Giới chuyên gia nhận định, việc đánh thuế nhà đất, bất động sản hoang hóa không chỉ giúp tăng nguồn thu ngân sách Nhà nước, mà còn điều tiết thị trường bất động sản, ngăn chặn hoạt động đầu cơ và cũng là xu hướng chung trên thế giới.

Yêu cầu cấp thiết, khẩn trương

Tại cuộc họp của Thường trực Chính phủ với các Bộ, ngành về thị trường bất động sản chiều 24/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương nghiên cứu ban hành chính sách đánh thuế bất động sản đối với đất, nhà ở không sử dụng, phần chênh lệnh giá đất với giá bán.

Kết luận mới đây của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trong cuộc họp với các bộ, ngành, địa phương về tình hình thị trường bất động sản (BĐS), cũng nhấn mạnh yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Bộ Xây dựng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu việc đánh thuế đối với đất hoang hóa, các dự án bất động sản, nhà ở chậm triển khai; tránh tình trạng đánh thuế chồng thuế.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ NN&MT khẩn trương hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất đến từng thửa đất trên cơ sở vùng giá trị, thửa đất chuẩn, tiến tới áp dụng một giá đất, bảo đảm minh bạch, công bằng, làm cơ sở thực hiện chính sách thuế bất động sản, ngăn ngừa các hành vi đầu cơ, thổi giá.

Các chỉ đạo của Chính phủ được đưa ra trong bối cảnh thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng đã liên tục chỉ đạo hoàn thiện thể chế, tháo gỡ khó khăn nhằm thúc đẩy thị trường BĐS phát triển lành mạnh, bền vững. Tuy nhiên, thị trường BĐS chuyển biến rất chậm và vẫn tồn tại nhiều hạn chế như thiếu hụt nguồn cung, lệch pha phân khúc, giá nhà ở cao vượt xa thu nhập của người dân, còn xảy ra tình trạng "thổi giá", đẩy giá đất lên cao bất thường.

Hàng loạt biệt thự, nhà lền kề bỏ hoang tại Khu đô thị Nam An Khánh,TP.Hà Nội sau hơn 15 năm xây dựng. Ảnh: TH

Đánh thuế cao ngăn chặn tình trạng đầu cơ

TS. Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới BĐS Việt Nam (VARS) bày tỏ sự nhất trí cao với các chỉ đạo của Chính phủ trong việc nghiên cứu đánh thuế BĐS, nhà đất bỏ hoang.

Ông Đính cho biết, nhiều năm trở lại đây, khái niệm "nhà hoang", "biệt thự hoang", "khu đô thị hoang" đã trở nên quen thuộc và phổ biến. Thậm chí, ngay tại các thành phố lớn, nơi được cho là "đất chật, người đông" tình trạng này cũng không thiếu.

Có thể thấy, một nghịch cảnh trớ trêu giữa một bên đất, nhà "hoang hóa" và một bên là cảnh người dân chật vật, làm cả đời cũng chưa mua nổi một mảnh đất, căn nhà. Thực trạng này không chỉ gây lãng phí tài nguyên đất đai mà còn tạo ra bất công xã hội, khi mà phần lớn nguồn cung nhà đất ngày càng khan hiếm, vẫn tiếp tục "rơi" vào tay những người dư dả tài chính.

"Họ sở hữu một vài thậm chí là hàng chục, hàng trăm BĐS nhưng để "hoang", "ôm đất" chờ thời, dẫn đến tăng giá nhà đất, khiến cho khả năng tiếp cận nhà ở của người dân ngày càng hạn chế", ông nói.

Tuy nhiên, ông Đính cho rằng, việc đầu cơ và đầu tư tại Việt Nam vẫn chưa được phân định rõ ràng. Mua BĐS để ở hay cho thuê, chuyển nhượng là hợp pháp và là hoạt động gắn liền với cơ chế của thị trường, trên cơ sở tự chịu trách nhiệm "lời ăn, lỗ chịu". Nhưng hoạt động mua bán, chuyển nhượng không được kiểm soát là nguyên nhân chính của tình trạng "sốt đất".

"Các nhà đầu tư đầu cơ "găm hàng" khi hàng hóa khan hiếm, rồi để "hoang" chờ tăng giá hoặc tạo khan hiếm giả để đẩy giá nhằm tìm kiếm lợi nhuận cao đang rất phổ biến, xảy ra từ các khu vực thành thị tới nông thôn", ông phân tích và cho biết, điều này gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển quỹ đất, quan hệ cung cầu, ảnh hưởng tới nền kinh tế trong dài hạn.

Theo ông Đính, đánh thuế BĐS hướng tới những đối tượng tích lũy, đầu cơ thay vì những đối tượng mua BĐS phục vụ mục đích sinh sống hay tổ chức sản xuất kinh doanh, vừa giúp tăng nguồn thu ngân sách, vừa giúp điều tiết thị trường BĐS và cũng là xu hướng chung trên thế giới.

"Chính sách thuế sẽ khiến người dân hạn chế hoặc không còn nhiều động lực đầu cơ, kiềm chế đà tăng giá nhà đất. Việc mua đi bán lại BĐS để ăn chênh lệch hay tạo cung cầu ảo để "thổi giá" BĐS cũng dần trở nên vô nghĩa. Đồng thời, khuyến khích các chủ sở hữu đưa BĐS "bỏ hoang" cho thuê hoặc bán, từ đó tăng khả năng tiếp cận nhà ở cho người dân có nhu cầu ở thực. Trường hợp nếu đánh thuế mà người dân vẫn có nhu cầu đầu cơ, thì tiền thuế sẽ bổ sung vào ngân sách, phục vụ cho đầu tư công, xây dựng trường học, bệnh viện, hạ tầng...", ông cho hay.

Các biệt thự tại Khu đô thị Lideco, TP. Hà Nội đã hoàn thiện phần thô từ lâu nhưng cũng không có người ở. Ảnh: TH

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và BĐS Toàn Cầu đánh giá, đây là thời điểm thích hợp để Quốc hội, Chính phủ xem xét đánh thuế trên giá trị của BĐS (ngoài thuế trước bạ và thuế giao dịch BĐS). Việc áp dụng thuế sẽ bổ sung nguồn ngân sách cho quốc gia và giảm thiểu được tình trạng đầu cơ.

"Hiện nay, có rất nhiều người mua đất, BĐS để đầu cơ. Họ không đưa vào sử dụng và chờ khi nào giá tăng để bán đi nhằm kiếm lời. Từ đó, tạo nên sự lãng phí rất lớn về đất đai, dự án BĐS", ông nhìn nhận.

Để áp thuế giá trị BĐS, ông Hiếu cho rằng, phải xác định được giá trị BĐS đó, bao gồm chi phí đất đai và giá trị tài sản trên đất.

Tương tự, GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT bày tỏ, từ Nghị quyết 18/2022 về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất..." đã nêu rõ, phải đánh thuế cao trường hợp BĐS không được sử dụng, để hoang hóa. Đây là chủ trương rất đúng đối với thị trường BĐS hiện nay.

Thực tế cho thấy, ngay tại Hà Nội và nhiều địa phương có những khu đô thị "ma", không có hoạt động nào, mặc dù các BĐS này đã có chủ sở hữu, gây nên sự lãng phí rất lớn.

Dẫu vậy, GS Võ kiến nghị, trước mắt cần phải xử lý những dự án, BĐS hoang hóa. Sau đó, hoàn thiện cơ sở dữ liệu về đất đai, bởi hiện nay việc chuyển đổi số liên quan đến đất đai là chưa tương xứng nên việc đánh thuế sẽ gặp nhiều khó khăn.

Vũ Phạm-Link gốc