiệp niêm yết.
Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi Trong bối cảnh nhà đầu tư toàn cầu ngày càng ưu tiên yếu tố bền vững, một báo cáo tài chính đẹp, dù quan trọng, cũng không còn đủ để tạo dựng niềm tin trên thị trường chứng khoán. Các nhà đầu tư tổ chức – đặc biệt là các quỹ ESG – đang chuyển sự chú ý từ lợi nhuận ngắn hạn sang năng lực phát triển dài hạn và đóng góp xã hội của doanh nghiệp.
Thay vì chỉ đánh giá doanh nghiệp qua doanh thu, lợi nhuận hay tăng trưởng EPS, nhà đầu tư ngày nay đòi hỏi một hệ thống thông tin ESG toàn diện, được tích hợp vào báo cáo thường niên hoặc công bố riêng theo chuẩn quốc tế.
Đối với các doanh nghiệp niêm yết, việc chuẩn hóa và minh bạch hóa thông tin ESG không chỉ giúp nâng cao hình ảnh thương hiệu hay thể hiện trách nhiệm xã hội, mà còn là điều kiện cần để tiếp cận các dòng vốn đầu tư quốc tế có chọn lọc. Nhiều quỹ đầu tư lớn trên thế giới hiện nay đã áp dụng các bộ lọc ESG để loại trừ những doanh nghiệp không đáp ứng được chuẩn mực bền vững – bất kể lợi nhuận tài chính có hấp dẫn đến đâu.
Đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực thực hiện lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán, yêu cầu về minh bạch thông tin ESG đang được đẩy lên như một trong những tiêu chí trọng yếu.
Do đó, ông Huy nhìn nhận công tác quan hệ công chúng không thể chỉ báo cáo “những gì thị trường yêu cầu”, mà cần đi trước một bước, chủ động xây dựng một hệ thống dữ liệu ESG đầy đủ, có tính kiểm chứng và được truyền tải nhất quán bằng ngôn ngữ thị trường. Đây chính là cách doanh nghiệp kiến tạo lòng tin, cải thiện định giá và thu hút dòng vốn dài hạn, chất lượng cao.
