Không có thế hệ nào đón nhận tiền số mạnh mẽ như Gen Z. Với sự nhạy bén về công nghệ, thói quen tìm kiếm thông tin nhanh và tâm lý không muốn bị bỏ lại phía sau, họ nhìn thấy ở tiền số một cơ hội đổi đời, nhanh, linh hoạt, không ràng buộc bởi vốn lớn hay thủ tục phức tạp như các kênh đầu tư truyền thống. Song, thị trường tiền số không phải lúc nào cũng chỉ toàn màu hồng.
“Đi tắt” để làm giàu
Cafe sáng cuối tuần, Nguyễn Minh Thư (28 tuổi, Hà Nội) hồ hởi khoe danh mục đầu tư tiền số mới lãi 40%: “Tính ra, số lãi này bằng tiền lãi gửi tiết kiệm ngân hàng trong 2 năm”. Đây cũng là lý do vì sao cô gái 9X này lựa chọn trích một khoản khá lớn tiền lương hàng tháng để đầu tư vào tiền số.
Mức lợi nhuận cao là một trong những lý do ngày càng nhiều người trẻ coi tiền mã hoá (crypto) là kênh đầu tư hàng đầu. “Giấc mơ an cư lạc nghiệp, mua nhà ở tuổi 30 sẽ không thể thực hiện được nếu thế hệ trẻ bây giờ chỉ mong đợi vào những đồng lương ít ỏi hay những kênh đầu tư truyền thống phức tạp, cần nguồn vốn đủ lớn mới có thể thu về lợi nhuận tương xứng”, Thư chia sẻ.
Theo số liệu mới nhất của Cục Thống kê – Bộ Tài chính, trong 6 tháng đầu năm 2025, thu nhập bình quân của lao động ở khu vực thành thị tại Việt Nam là 10 triệu đồng/tháng, tương đương 120 triệu đồng/năm. Trong khi đó, một căn nhà trung bình với diện tích 70m2 có giá 3 – 4 tỷ đồng tại các đô thị lớn. “Với mức giá như vậy, một người trẻ có thu nhập trung bình ở đô thị sẽ cần tới 25 đến hơn 30 năm tích cóp, trong điều kiện không ăn, không uống, không tiêu bất kỳ đồng nào và giá nhà hoàn toàn đứng yên mới may ra đủ tiền mua một căn hộ cho riêng mình”, Thư nửa đùa, nửa thật.
Đầu tư tiền số, với Thư cũng như nhiều người trẻ khác, là lối tắt để chạm vào giấc mơ “an cư lạc nghiệp” một cách nhanh chóng hơn, từ đó hướng đến tự do tài chính. Bắt đầu tham gia thị trường từ năm 2020 với số vốn ban đầu đúng bằng một tháng lương khi đó (12 triệu đồng) sau đó tăng dần lên cả chục triệu, thậm chí là có thời điểm lên tới cả trăm triệu đồng, đến nay, Thư đã có 5 năm “kinh nghiệm” và số lợi nhuận đủ lớn để cô có thể tự mua cho mình một căn chung cư.
Cũng vào thị trường từ sớm nhưng lý do đầu tiên khiến Trịnh Hoàng Hưng (26 tuổi, Hải Phòng) lựa chọn tham gia thị trường này lại có phần khác biệt.
Trịnh Hoàng Hưng (26 tuổi, Hải Phòng), một nhà đầu tư tiền số Gen Z (Ảnh: NVCC).
Vào năm hai đại học, Hưng bắt đầu bước chân vào thế giới đầu tư. Ban đầu, anh chọn chứng khoán – kênh đang “nóng” vào thời điểm đó khi “nhà nhà, người người” đều nói về chứng khoán. Thời điểm đó (năm 2020), số lượng tài khoản chứng khoán do nhà đầu tư trong nước mở mới lên tới 393.659 tài khoản – số lượng kỷ lục trong hơn hai thập kỷ.
Tuy nhiên, trải nghiệm đầu tiên lại không suôn sẻ như kỳ vọng. “Đầu năm 2020, một số công ty chứng khoán vẫn chưa hoàn thiện quy trình eKYC. Dù mình đã đăng ký online, điền form và tải giấy tờ lên hệ thống, nhưng do chưa ký hợp đồng điện tử nên vẫn phải in hồ sơ, ký tay rồi gửi lại qua đường bưu điện. Thủ tục quá rườm rà nên mình bỏ cuộc”, Hưng kể.
Là sinh viên ngành công nghệ, Hưng dần hướng đến những kênh đầu tư hiện đại hơn, có thể đáp ứng được những yêu cầu như nhanh chóng, tiện lợi chỉ qua vài thao tác trên điện thoại. Và thế là đầu tư tiền số đến với anh như một lựa chọn tự nhiên, vừa đúng thời điểm, vừa đúng “khẩu vị” của thế hệ số.
“Khoản tiền đầu tiên mình bỏ vào crypto chỉ vỏn vẹn vài triệu đồng và mất sạch gần như ngay lập tức khi vừa bước chân vào thị trường. Nhưng chính những lần bầm dập ban đầu đó đã khiến mình tỉnh táo hơn và bắt đầu đầu tư một cách có chiến lược, bài bản hơn”, Hưng kể.
Sau nhiều năm theo đuổi con đường đầu tư, Hưng ngày càng tin rằng tiền số là kênh phù hợp với mình. “So với các kênh đầu tư truyền thống, rõ ràng thị trường tiền số mang lại mức sinh lời đáng kể hơn”, anh nói.
Hưng dẫn chứng: “Không đâu xa, từ năm ngoái đến nay, giá vàng miếng SJC đã liên tục lập đỉnh mới, nhưng mức tăng vẫn khá khiêm tốn. Trong khi đó, Bitcoin gần đây đã vượt mốc 120.000 USD, thiết lập mức cao kỷ lục mới và tăng tới 90% so với cùng kỳ năm trước. Ethereum cùng nhiều altcoin khác cũng không nằm ngoài xu hướng tăng mạnh này. Mức lợi nhuận như vậy rất khó tìm thấy ở bất kỳ thị trường truyền thống nào”.
Không chỉ dừng ở tiềm năng sinh lời, Hưng còn đánh giá cao tính thanh khoản vượt trội của thị trường tiền số. “Với bất động sản, kể cả khi bạn có một mảnh đất trị giá 10 tỷ đồng, việc bán ra cũng có thể mất vài tháng vì phụ thuộc vào thị trường, thủ tục pháp lý, người mua,… Trong khi đó, với tiền số, nhà đầu tư có thể rút tiền bất kỳ lúc nào bởi giao dịch diễn ra gần như tức thời, mọi lúc mọi nơi, không cần chờ đợi hay qua trung gian. Chính sự linh hoạt này khiến tiền số trở thành kênh đầu tư hấp dẫn hơn với những người trẻ yêu thích sự chủ động và tốc độ”, Hưng nói.
Song không dừng lại ở đó, với Hưng, bên cạnh lợi nhuận, kênh đầu tư này còn mang đến cho cậu nhiều cơ hội khác.
Nhà đầu tư Gen Z nhớ lại: “Những ngày đầu bước vào thị trường, mình gần như không có kiến thức gì về tiền số. Mọi thứ đều phải tự mày mò, tìm hiểu từng chút một. Mỗi lần thị trường biến động, giá tăng rồi lại giảm, mình không chỉ theo dõi mà còn chủ động đi tìm nguyên nhân đằng sau. Dần dần, những kiến thức về tiền số kéo mình tiếp cận sâu hơn với các vấn đề vĩ mô, từ diễn biến kinh tế thế giới cho tới các bất ổn địa chính trị”. Hưng thừa nhận, nếu không nhờ đầu tư, có lẽ một sinh viên công nghệ như anh sẽ chẳng bao giờ quan tâm đến các chủ đề này.
Không dừng lại ở đó, việc đầu tư vào tiền số cũng bất ngờ mở ra cho Hưng một cơ hội nghề nghiệp. Hiện anh đang làm việc ở vị trí Business Development cho một công ty hoạt động trong lĩnh vực blockchain. “Nhiều khi nghĩ vui, nếu hồi đó thủ tục mở tài khoản chứng khoán không rườm rà đến mức khiến mình bỏ cuộc, thì giờ có khi mình đã đi làm một công việc hoàn toàn khác, chẳng liên quan gì đến blockchain rồi”, Hưng cho hay.
Tiền số không phải cỗ máy kiếm tiền
Trong chuyến thăm Việt Nam gần đây, ông Richard Teng, CEO của Binance, sàn giao dịch tiền số lớn nhất thế giới, nhận định giới trẻ trong độ tuổi 18 - 35 đang dần rời xa các kênh đầu tư truyền thống như cổ phiếu hay trái phiếu. Thay vào đó, họ lựa chọn tiền số như một kênh đầu tư chính, không chỉ vì tiềm năng lợi nhuận mà còn bởi niềm tin rằng đằng sau lớp tài sản mới này là nền tảng công nghệ của tương lai.
Bên cạnh đó, nhiều loại tài sản truyền thống như chứng khoán hay bất động sản hiện đã thiết lập mặt bằng giá cao và không còn sôi động như trước. Trong bối cảnh đó, không ít nhà đầu tư trẻ tin rằng tài sản số vẫn đang trong giai đoạn “lợi thế sớm”, nơi họ có thể sớm nắm bắt cơ hội để “giàu trước khi già”.
Trước đó, thống kê của Chainalysis (công ty phân tích blockchain của Mỹ) cũng chỉ ra, trong năm 2023, nhà đầu tư Việt Nam đã kiếm lời gần 1,2 tỷ USD từ Bitcoin và các loại crypto khác, đứng thứ 3 thế giới, chỉ sau Mỹ và Anh. Mặc dù chưa có số liệu thống kê năm 2024, song con số chắc chắn tăng rất nhiều nhờ sự bùng nổ của thị trường tiền số.
Tuy nhiên, ẩn sau những con số có phần “hào nhoáng” đó, cũng có không ít nhà đầu tư tay trắng chỉ sau một đêm khi tham gia thị trường đầy biến động này.
Ngày 9/4, ngay sau khi xuất hiện thông tin Mỹ áp mức thuế lên tới 104% đối với hàng hóa Trung Quốc, giá Bitcoin lao dốc xuống còn 76.000 USD/BTC, bốc hơi 28% so với mức đỉnh 106.000 USD đạt được trong ba tháng trước đó. Cú trượt giá đã cuốn phăng toàn bộ thành quả tích lũy của nhiều nhà đầu tư cá nhân trong quý đầu năm.
“Đó là một ngày mình không bao giờ quên. Tài khoản bị chia đôi, rồi chia ba. Lúc đó mình thực sự hoảng loạn, buộc phải bán vội để cắt lỗ. Cú sập hôm đó cuốn sạch toàn bộ phần lãi tích cóp suốt nửa năm. Điều này nhắc cho mình nhớ rằng thị trường này không phải lúc nào cũng như mơ”, Minh Thư nhớ lại.
Tiền số không phải là con đường tắt để làm giàu một cách dễ dàng.
Còn theo Trịnh Hoàng Hưng, nhiều người trẻ đổ xô vào thị trường tiền số là vì bị cuốn theo hình ảnh giàu sang, thành công được lan truyền tràn ngập trên mạng xã hội. Cuộc sống xa hoa được khoe khoang bởi các KOLs, influencer, những người được cho là thành công nhờ tiền số, đã tạo ra ảo tưởng rằng đầu tư tiền số là con đường ngắn, dễ đi và dễ giàu.
“Nhưng thực tế, phía sau mỗi đợt giá tăng vọt hay sụt mạnh đều là những tài khoản bốc hơi trong chớp mắt, là cả một gia tài có thể mất sạch chỉ sau thời gian ngắn ngủi. Trong một thị trường đầy cơ hội nhưng cũng nhiều cạm bẫy như tiền số, lợi nhuận lớn luôn đi kèm rủi ro cao. Nhà đầu tư nào bước vào với tâm thế đánh nhanh thắng nhanh, thiếu hiểu biết và thiếu kỷ luật, sẽ rất dễ trở thành người thua cuộc”, Hưng nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, chính vì cho rằng thị trường tiền số là nơi kiếm tiền dễ dàng, nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là người mới, đã trở nên mất cảnh giác và dễ dàng rơi vào bẫy của các chiêu trò lừa đảo. Lợi dụng tâm lý muốn làm giàu nhanh, nhiều dự án đã vẽ ra viễn cảnh sinh lời khổng lồ, cam kết lợi nhuận ổn định, thậm chí “x2, x3 tài sản chỉ sau vài ngày”. Sự cả tin này đã khiến không ít người Việt trở thành nạn nhân, mất trắng tiền đầu tư vào những mô hình lừa đảo liên quan đến tiền số.
Ngay cả ông Changpeng Zhao, nhà sáng lập Binance, gần đây đã lên tiếng nhấn mạnh rằng tiền số không phải là con đường làm giàu nhanh. Changpeng Zhao cảnh báo những ai đang tìm kiếm sự giàu có tức thời rằng họ nên tránh xa thị trường này.
“Tiền số không phải là một cỗ máy kiếm tiền thần kỳ. Tiền số là một thị trường đầy biến động, khó lường và mang tính đầu cơ cao. Đúng là đã có những người thu về lợi nhuận lớn, nhưng cũng có rất nhiều người lỗ nặng, chủ yếu vì lao vào thị trường mà thiếu kiến thức, không có kế hoạch và không kiểm soát được cảm xúc”, nhà sáng lập Binance nói.
Theo đại diện Binance, thay vì chạy theo cơn sốt, những nhà đầu tư nên tiếp cận tiền số bằng một tư duy khác: dài hạn, chiến lược và bền vững. Thay vì đặt cược vào những đồng coin “meme” hay các mô hình bơm xả, nhà đầu tư nên tập trung vào những yếu tố cơ bản, giá trị công nghệ, tiềm năng ứng dụng thực tế của blockchain và sự đa dạng hóa danh mục. Tiền số có thể là nền tảng cho nhiều lĩnh vực mới, từ tài chính phi tập trung, trò chơi điện tử cho tới chuỗi cung ứng, nhưng những thay đổi này cần thời gian để chứng minh và phát triển.
“Đầu tư tiền số không phải là một cách làm giàu siêu tốc. Đó là một hành trình dài, đòi hỏi hiểu biết, kỷ luật và sự trưởng thành. Nếu nhà đầu tư thực sự nghiêm túc với thị trường này, hãy bắt đầu bằng việc học, thay vì ảo tưởng”, đại diện Binance nhấn mạnh.
