TR&#210; Đ&#217;A CỦA SỰ NGẪU NHI&#202;N

L&#226;u l&#226;u ngồi lại ngẫm nghĩ: C&#243; khi n&#224;o cổ phiếu m&#236;nh mua lại kh&#244;ng tăng, trong khi thằng bạn mua bừa một m&#227; n&#224;o đ&#243; lại ** đẫm 20 30%? Hay c&#243; l&#250;c m&#236;nh ph&#226;n t&#237;ch kỹ như s&#225;ch gi&#225;o khoa nhưng gi&#225; lại rớt thẳng đứng, c&#242;n đứa chẳng biết ph&#226;n t&#237;ch g&#236; cứ nhắm mắt chọn m&#224; lại ăn d&#224;y?

Ừ, chuyện đ&#243; kh&#244;ng lạ. 

Cuốn Những Bước Đi Ngẫu Nhi&#234;n Tr&#234;n Phố Wall của Burton Malkiel c&#243; một th&#237; nghiệm nổi tiếng: &#212;ng cho một con khỉ n&#233;m phi ti&#234;u v&#224;o danh s&#225;ch cổ phiếu, rồi so s&#225;nh danh mục đ&#243; với danh mục của c&#225;c quỹ đầu tư chuy&#234;n nghiệp. Kết quả? Con khỉ đ&#244;i khi c&#242;n thắng cả c&#225;c chuy&#234;n gia. &#221; ch&#237;nh của th&#237; nghiệm n&#224;y l&#224;: Kết quả ngắn hạn tr&#234;n thị trường chứng kho&#225;n c&#243; thể ho&#224;n to&#224;n l&#224; do may rủi, kh&#244;ng phải v&#236; ai đ&#243; qu&#225; giỏi hay qu&#225; dở. Nghe c&#243; vẻ phũ, nhưng thực tế l&#224; vậy.

V&#224; c&#242;n điều n&#224;y đ&#225;ng suy ngẫm hơn: Khi thị trường đi l&#234;n, gần như ai cũng kiếm được tiền, bất kể ph&#226;n t&#237;ch giỏi hay dở. Nhưng khi thị trường đi xuống, người ta mới nhận ra ai đang bơi m&#224; kh&#244;ng mặc quần (cảm ơn Warren Buffett v&#236; c&#226;u n&#243;i n&#224;y).

Trong Tr&#242; Đ&#249;a Của Sự Ngẫu Nhi&#234;n, Nassim Taleb nhắc đến một hiện tượng m&#224;  c&#225;c b&#225;c n&#234;n biết: Survivorship Bias (Thi&#234;n lệch kẻ sống s&#243;t).

Giả sử c&#243; 10.000 người tham gia một tr&#242; chơi tung đồng xu. Ai đo&#225;n đ&#250;ng th&#236; được chơi tiếp, ai sai th&#236; bị loại. Sau 10 v&#242;ng, sẽ c&#242;n lại khoảng 10 người đo&#225;n đ&#250;ng cả 10 lần. Những người n&#224;y sẽ được tung h&#244; l&#224; “thi&#234;n t&#224;i dự đo&#225;n”, nhưng thực tế, đ&#243; chỉ l&#224; x&#225;c suất ngẫu nhi&#234;n. Họ kh&#244;ng giỏi hơn, họ chỉ l&#224; những người c&#242;n trụ lại sau qu&#225; tr&#236;nh s&#224;ng lọc.

Chứng kho&#225;n cũng vậy! Ch&#250;ng ta thường chỉ nh&#236;n thấy những nh&#224; đầu tư th&#224;nh c&#244;ng v&#224; học hỏi từ họ, m&#224; qu&#234;n mất h&#224;ng ng&#224;n người kh&#225;c đ&#227; thất bại v&#224; biến mất khỏi thị trường.

Vậy b&#224;i học ở đ&#226;y l&#224; g&#236;? Đừng vội nghĩ ai đ&#243; kiếm được tiền từ chứng kho&#225;n l&#224; v&#236; họ giỏi. Đ&#244;i khi đ&#243; chỉ l&#224; may mắn ngẫu nhi&#234;n. V&#224; đừng tự tin qu&#225; mức khi m&#236;nh thắng v&#224;i k&#232;o – v&#236; c&#225;i bẫy c&#243; thể đang chờ ph&#237;a trước.

Vậy rốt cuộc em muốn n&#243;i đến điều g&#236;? rằng h&#227;y cứ mua v&#224; cắm 3 c&#226;y nhang cầu duy&#234;n?

May mắn kh&#244;ng ai c&#243; thể kiểm so&#225;t được, nhưng quản l&#253; rủi ro v&#224; h&#224;nh động của ch&#250;ng ta th&#236; nằm trong tầm kiểm so&#225;t:

✔ Quản trị rủi ro – Kh&#244;ng c&#243; chiến lược n&#224;o đ&#250;ng 100%, nhưng nếu biết c&#225;ch giới hạn lỗ, ta c&#243; thể sống s&#243;t l&#226;u hơn. Bạn lu&#244;n lu&#244;n c&#243; thể thắng cược nếu bạn c&#242;n tiền

✔ Kh&#244;ng FOMO, n&#243; bull rồi xả diễn ra thường xuy&#234;n, v&#224; nhiều người chỉ nhận ra m&#236;nh bị lừa khi qu&#225; muộn. v&#237; dụ VCG tăng sương sương
20% rồi m&#224; vẫn r&#225;ng đu cho bằng được
 
✔ Hiểu rằng “ăn may” kh&#244;ng đồng nghĩa với “giỏi” – L&#227;i v&#224;i k&#232;o kh&#244;g c&#243; nghĩa l&#224; m&#236;nh đ&#227; master thị trường. Mới được năm ph&#250;t vinh m&#224; nghĩ m&#236;nh đ&#227; to l&#224; kh&#244;ng n&#234;n, thị trường n&#243; li&#234;n tục đổi tư thế m&#236;nh cũng phải khi&#234;m tốn m&#224; luồn l&#225;ch theo


Lời kết
Thị trường chứng kho&#225;n kh&#244;ng giống như một b&#224;n cờ vua, nơi người giỏi lu&#244;n thắng. N&#243; giống một v&#225;n poker hơn – c&#243; yếu tố kỹ năng, nhưng cũng đầy sự ngẫu nhi&#234;n.
Vậy n&#234;n, đừng tự m&#227;n khi thắng, cũng đừng bi quan khi thua. Thua tối đừng c&#243; stress than trời than đất m&#224; b&#236;nh c&#225;i t&#226;m lại, nghĩ coi m&#236;nh n&#234;n l&#224;m g&#236; để c&#242;n vốn qu&#225;nh tiếp. Điều quan trọng nhất l&#224; sống s&#243;t đủ l&#226;u để kh&#244;ng bị thị trường đ&#224;o thải, v&#224; giữ cho m&#236;nh một c&#225;i đầu lạnh giữa hằng h&#224;ng xa số những biến động.

em cũng đ&#227; chia sẻ từ trước, th&#225;ng 3 n&#224;y kh&#244;ng y&#234;n b&#236;nh do nhiều yếu tố , đặc biệt l&#224; yếu tố vĩ m&#244;, n&#234;n th&#224;nh ra phải b&#236;nh t&#226;m trước những nhiễu động nhỏ, bức tranh chung vẫn tươi đẹp đừng v&#236; một v&#224;i m&#224;u sắc bị pha nhầm m&#224; cay c&#250; chửi tranh xấu!

Kẻ chiến thắng cuối c&#249;ng kh&#244;ng phải l&#224; người kiếm được tiền nhanh nhất, m&#224; l&#224; người c&#243; thể trụ lại l&#226;u nhất. L&#236; l&#234;n c&#225;c b&#225;c ơi!


TRÒ ĐÙA CỦA SỰ NGẪU NHIÊN

Lâu lâu ngồi lại ngẫm nghĩ: Có khi nào cổ phiếu mình mua lại không tăng, trong khi thằng bạn mua bừa một mã nào đó lại ** đẫm 20 30%? Hay có lúc mình phân tích kỹ như sách giáo khoa nhưng giá lại rớt thẳng đứng, còn đứa chẳng biết phân tích gì cứ nhắm mắt chọn mà lại ăn dày?

Ừ, chuyện đó không lạ. 

Cuốn Những Bước Đi Ngẫu Nhiên Trên Phố Wall của Burton Malkiel có một thí nghiệm nổi tiếng: Ông cho một con khỉ ném phi tiêu vào danh sách cổ phiếu, rồi so sánh danh mục đó với danh mục của các quỹ đầu tư chuyên nghiệp. Kết quả? Con khỉ đôi khi còn thắng cả các chuyên gia. Ý chính của thí nghiệm này là: Kết quả ngắn hạn trên thị trường chứng khoán có thể hoàn toàn là do may rủi, không phải vì ai đó quá giỏi hay quá dở. Nghe có vẻ phũ, nhưng thực tế là vậy.

Và còn điều này đáng suy ngẫm hơn: Khi thị trường đi lên, gần như ai cũng kiếm được tiền, bất kể phân tích giỏi hay dở. Nhưng khi thị trường đi xuống, người ta mới nhận ra ai đang bơi mà không mặc quần (cảm ơn Warren Buffett vì câu nói này).

Trong Trò Đùa Của Sự Ngẫu Nhiên, Nassim Taleb nhắc đến một hiện tượng mà  các bác nên biết: Survivorship Bias (Thiên lệch kẻ sống sót).

Giả sử có 10.000 người tham gia một trò chơi tung đồng xu. Ai đoán đúng thì được chơi tiếp, ai sai thì bị loại. Sau 10 vòng, sẽ còn lại khoảng 10 người đoán đúng cả 10 lần. Những người này sẽ được tung hô là “thiên tài dự đoán”, nhưng thực tế, đó chỉ là xác suất ngẫu nhiên. Họ không giỏi hơn, họ chỉ là những người còn trụ lại sau quá trình sàng lọc.

Chứng khoán cũng vậy! Chúng ta thường chỉ nhìn thấy những nhà đầu tư thành công và học hỏi từ họ, mà quên mất hàng ngàn người khác đã thất bại và biến mất khỏi thị trường.

Vậy bài học ở đây là gì? Đừng vội nghĩ ai đó kiếm được tiền từ chứng khoán là vì họ giỏi. Đôi khi đó chỉ là may mắn ngẫu nhiên. Và đừng tự tin quá mức khi mình thắng vài kèo – vì cái bẫy có thể đang chờ phía trước.

Vậy rốt cuộc em muốn nói đến điều gì? rằng hãy cứ mua và cắm 3 cây nhang cầu duyên?

May mắn không ai có thể kiểm soát được, nhưng quản lý rủi ro và hành động của chúng ta thì nằm trong tầm kiểm soát:

✔ Quản trị rủi ro – Không có chiến lược nào đúng 100%, nhưng nếu biết cách giới hạn lỗ, ta có thể sống sót lâu hơn. Bạn luôn luôn có thể thắng cược nếu bạn còn tiền

✔ Không FOMO, nó bull rồi xả diễn ra thường xuyên, và nhiều người chỉ nhận ra mình bị lừa khi quá muộn. ví dụ VCG tăng sương sương
20% rồi mà vẫn ráng đu cho bằng được
 
✔ Hiểu rằng “ăn may” không đồng nghĩa với “giỏi” – Lãi vài kèo khôg có nghĩa là mình đã master thị trường. Mới được năm phút vinh mà nghĩ mình đã to là không nên, thị trường nó liên tục đổi tư thế mình cũng phải khiêm tốn mà luồn lách theo


Lời kết
Thị trường chứng khoán không giống như một bàn cờ vua, nơi người giỏi luôn thắng. Nó giống một ván poker hơn – có yếu tố kỹ năng, nhưng cũng đầy sự ngẫu nhiên.
Vậy nên, đừng tự mãn khi thắng, cũng đừng bi quan khi thua. Thua tối đừng có stress than trời than đất mà bình cái tâm lại, nghĩ coi mình nên làm gì để còn vốn quánh tiếp. Điều quan trọng nhất là sống sót đủ lâu để không bị thị trường đào thải, và giữ cho mình một cái đầu lạnh giữa hằng hàng xa số những biến động.

em cũng đã chia sẻ từ trước, tháng 3 này không yên bình do nhiều yếu tố , đặc biệt là yếu tố vĩ mô, nên thành ra phải bình tâm trước những nhiễu động nhỏ, bức tranh chung vẫn tươi đẹp đừng vì một vài màu sắc bị pha nhầm mà cay cú chửi tranh xấu!

Kẻ chiến thắng cuối cùng không phải là người kiếm được tiền nhanh nhất, mà là người có thể trụ lại lâu nhất. Lì lên các bác ơi!
