Trong đời sống cá nhân, nhiều người trẻ Việt Nam đang hướng tới một mục tiêu mới: độc lập tài chính. Từ thói quen tiết kiệm, đầu tư đến thử nghiệm các công cụ fintech, thế hệ này thể hiện một tinh thần tự chủ tương đồng với tinh thần cách mạng 80 năm trước.

Thế hệ trẻ và những kênh đầu tư mới

“Không để tiền ngủ yên” – câu nói vui nhưng phản ánh đúng tâm thế của nhiều người trẻ hiện nay. Thay vì chỉ gửi tiết kiệm ngân hàng như cha mẹ, thế hệ 9x và gen Z đang tìm kiếm cơ hội ở chứng khoán, bất động sản, bảo hiểm, hay các ứng dụng fintech.

Theo số liệu của Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD), tính đến cuối tháng 6/2025, Việt Nam có 10,2 triệu tài khoản chứng khoán cá nhân đang hoạt động. Trong đó nhóm khách hàng dưới 35 tuổi tạo ra sự sôi động cho thị trường, đặc biệt trong giai đoạn 2021–2023, khi xu hướng “F0 chứng khoán” bùng nổ.

Với bất động sản, dù giá nhà đất ngày càng cao, nhiều bạn trẻ vẫn chọn tham gia bằng hình thức góp vốn chung để đầu tư căn hộ hoặc đất nền ngoại ô. Anh Nguyễn Minh Hùng (28 tuổi, kỹ sư IT tại TP.HCM) chia sẻ: “Lương tháng của tôi không thể mua nổi nhà riêng. Tôi cùng hai người bạn lập quỹ nhỏ, mỗi tháng góp 10 triệu để đầu tư một lô đất vùng ven. Dù chưa chắc chắn lãi suất bao nhiêu, nhưng ít nhất tôi cảm thấy mình đang xây dựng tương lai thay vì chỉ tiêu xài hết thu nhập.”

Đặc biệt, fintech đang làm thay đổi mạnh mẽ cách quản lý tiền của người trẻ. Từ ví điện tử, ứng dụng đầu tư chứng chỉ quỹ, cho vay ngang hàng (P2P lending) đến đầu tư vàng số, công nghệ số giúp việc đầu tư dễ dàng hơn bao giờ hết. Theo báo cáo của Statista, Việt Nam nằm trong top 3 thị trường fintech tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á với hơn 150 công ty hoạt động, phục vụ hàng chục triệu người dùng, phần lớn là giới trẻ.

“Điểm khác biệt lớn của thế hệ này là dám thử nghiệm. Các bạn không còn quá rụt rè với những công cụ tài chính mới, sẵn sàng học hỏi từ thất bại để rút kinh nghiệm,” chuyên gia tài chính cá nhân Lê Thu Vân nhận xét.

Độc lập tài chính: Khát vọng và thách thức

Dẫu vậy, con đường đi đến độc lập tài chính của người trẻ không hề bằng phẳng. Khảo sát của PwC Việt Nam năm 2025 chỉ ra rằng gần 60% nhà đầu tư trẻ thiếu kiến thức cơ bản về quản lý rủi ro. Nhiều người bị cuốn theo “sóng” chứng khoán hoặc tiền số, dẫn đến thua lỗ nặng nề.

Câu chuyện của Trần Thiên Thanh (25 tuổi, nhân viên marketing) là một ví dụ. Năm 2022, Thanh đầu tư gần như toàn bộ số tiền tiết kiệm 200 triệu vào một dự án tiền điện tử theo lời bạn bè. Chỉ sau vài tháng, giá đồng tiền rớt thảm, Thanh mất hơn 70% vốn. “Tôi sốc và hoảng loạn, nhưng sau đó nhận ra mình chưa từng tìm hiểu kỹ. Độc lập tài chính không phải chuyện làm giàu nhanh, mà cần kiến thức và kỷ luật,” Thanh nói.

Với bất động sản, rào cản lớn nhất vẫn là giá. Theo CBRE Việt Nam, giá căn hộ tại TP.HCM hiện gấp 20 – 25 lần thu nhập bình quân năm của một lao động trẻ, trong khi ở Hà Nội là 15–20 lần. Điều này khiến giấc mơ “mua nhà trước 30 tuổi” ngày càng xa vời, buộc nhiều bạn trẻ phải lựa chọn thuê nhà lâu dài hoặc tham gia các mô hình đầu tư chung.

Ngoài ra, bảo hiểm và các sản phẩm tài chính dài hạn đòi hỏi tính kỷ luật. Trong khi đó, một bộ phận giới trẻ vẫn ưu tiên chi tiêu cho trải nghiệm ngắn hạn, từ du lịch, ăn uống đến công nghệ. Các chuyên gia trong ngành bảo hiểm nhận định, sự thiếu kiên nhẫn là thách thức lớn nhất. Không ít hợp đồng bảo hiểm bị hủy giữa chừng vì khách hàng trẻ cảm thấy ‘không đủ kiên nhẫn đóng phí 10–15 năm'.

Dẫu vậy, khát vọng độc lập tài chính đang dần định hình một thế hệ mới biết trân trọng đồng tiền và đầu tư cho tương lai. Sự bùng nổ của các khóa học tài chính cá nhân, các cộng đồng chia sẻ kiến thức đầu tư trên mạng xã hội cho thấy giới trẻ Việt Nam đang chủ động học hỏi, không muốn “bị động” trước các biến động kinh tế.

Tài chính cá nhân: Nền tảng cho độc lập quốc gia bền vững

TS. Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA), cho rằng đã đến lúc xã hội, nhà trường và ngành tài chính cần nhìn nhận nghiêm túc vai trò của tài chính cá nhân – một trụ cột quan trọng nhưng lâu nay ít được quan tâm đúng mức.

Theo TS. Nghĩa, nền tài chính quốc gia được xây dựng dựa trên ba trụ cột chính: tài chính công, tài chính doanh nghiệp và tài chính cá nhân. Trong khi tài chính công và tài chính doanh nghiệp từ lâu đã được nghiên cứu, giảng dạy và nhận được sự quan tâm sâu rộng, thì tài chính cá nhân lại chưa được đặt đúng vị trí quan trọng của nó.

Tài chính cá nhân – bao gồm việc quản lý thu nhập, chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư, bảo hiểm và kế hoạch tài chính cho từng giai đoạn cuộc đời – chính là “dòng máu” nuôi sống mỗi cá nhân, gia đình, và gián tiếp tạo động lực cho cả nền kinh tế. Một cá nhân có khả năng quản lý tài chính tốt sẽ không chỉ đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình, mà còn góp phần ổn định xã hội, giảm gánh nặng cho hệ thống an sinh.

Từ kinh nghiệm thực tiễn và quá trình tiếp xúc với nhiều tầng lớp xã hội, TS. Nghĩa nhận thấy phần lớn người dân Việt Nam chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về quản lý tài chính cá nhân. Trong giáo dục chính quy, các môn học liên quan đến tài chính cá nhân hầu như không được đưa vào chương trình, hoặc nếu có thì chỉ ở mức rất cơ bản.

Ông cho rằng điều này tạo ra một “chân kiềng khập khiễng” trong hệ thống tài chính quốc gia: nếu tài chính cá nhân không vững, thì hai trụ cột còn lại cũng khó phát huy hết hiệu quả. Hệ quả là nhiều bạn trẻ, gia đình rơi vào tình trạng mất cân đối thu chi, không có khoản dự phòng khi gặp rủi ro, hoặc đầu tư thiếu kiến thức dẫn tới mất vốn.

TS. Nghĩa nhấn mạnh, việc nâng cao dân trí tài chính không chỉ giúp người dân tự bảo vệ mình trước rủi ro kinh tế, mà còn góp phần ổn định hệ thống tài chính – ngân hàng, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Nếu độc lập dân tộc là thành quả của ý chí tập thể năm 1945, thì độc lập tài chính ngày nay là hành trình cá nhân, nhưng cùng chung một giá trị cốt lõi: tự chủ. Ngày 2/9, khi cả nước kỷ niệm 80 năm độc lập, thế hệ trẻ đang nối tiếp tinh thần đó bằng cách dấn thân vào con đường tự chủ tài chính, dù đầy thử thách.

Độc lập tài chính không chỉ là câu chuyện tiền bạc. Nó còn là sự khẳng định bản lĩnh, trách nhiệm với bản thân và gia đình, đồng thời đóng góp vào sự vững mạnh của nền kinh tế. Một thế hệ trẻ tự tin, biết quản lý tài chính và đầu tư cho tương lai sẽ là nền tảng để Việt Nam tiến xa hơn trong hành trình phát triển.

"Tài chính cá nhân không chỉ là câu chuyện của mỗi người, mà là một phần cấu trúc của nền kinh tế quốc gia. Khi mỗi cá nhân biết cách quản lý tài chính của mình, gia đình sẽ ổn định, xã hội bền vững, và đất nước phát triển", TS. Lê Minh Nghĩa khẳng định.

Link gốc