Ngân hàng mở rộng kinh doanh bằng chiến lược đầu tư xây dựng các công ty chứng khoán trong cuộc đua trở thành các tập đoàn tài chính đa ngành.
Có khoảng 20 ngân hàng có sở hữu hoặc chi phối trực tiếp hay gián tiếp một công ty chứng khoán.
Quý II/2025, thị trường ghi nhận 2 công ty chứng khoán báo lãi vượt ngàn tỉ đồng là Công ty Chứng khoán Kỹ thương (TCBS) và Công ty Chứng khoán VIX. Trong đó, TCBS vẫn giữ vị trí đầu ngành về lợi nhuận, đạt 1.420 tỉ đồng trong quý II và là khoản lợi nhuận quý cao nhất từ trước đến nay. Đà tăng trưởng này giúp TBCS, công ty con của Ngân hàng Techcombank, được định giá khi IPO vào khoảng 108.000 tỉ đồng, vượt qua các doanh nghiệp như Công ty Cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động, Sacombank, ACB, Vietnam Airlines.
Đáng chú ý, năm 2024, TCBS đã đóng góp gần 20% vào lợi nhuận của ngân hàng mẹ. Cũng như Techcombank, nhiều ngân hàng đang tìm động lực tăng trưởng lợi nhuận thông qua các công ty chứng khoán. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, có khoảng 20 ngân hàng có sở hữu hoặc chi phối trực tiếp hay gián tiếp một công ty chứng khoán. Xu hướng này vẫn tiếp tục gia tăng trong bối cảnh các công ty chứng khoán ăn nên làm ra.
Mới đây, một số ngân hàng như Sacombank, SeABank, MSB đã công bố kế hoạch mua cổ phần công ty chứng khoán hay VIB, OCB... có kế hoạch hợp tác với các công ty chứng khoán. Trước đó, nhiều công ty chứng khoán nằm trong hệ sinh thái ngân hàng như Công ty Chứng khoán LPBank (LPBS), Công ty Chứng khoán MB (MBS), Công ty Chứng khoán Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCBS), Công ty Chứng khoán Agribank (Agriseco)...
Thực tế, đà tăng trưởng của các công ty chứng khoán vẫn rất lạc quan. Tổng lợi nhuận của các công ty chứng khoán vượt 7.700 tỉ đồng trong quý II/2025, tăng 26% so với cùng kỳ năm ngoái và đánh dấu kỳ kinh doanh đạt mức lãi cao nhất từ trước đến nay.
Dù tổng lợi nhuận toàn ngành đang đạt đỉnh, song sự phân hóa diễn ra rõ nét trong quý II, với nhiều cái tên bứt phá, đẩy lợi nhuận tăng vọt, trong khi một số công ty chứng khoán lại đi lùi. Trong đó, các công ty chứng khoán liên kết ngân hàng tư nhân đã vươn lên vị thế đáng kể trong Top 30 quy mô tài sản, nhờ các đợt tăng vốn lớn. Thị phần cho vay ký quỹ của các công ty này cũng tăng từ 19% năm 2022 lên 30% năm 2024.
Những năm gần đây, cụm từ “xây dựng hệ sinh thái tài chính” hay “tập đoàn tài chính toàn diện”, “mô hình ngân hàng mở” được nhắc đến nhiều trong các hoạt động của ngân hàng thương mại. Trong đó, công ty chứng khoán trở thành một mảnh ghép quan trọng để tạo nên diện mạo mới của ngân hàng.
Đó là các công ty chứng khoán thuộc sở hữu của ngân hàng có thể cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính như tư vấn, cung cấp cho khách hàng nhiều loại hình đầu tư tài chính, sản phẩm quỹ đầu tư, tài chính phái sinh… Đáng chú ý, theo VIS Rating, các công ty liên kết với ngân hàng thường tận dụng nguồn vốn và mạng lưới khách hàng của ngân hàng mẹ để mở rộng thị phần môi giới và phân phối trái phiếu. Đây là lợi thế mà các công ty chứng khoán không thuộc hệ sinh thái ngân hàng khó cạnh tranh.
OCB, chẳng hạn, đã triển khai hợp tác chiến lược toàn diện với Công ty Chứng khoán OCBS. Bởi vì thị trường chứng khoán Việt Nam được nhận định còn nhiều tiềm năng tăng trưởng trong dài hạn. Bà Nguyễn Thị Triều, Phó Tổng Giám đốc phụ trách Khối Ngân hàng đầu tư và Quản trị nguồn vốn OCBS, cho biết, OCBS đang đẩy mạnh phát triển các giải pháp tài chính cấu trúc từ tư vấn M&A, IPO… đến phát hành trái phiếu và các công cụ đầu tư an toàn, hiệu quả.
Trong khi đó, ông Nguyễn Hoàng Linh, Tổng Giám đốc Ngân hàng Hàng Hải (MSB), cho biết, lấn sân sang lĩnh vực chứng khoán, ngân hàng đầu tư là một trong những trọng tâm phát triển trong tương lai, giúp MSB dễ dàng tiếp cận và cung cấp dịch vụ đầu tư chứng khoán và mở rộng sang lĩnh vực quản lý tài sản cao cấp; cung cấp các sản phẩm như quỹ mở, quỹ hưu trí, quỹ đầu tư cổ phiếu, trái phiếu...
Theo đánh giá của VIS Rating, các công ty chứng khoán liên kết với ngân hàng trong 3 năm qua có tỉ suất lợi nhuận trên bình quân tổng tài sản (ROAA) đạt trung bình 5,5%, vượt trội so với mức 3,5% của các công ty cùng ngành.
Việc ngân hàng phát triển hệ sinh thái tài chính là xu thế tất yếu trong việc xây dựng lợi thế cạnh tranh. Theo ông Nguyễn Xuân Thành, giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam, ngân hàng mở rộng kinh doanh bằng chiến lược đầu tư xây dựng các công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán trực thuộc cho thấy cuộc đua trở thành các tập đoàn tài chính đa ngành của các ngân hàng đang được đẩy nhanh.
Trong bối cảnh hiện nay, đây là một diễn biến tất yếu để cạnh tranh và phát triển. Tuy nhiên, rủi ro hiện hữu ở công ty chứng khoán là các khoản cho vay dù có thể kiểm soát rủi ro thông qua bán tài sản thế chấp là chứng khoán, nhưng tiềm ẩn làn sóng bán tháo khi bong bóng nợ phình to. Các ngân hàng và công ty chứng khoán liên kết thường hợp tác chặt chẽ để cho vay các doanh nghiệp lớn - chủ yếu trong lĩnh vực bất động sản và năng lượng tái tạo - thông qua các khoản cho vay khách hàng, đầu tư trái phiếu và/hoặc cho vay ký quỹ. Nếu không thiết lập các biện pháp kiểm soát dòng vốn rõ ràng, ngân hàng có thể trở thành nguồn cung cấp đòn bẩy tài chính gián tiếp cho các hoạt động đầu tư rủi ro.
Do đó, để hạn chế tổn thất tín dụng, điều quan trọng là các ngân hàng và công ty chứng khoán liên kết cần thiết lập tốt tiêu chí lựa chọn khách hàng mới và tăng cường quản lý tài sản đảm bảo.
Bình luận (1)
