Thị trường vốn tư nhân Việt Nam được kỳ vọng tìm lại đà tăng trưởng sau giai đoạn điều chỉnh.
Trong thập kỷ qua, thị trường vốn tư nhân Việt Nam đã trải qua nhiều thăng trầm. Ảnh: Shutterstock.com.
Hơn 8,26 triệu cổ phiếu F88 của Công ty Cổ phần Đầu tư F88 lên sàn UPCoM vừa lên sàn với giá 634.900 đồng/cổ phiếu và tăng kịch trần ngay phiên đầu tiên. Đến phiên 11/8, F88 vượt mức giá 1 triệu đồng/cổ phiếu, trở thành cổ phiếu có thị giá cao nhất thị trường chứng khoán Việt Nam.
F88 nằm trong số các thương vụ đầu tư nổi bật của Mekong Capital, một trong những công ty quản lý quỹ đầu tiên tại Việt Nam tập trung đầu tư vào các công ty tư nhân trong nước. Ông Chris Freund, Tổng Giám đốc Mekong Capital, nhấn mạnh niềm tin vào sự phát triển và thành công của F88, đồng thời so sánh tiềm năng của F88 với Thế Giới Di Động.
Đòn bẩy lớn từ chính sách
Cùng với sự kiện lên sàn của F88, một số thương vụ đầu tư tư nhân lớn và đáng chú ý trong đầu năm 2025 được ghi nhận bao gồm: Sumitomo Mitsui Banking Corporation đã mua lại 15% cổ phần của VPBank với giá trị gần 1,5 tỉ USD; Thomson Medical Group Limited đầu tư 400 triệu USD vào Far East Medical Vietnam, đánh dấu một thương vụ quan trọng trong lĩnh vực y tế; Bain Capital đã rót 250 triệu USD vào Masan Group…. Những thương vụ này cho thấy sự quan tâm của các quỹ đầu tư lớn vào các ngành trọng điểm như tài chính, y tế, hàng tiêu dùng và giáo dục. Thị trường vốn đầu tư tư nhân (PE) được dự báo sẽ tiếp tục sôi động trong năm 2025, đặc biệt là trong các lĩnh vực tăng trưởng, đổi mới và công nghệ số.
Trong thập kỷ qua, thị trường vốn tư nhân Việt Nam đã trải qua nhiều thăng trầm. Việt Nam đã chứng kiến giai đoạn tăng trưởng bùng nổ về cả số lượng lẫn quy mô các thương vụ đầu tư vào năm 2019 với giá trị 4,8 tỉ USD qua 167 giao dịch. Thời điểm đó, hàng loạt nhà đầu tư như GIC, SoftBank Vision Fund, MPM Investments Pte. Ltd, Fitness & Lifestyle Group Topco Pty Ltd... đã rót vốn vào các công ty tư nhân tại Việt Nam. Động lực chính đến từ các yếu tố vĩ mô thuận lợi và niềm tin gia tăng từ nhà đầu tư, đánh dấu bước chuyển mình của Việt Nam thành một thị trường đang dần trưởng thành.
Tuy nhiên, COVID-19 đã làm gián đoạn đà phát triển của thị trường vốn tư nhân, đặc biệt khiến các thương vụ PE lớn chững lại, trong khi hoạt động đầu tư mạo hiểm (VC) vẫn giữ được sự ổn định. Những năm gần đây, thị trường bước vào giai đoạn điều chỉnh, thể hiện qua việc nhà đầu tư ngày càng chọn lọc hơn và dòng vốn đổ vào cũng suy giảm.
Trong thời kỳ hoàng kim, các quỹ PE tập trung vào thị trường Việt Nam thường rót tiền vào 2-3 thương vụ mỗi năm. Nhưng trong năm 2023, chỉ có Excelsior Capital Vietnam Partners và Vietnam Opportunity Fund (VOF) của VinaCapital thực hiện một khoản đầu tư mới, còn Mekong Capital rót thêm vốn vào 2 công ty đã có trong danh mục. Các công ty PE khác tại Việt Nam còn có VI Group, PENM Partners, Asia Business Builders (ABB) và SSI Asset Management.
Năm 2024 có thể đã được cảm nhận như một năm khó khăn nữa đối với thị trường PE toàn cầu. Việc huy động vốn vẫn gặp nhiều thách thức, giảm 24% so với cùng kỳ năm trước đối với các quỹ hợp vốn truyền thống, đánh dấu năm thứ 3 liên tiếp sụt giảm. Lợi nhuận đầu tư ở mức thấp, đặc biệt khi so với sự khởi sắc của thị trường công khai.
Không nằm ngoài xu hướng sụt giảm, tổng vốn đầu tư vào thị trường PE của Việt Nam trong năm 2024 đã giảm 35% so với năm trước đó. Tuy nhiên, số lượng giao dịch vẫn tương đối ổn định ở cả 2 lĩnh vực VC và PE, cho thấy các nhà đầu tư vẫn tiếp tục quan tâm đến tiềm năng dài hạn và các yếu tố cơ bản của thị trường Việt Nam.
Báo cáo Đổi mới sáng tạo và vốn tư nhân Việt Nam 2025 cho thấy, năm 2024, thị trường VC và PE của Việt Nam đã thu hút gần 2,3 tỉ USD vốn đầu tư. Lượng vốn này được triển khai thông qua 141 giao dịch, trong đó thị trường PE ghi nhận 1,9 tỉ USD vốn được triển khai vào năm 2024.
Điều đáng chú ý là Việt Nam đang có nhiều thay đổi và cải cách về mặt thể chế, chính sách, đặc biệt là Nghị quyết 68 thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, được kỳ vọng sẽ tác động tích cực đến dòng vốn PE trong thời gian tới.
Trả lời NCĐT, bà Nguyễn Thị Diệu Phương, Phó Giám đốc Điều hành Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital, cho rằng Nghị quyết 68 là một bước ngoặt quan trọng trong việc nâng cao vai trò và vị thế của khu vực kinh tế tư nhân, vốn là đối tượng trọng tâm trong chiến lược đầu tư của các quỹ đầu tư tư nhân. Việc Chính phủ khẳng định khu vực tư nhân là “động lực quan trọng nhất của nền kinh tế” đã tạo niềm tin lớn cho nhà đầu tư, đặc biệt khi rủi ro pháp lý được giảm thiểu thông qua cam kết không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, cùng với hàng loạt ưu đãi về thuế, thủ tục và tiếp cận thị trường.
Theo đó, khẩu vị đầu tư của các quỹ PE đã phần nào được mở rộng, không chỉ tập trung vào những doanh nghiệp lớn, mà còn tích cực tìm kiếm các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), startup có tiềm năng tăng trưởng nhanh, nhất là trong các lĩnh vực được Chính phủ ưu tiên.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Phan Dũng, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI (SSIAM), cũng cho rằng Nghị quyết 68 là một tín hiệu rất tích cực đối với các quỹ đầu tư PE, tạo ra tác động ở 3 khía cạnh chính.
Đầu tiên là gia tăng cơ hội đầu tư vào những doanh nghiệp tăng trưởng nhanh. “Khi thể chế hỗ trợ đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp tư nhân sẽ có điều kiện áp dụng công nghệ, tối ưu hóa chuỗi giá trị và mở rộng thị trường, từ đó trở thành đối tượng phù hợp cho các khoản đầu tư tăng trưởng”, ông Dũng chia sẻ.
Thứ 2 là nâng cao chất lượng deal flow (dòng giao dịch). Các chính sách khuyến khích minh bạch, chuẩn hóa quản trị sẽ giúp nhiều doanh nghiệp đạt chuẩn quốc tế về quản trị và báo cáo, giúp quỹ PE giảm rủi ro trong việc thẩm định và vận hành sau đầu tư.
Thứ 3 là tạo đòn bẩy cho các ngành mới nổi. Phó Tổng Giám đốc của SSIAM cho rằng định hướng của Nghị quyết sẽ thúc đẩy sự phát triển của những ngành kinh tế mới, gắn với nhu cầu thị trường và hỗ trợ chính sách.
Trợ lực hút vốn ngoại
“Chúng ta đang bước vào giai đoạn hoàng kim của vốn tư nhân tại Việt Nam”, ông Ben Sheridan, Giám đốc Toàn cầu Khối Đầu tư tài chính tại Boston Consulting Group, nhận định tại Diễn đàn Đầu tư đổi mới sáng tạo Việt Nam 2025. “Nhà đầu tư nào hiểu rõ đặc thù kinh tế vĩ mô của Việt Nam và có tầm nhìn dài hạn sẽ có cơ hội định hình làn sóng tăng trưởng tiếp theo của Đông Nam Á”, ông nói thêm.
Thực tế, những năm gần đây, thị trường vốn tư nhân tại Việt Nam đã thu hút các nhà đầu tư đến từ nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới, tạo nên một bức tranh sôi động và mở ra nhiều cơ hội hợp tác quốc tế.
Trong suốt 10 năm qua, cùng với dòng vốn PE, các doanh nghiệp tư nhân hàng đầu Việt Nam như Vingroup, Thế Giới Di Động, FPT, Hòa Phát, Vietjet, REE, PNJ… đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với sự tăng trưởng vượt bậc về vốn hóa, doanh thu và lợi nhuận.
Dữ liệu từ Báo cáo Đổi mới sáng tạo và vốn tư nhân Việt Nam 2025 cho thấy, trong thập kỷ qua (2013-2024) nhà đầu tư trong nước tiếp tục đóng vai trò trụ cột, song song đó là sự hiện diện bền bỉ của các quỹ đến từ Singapore, đối tác ngoại tích cực nhất trong thời kỳ này. Các đối tác khác như Nhật, Hàn Quốc, cùng các quốc gia Đông Nam Á cũng hiện diện trong bức tranh PE tại Việt Nam, mang đến nguồn vốn và kinh nghiệm phong phú.
Không chỉ vốn cổ phần tư nhân, thị trường đầu tư mạo hiểm của Việt Nam đã thu hút gần 150 nhà đầu tư hoạt động trong năm 2024, mức cao nhất kể từ năm 2021, phản ánh sự quan tâm mạnh mẽ từ các nhà đầu tư trong nước và khu vực, đặc biệt là Singapore và Nhật.
Sau khi Nghị quyết 68 được triển khai, với trọng tâm nhấn mạnh vai trò của khu vực tư nhân trong đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất, môi trường kinh doanh tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ trở nên hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
“Chúng tôi tin rằng Nghị quyết 68 sẽ là chất xúc tác quan trọng trong việc tiếp tục thu hút dòng vốn quốc tế đầu tư vào khu vực kinh tế tư nhân. Bởi lẽ, một trong những điều kiện tiên quyết để dòng vốn quốc tế dịch chuyển là sự minh bạch, nhất quán và ổn định về mặt chính sách, điều mà Nghị quyết 68 đã thể hiện rất rõ”, bà Phương của VinaCapital nhấn mạnh.
Tuy nhiên, đại diện của VinaCapital cũng cho rằng, để biến tiềm năng thành hiện thực, điều quan trọng là các định hướng trong Nghị quyết cần được cụ thể hóa thành các quy định pháp lý có tính thực thi cao, được triển khai đồng bộ từ Trung ương đến địa phương. Nếu làm tốt điều này, Việt Nam hoàn toàn có thể đón nhận làn sóng vốn đầu tư nước ngoài, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân và nâng tầm vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu.
“Với các quỹ PE nội địa như SSIAM, đây là một lợi thế lớn vì chúng tôi vừa hiểu rõ đặc thù thị trường, vừa có khả năng kết nối dòng vốn quốc tế với các cơ hội đầu tư chất lượng trong nước”, Phó Tổng Giám đốc SSIAM chia sẻ.
Sự cam kết của Chính phủ về cải thiện khung pháp lý, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và thúc đẩy khu vực tư nhân giúp giảm đáng kể rủi ro trong mắt các đối tác quốc tế. Ngoài ra, trong bối cảnh một số thị trường mới nổi khác đang gặp bất ổn hoặc suy giảm tăng trưởng, Việt Nam nổi lên như một điểm đến thay thế, đặc biệt ở các lĩnh vực hưởng lợi từ thương mại, sản xuất toàn cầu và chuyển đổi năng lượng.
“Khi môi trường đầu tư được cải thiện, các thủ tục pháp lý trở nên rõ ràng hơn và Chính phủ thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc thúc đẩy khu vực tư nhân thì Việt Nam sẽ nổi lên như một điểm đến hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt khi Việt Nam hướng tới phát triển các ngành công nghệ cao, chuyển đổi xanh và hạ tầng hiện đại, những lĩnh vực rất phù hợp với khẩu vị của các quỹ đầu tư toàn cầu”, bà Phương của VinaCapital nhận định.
Ông Dũng của SSIAM cũng bày tỏ sự lạc quan: “Nếu các cải cách đi kèm, như đơn giản hóa thủ tục hành chính, minh bạch dữ liệu doanh nghiệp, áp dụng tiêu chuẩn quản trị hiện đại và ưu đãi thuế phù hợp, được thực hiện nhất quán, Việt Nam hoàn toàn có thể thu hút thêm lượng vốn PE quốc tế đáng kể trong 3-5 năm tới, đặc biệt ở những doanh nghiệp đang trong giai đoạn tăng trưởng và trước IPO”.
Nhiều tổ chức tài chính cũng đang đóng vai trò trung gian, kết nối và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận thị trường vốn quốc tế. Bà Nguyễn Hoàng Yến, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam, cho hay, nhờ lợi thế từ tập đoàn mẹ, Mirae Asset hỗ trợ các doanh nghiệp tổ chức những buổi gặp gỡ nhà đầu tư, giới thiệu cơ hội hợp tác và tiếp cận nguồn vốn qua các hình thức linh hoạt như phát hành riêng lẻ hoặc trái phiếu quốc tế. Đơn vị này còn đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc xây dựng chiến lược huy động vốn phù hợp với từng giai đoạn phát triển, bao gồm cả các phương án như phát hành cổ phần, trái phiếu chuyển đổi hay các cấu trúc liên quan đến M&A xuyên quốc gia.
Điểm đến của dòng vốn PE
Theo Báo cáo Đổi mới sáng tạo và vốn tư nhân Việt Nam 2025, năm 2024, hoạt động vốn tư nhân tại Việt Nam chủ yếu được thúc đẩy bởi các giao dịch mua lại, chiếm 1,7 tỉ USD trong tổng số 1,9 tỉ USD được đầu tư. Điều này phản ánh rõ ràng sự ưu tiên của nhà đầu tư đối với các doanh nghiệp trưởng thành hơn, tạo ra dòng tiền, trong bối cảnh môi trường đầu tư thận trọng. Trong khi đó, vốn tăng trưởng giảm mạnh chỉ còn 163 triệu USD, mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ, cho thấy khẩu vị giảm đối với các công ty ở giai đoạn mở rộng.
Bất chấp sự chậm lại chung của thị trường, phân khúc thương vụ có quy mô từ 100-300 triệu USD cho thấy khả năng chống chịu khá tốt vào năm 2024. Tổng vốn đầu tư trong phạm vi này tăng lên 700 triệu USD, gấp 2,7 lần so với 264 triệu USD năm 2023 với số lượng thương vụ tăng từ 2 lên 3.
Quy mô giao dịch ở phân khúc dưới 100 triệu USD vẫn tương đối ổn định qua các năm, phản ánh hoạt động nhất quán trong các khoản đầu tư từ giai đoạn đầu đến giai đoạn tăng trưởng.
Năm 2024, tài chính vẫn là lĩnh vực được đầu tư nhiều nhất với 852 triệu USD, mặc dù giảm mạnh so với năm trước. Chăm sóc sức khỏe tiếp tục là xu hướng cho thấy sự bền bỉ qua nhiều năm, thu hút 539 triệu USD vốn đầu tư. Hàng tiêu dùng thiết yếu thể hiện động lực tích cực mạnh mẽ nhất, phục hồi lên 252 triệu USD từ mức 20 triệu USD năm 2023, báo hiệu sự quan tâm trở lại đối với hàng hóa thiết yếu. Công nghiệp cũng thu hút sự chú ý trở lại sau một năm 2023 trầm lắng, phản ánh các khoản đầu tư chọn lọc vào sản xuất và cơ sở hạ tầng.
Theo đại diện của SSIAM, trong mắt các quỹ PE, một số nhóm ngành đang trở nên hấp dẫn hơn nhờ sự kết hợp giữa động lực thị trường và tác động tích cực từ Nghị quyết 68. Cú hích chính sách ưu tiên đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh; cải thiện khung pháp lý và giảm rào cản thủ tục. Bên cạnh đó, thu nhập người dân tăng, quá trình đô thị hóa nhanh và tốc độ già hóa dân số đang thúc đẩy nhu cầu mạnh mẽ về y tế, giáo dục, tiêu dùng chất lượng cao, là những động lực từ nhu cầu nội địa.
Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục mang lại làn sóng FDI mới vào sản xuất, kéo theo sự gia tăng nhu cầu đối với công nghiệp hỗ trợ và logistics. Cùng với đó, cam kết net zero (phát thải ròng bằng 0) và các tiêu chuẩn xanh từ thị trường xuất khẩu mở ra cơ hội cho năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng và xử lý môi trường.
Năm 2024, tài chính vẫn là lĩnh vực được đầu tư nhiều nhất với 852 triệu USD, mặc dù giảm mạnh so với năm trước. Ảnh: Shutterstock.com.
Theo Báo cáo PE 2025 được thực hiện bởi Grant Thornton Việt Nam, 45% người được khảo sát cho biết vốn cam kết giải ngân từ LP (limited partner - đối tác hạn chế) tăng hơn 15% và có đến 94% số người được khảo sát dự báo các hệ số định giá của thị trường sẽ tăng vào năm 2025, một sự đảo chiều mạnh mẽ so với khảo sát năm 2024, khi phần lớn nhà đầu tư dự đoán định giá sẽ giảm.
Sự lạc quan này là một tín hiệu tích cực cho thấy niềm tin của nhà đầu tư vào triển vọng dài hạn của Việt Nam nhờ vào tăng trưởng kinh tế nổi bật và chính sách quản lý của Chính phủ đang tạo ra một môi trường đầu tư minh bạch và hấp dẫn hơn cho nhà đầu tư.
Mặc dù vậy, không ít nhà đầu tư cũng lo ngại về các yếu tố bất định của kinh tế toàn cầu và xu hướng lãi suất, lạm phát. Nền kinh tế Việt Nam được đánh giá đã thể hiện khả năng phục hồi tốt nhưng trong bối cảnh các yếu tố địa chính trị, đặc biệt là việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tái tập trung vào chủ nghĩa bảo hộ thương mại với chính sách “nước Mỹ trên hết”, tăng thuế quan với hàng hóa nhập khẩu sẽ có tác động đến nền kinh tế Việt Nam, vốn dựa vào xuất khẩu.
Trong bối cảnh thị trường phân mảnh, nhiều ngành còn nhỏ lẻ thì chiến lược mua bán - sáp nhập (M&A) và mua nhiều công ty nhỏ trong cùng ngành rồi gộp lại thành một công ty lớn hơn (roll-up) được xem là hướng đi hiệu quả để tạo quy mô và gia tăng giá trị cộng hưởng.
Các ngành được SSIAM đánh giá cao trong giai đoạn tới gồm công nghệ - chuyển đổi số (Fintech, EdTech, A.I ứng dụng); sản xuất công nghệ cao - công nghiệp hỗ trợ; năng lượng tái tạo - kinh tế xanh; y tế - chăm sóc sức khỏe chất lượng cao; nông nghiệp công nghệ cao - chế biến thực phẩm.
Đại diện của VinaCapital cũng cho biết, hiện nay những ngành đang nhận được nhiều sự quan tâm từ các quỹ PE bao gồm công nghệ và chuyển đổi số nhờ chính sách hỗ trợ phát triển mạnh mẽ và nhu cầu hiện đại hóa doanh nghiệp trong nước; năng lượng tái tạo và sản xuất xanh, phù hợp với xu hướng phát triển bền vững toàn cầu và các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị) ngày càng khắt khe; hạ tầng, logistics, y tế và giáo dục, những ngành thiết yếu đang được thúc đẩy qua mô hình đối tác công - tư (PPP); các doanh nghiệp có định hướng mở rộng ra thị trường quốc tế thông qua các chương trình như “Go Global” hay “1.000 doanh nghiệp tiên phong”.
Ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC), nhận định, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn tăng trưởng mới, nơi đổi mới sáng tạo, khoa học và công nghệ đóng vai trò trọng tâm trong việc định hình tương lai đất nước. Từ một thị trường mới nổi, Việt Nam đã vươn lên trở thành điểm đến chiến lược cho dòng vốn đầu tư công nghệ tại Đông Nam Á, được thúc đẩy bởi khát vọng của cộng đồng doanh nhân và định hướng chiến lược từ Chính phủ.
