Dường như nh&#224; đầu tư thất bại thường phạm những sai lầm giống nhau, đ&#243; l&#224; học đầu tư cổ phiếu nhưng kh&#244;ng biết điều khiển cảm x&#250;c. Dường như nh&#224; đầu tư thất bại thường phạm những sai lầm giống nhau, đ&#243; l&#224; học đầu tư cổ phiếu nhưng kh&#244;ng biết điều khiển cảm x&#250;c, kh&#244;ng biết n&#226;ng cao EQ bằng những b&#224;i học thực tế m&#224; lại qu&#225; ch&#250; trọng đến việc bổ sung kiến thức, kỹ xảo đầu tư.

Một hiện tượng t&#226;m l&#253; b&#236;nh thường

C&#243; lẽ, tr&#234;n thị trường chứng kho&#225;n kh&#244;ng ai l&#224; kh&#244;ng biết c&#226;u “l&#242;ng tham v&#224; nỗi sợ h&#227;i”.

L&#242;ng tham ở đ&#226;y được nhắc đến khi nh&#224; đầu tư bỏ qua c&#225;c quy tắc để mong chờ gi&#225; l&#234;n đến đỉnh rồi mới b&#225;n ra nhưng lại rơi v&#224;o t&#236;nh trạng chỉ b&#225;n được sau khi gi&#225; đ&#227; giảm một số phi&#234;n v&#224; mức l&#227;i vơi đi &#237;t nhiều, thậm ch&#237; l&#224; thua lỗ. C&#242;n nỗi sợ h&#227;i xuất hiện khi gi&#225; giảm v&#224; nh&#224; đầu tư b&#225;n th&#225;o cổ phiếu một c&#225;ch ồ ạt khiến gi&#225; giảm qu&#225; mức cần thiết. T&#226;m l&#253; n&#224;y đặc biệt được thể hiện r&#245; n&#233;t khi cổ phiếu hay thị trường c&#243; xu hướng tăng, nh&#224; đầu tư lao v&#224;o thị trường v&#224; gi&#224;nh nhau mua; c&#242;n khi cổ phiếu hay thị trường c&#243; xu hướng giảm th&#236; lại cố hết sức để b&#225;n ra.

Trong thời gian gần đ&#226;y thị trường li&#234;n tục giảm điểm về điểm số những cổ phiếu tốt c&#243; nền tảng tăng trưởng ổn định v&#224; ph&#225;t tri&#234;n đều về v&#249;ng gi&#225; hợp l&#253; để c&#243; thể t&#237;ch lũy mua dần v&#224;o nhưng hầu hết nh&#224; đầu tư chỉ ch&#250; trọng điểm số v&#224; những thứ b&#234;n ngo&#224;i m&#224; &#237;t ai để &#253; rằng l&#224; những cổ phiếu ấy đang định gi&#225; hấp dẫn v&#224; n&#234;n mua v&#224;o, nỗi sợ h&#227;i &#225;t đi l&#253; tr&#237; khiến nh&#224; đầu tư kh&#244;ng d&#225;m mua v&#224;o.

L&#242;ng tham v&#224; nỗi sợ h&#227;i lu&#244;n hiện hữu trong mỗi nh&#224; đầu tư v&#224; l&#224; hiện tượng t&#226;m l&#253; b&#236;nh thường, phổ biến của con người. N&#243; kh&#244;ng đ&#225;ng bị ch&#234; tr&#225;ch trừ khi n&#243; th&#250;c đẩy nh&#224; đầu tư c&#243; những h&#224;nh động vượt qu&#225; mức b&#236;nh thường, thậm ch&#237; l&#224; phi l&#253;.

Lịch sử đ&#227; cho thấy, l&#242;ng tham khiến thị trường bị đẩy l&#234;n qu&#225; cao, c&#242;n nỗi sợ h&#227;i k&#233;o thị trường xuống qu&#225; thấp. Nhiều nh&#224; đầu tư nhanh ch&#226;n đi trước, biết dừng đ&#250;ng l&#250;c th&#236; thu được lợi, c&#242;n kẻ chậm ch&#226;n phải chịu nhiều thua thiệt. Hệ quả trong những trường hợp như vậy thường l&#224; sự suy giảm niềm tin, sự hạn chế đầu tư hay rời bỏ thị trường. Đ&#243; l&#224; chưa kể những t&#225;c động xấu kh&#225;c, v&#237; dụ như hạnh ph&#250;c, chất lượng sống của những nh&#224; đầu tư thua lỗ giảm s&#250;t…

Cần khống chế cảm x&#250;c đầu tư

Một c&#225;ch kinh điển v&#224; kh&#225; hiệu quả l&#224; đầu tư d&#224;i hạn theo trường ph&#225;i ph&#226;n t&#237;ch cơ bản. Bạn n&#234;n x&#225;c định một mức gi&#225; hợp l&#253; để mua những cổ phiếu c&#243; ng&#224;nh nghề triển vọng v&#224; khả năng tăng trưởng cao rồi chờ 1 - 2 năm sau b&#225;n ra để thu l&#227;i. Nếu trong thời gian đ&#243; gi&#225; cổ phiếu đi xuống th&#236; đ&#243; l&#224; l&#250;c bạn n&#234;n mua th&#234;m chứ kh&#244;ng phải l&#224; b&#225;n ra. Bởi trước sau g&#236; th&#236; thị trường cũng sẽ nhận ra rằng, cổ phiếu bạn mua l&#224; gi&#225; trị v&#224; mức gi&#225; sẽ được đưa l&#234;n vị tr&#237; xứng đ&#225;ng.

Nhưng thực tế hiện nay th&#236; hầu hết nh&#224; đầu tư nghi&#234;ng về đầu tư ngắn hạn theo trường ph&#225;i ph&#226;n t&#237;ch kỹ thuật. Nhiều nh&#224; đầu tư kh&#244;n ngoan v&#224; cẩn trọng chỉ đầu tư khi x&#225;c định được xu hướng đi l&#234;n của thị trường. Khi xu hướng tăng gi&#225; bắt đầu, việc nhập cuộc thị trường sẽ được tiến h&#224;nh ngay lập tức v&#224; chỉ b&#225;n ra khi xu hướng c&#243; dấu hiệu kết th&#250;c.

Thị trường c&#243; c&#226;u: “H&#227;y cắt giảm lỗ v&#224; để cho cổ phiếu tốt tiếp tục tăng gi&#225;”. Khi lỗ, nhất l&#224; khi thị trường c&#243; dấu hiệu đi xuống, th&#236; n&#234;n b&#225;n ra để cắt lỗ, c&#242;n nếu đang c&#243; l&#227;i, n&#234;n chờ cho mức l&#227;i đạt đến đỉnh. Đ&#226;y ch&#237;nh l&#224; l&#242;ng tham. L&#242;ng tham đ&#244;i khi khiến “x&#244;i hỏng, bỏng kh&#244;ng”, nhưng nhiều khi cũng đem lại m&#243;n lời hơn cả sự mong đợi. C&#225;i ch&#237;nh l&#224; việc vận dụng quy tắc, kinh nghiệm như thế n&#224;o.

Thị trường cũng c&#243; c&#226;u rằng: “Một con chim trong tay hơn hai con chim trong bụi”. Nhưng nếu bạn b&#225;n ra để ăn chắc mấy đồng l&#227;i c&#242;m th&#236; c&#243; thể bạn sẽ tiếc h&#249;i hụi sau đ&#243; v&#236; gi&#225; cổ phiếu cứ l&#234;n m&#227;i.

Ở đ&#226;y, c&#243; lẽ phải n&#243;i đến việc khống chế cảm x&#250;c đầu tư (EQ). Thực tế cho thấy, kh&#244;ng phải cứ kiến thức đầy m&#236;nh (hoặc chỉ số th&#244;ng minh IQ cao) l&#224; sẽ đầu tư th&#224;nh c&#244;ng. Chuyện kể rằng, sau khi thua đậm tr&#234;n thị trường chứng kho&#225;n, Issac Newton đ&#227; thốt l&#234;n: “Ta c&#243; thể t&#237;nh quỹ đạo chuyển động của c&#225;c v&#236; sao ch&#237;nh x&#225;c đến từng gi&#226;y v&#224; v&#224;i chục milim&#233;t, song kh&#244;ng t&#224;i n&#224;o t&#237;nh trước được diễn biến h&#224;n thử biểu thị trường v&#224; sự đi&#234;n rồ của c&#244;ng ch&#250;ng”.

Dường như nh&#224; đầu tư thất bại thường phạm những sai lầm giống nhau, đ&#243; l&#224; học đầu tư cổ phiếu nhưng kh&#244;ng biết điều khiển cảm x&#250;c, kh&#244;ng biết n&#226;ng cao EQ bằng những b&#224;i học thực tế m&#224; lại qu&#225; ch&#250; trọng đến việc bổ sung kiến thức, kỹ xảo đầu tư. Bởi khi đ&#243;, bạn sẽ c&#243; h&#224;ng t&#225; l&#253; do để c&#226;n nhắc, sau đ&#243; l&#224; băn khoăn giữa việc b&#225;n ra hay mua v&#224;o, v&#236; c&#243; h&#224;ng t&#225; ưu điểm v&#224; nhược điểm của cổ phiếu đ&#227; được bạn t&#236;m ra. Điều n&#224;y sẽ ảnh hưởng đến cảm x&#250;c của bạn, khiến bạn kh&#244;ng thể suy nghĩ r&#245; r&#224;ng v&#224; kh&#243; thể ra quyết định một c&#225;ch ch&#237;nh x&#225;c v&#224; dứt kho&#225;t.

Dường như nhà đầu tư thất bại thường phạm những sai lầm giống nhau, đó là học đầu tư cổ phiếu nhưng không biết điều khiển cảm xúc. Dường như nhà đầu tư thất bại thường phạm những sai lầm giống nhau, đó là học đầu tư cổ phiếu nhưng không biết điều khiển cảm xúc, không biết nâng cao EQ bằng những bài học thực tế mà lại quá chú trọng đến việc bổ sung kiến thức, kỹ xảo đầu tư.

Một hiện tượng tâm lý bình thường

Có lẽ, trên thị trường chứng khoán không ai là không biết câu “lòng tham và nỗi sợ hãi”.

Lòng tham ở đây được nhắc đến khi nhà đầu tư bỏ qua các quy tắc để mong chờ giá lên đến đỉnh rồi mới bán ra nhưng lại rơi vào tình trạng chỉ bán được sau khi giá đã giảm một số phiên và mức lãi vơi đi ít nhiều, thậm chí là thua lỗ. Còn nỗi sợ hãi xuất hiện khi giá giảm và nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu một cách ồ ạt khiến giá giảm quá mức cần thiết. Tâm lý này đặc biệt được thể hiện rõ nét khi cổ phiếu hay thị trường có xu hướng tăng, nhà đầu tư lao vào thị trường và giành nhau mua; còn khi cổ phiếu hay thị trường có xu hướng giảm thì lại cố hết sức để bán ra.

Trong thời gian gần đây thị trường liên tục giảm điểm về điểm số những cổ phiếu tốt có nền tảng tăng trưởng ổn định và phát triên đều về vùng giá hợp lý để có thể tích lũy mua dần vào nhưng hầu hết nhà đầu tư chỉ chú trọng điểm số và những thứ bên ngoài mà ít ai để ý rằng là những cổ phiếu ấy đang định giá hấp dẫn và nên mua vào, nỗi sợ hãi át đi lý trí khiến nhà đầu tư không dám mua vào.

Lòng tham và nỗi sợ hãi luôn hiện hữu trong mỗi nhà đầu tư và là hiện tượng tâm lý bình thường, phổ biến của con người. Nó không đáng bị chê trách trừ khi nó thúc đẩy nhà đầu tư có những hành động vượt quá mức bình thường, thậm chí là phi lý.

Lịch sử đã cho thấy, lòng tham khiến thị trường bị đẩy lên quá cao, còn nỗi sợ hãi kéo thị trường xuống quá thấp. Nhiều nhà đầu tư nhanh chân đi trước, biết dừng đúng lúc thì thu được lợi, còn kẻ chậm chân phải chịu nhiều thua thiệt. Hệ quả trong những trường hợp như vậy thường là sự suy giảm niềm tin, sự hạn chế đầu tư hay rời bỏ thị trường. Đó là chưa kể những tác động xấu khác, ví dụ như hạnh phúc, chất lượng sống của những nhà đầu tư thua lỗ giảm sút…

Cần khống chế cảm xúc đầu tư

Một cách kinh điển và khá hiệu quả là đầu tư dài hạn theo trường phái phân tích cơ bản. Bạn nên xác định một mức giá hợp lý để mua những cổ phiếu có ngành nghề triển vọng và khả năng tăng trưởng cao rồi chờ 1 - 2 năm sau bán ra để thu lãi. Nếu trong thời gian đó giá cổ phiếu đi xuống thì đó là lúc bạn nên mua thêm chứ không phải là bán ra. Bởi trước sau gì thì thị trường cũng sẽ nhận ra rằng, cổ phiếu bạn mua là giá trị và mức giá sẽ được đưa lên vị trí xứng đáng.

Nhưng thực tế hiện nay thì hầu hết nhà đầu tư nghiêng về đầu tư ngắn hạn theo trường phái phân tích kỹ thuật. Nhiều nhà đầu tư khôn ngoan và cẩn trọng chỉ đầu tư khi xác định được xu hướng đi lên của thị trường. Khi xu hướng tăng giá bắt đầu, việc nhập cuộc thị trường sẽ được tiến hành ngay lập tức và chỉ bán ra khi xu hướng có dấu hiệu kết thúc.

Thị trường có câu: “Hãy cắt giảm lỗ và để cho cổ phiếu tốt tiếp tục tăng giá”. Khi lỗ, nhất là khi thị trường có dấu hiệu đi xuống, thì nên bán ra để cắt lỗ, còn nếu đang có lãi, nên chờ cho mức lãi đạt đến đỉnh. Đây chính là lòng tham. Lòng tham đôi khi khiến “xôi hỏng, bỏng không”, nhưng nhiều khi cũng đem lại món lời hơn cả sự mong đợi. Cái chính là việc vận dụng quy tắc, kinh nghiệm như thế nào.

Thị trường cũng có câu rằng: “Một con chim trong tay hơn hai con chim trong bụi”. Nhưng nếu bạn bán ra để ăn chắc mấy đồng lãi còm thì có thể bạn sẽ tiếc hùi hụi sau đó vì giá cổ phiếu cứ lên mãi.

Ở đây, có lẽ phải nói đến việc khống chế cảm xúc đầu tư (EQ). Thực tế cho thấy, không phải cứ kiến thức đầy mình (hoặc chỉ số thông minh IQ cao) là sẽ đầu tư thành công. Chuyện kể rằng, sau khi thua đậm trên thị trường chứng khoán, Issac Newton đã thốt lên: “Ta có thể tính quỹ đạo chuyển động của các vì sao chính xác đến từng giây và vài chục milimét, song không tài nào tính trước được diễn biến hàn thử biểu thị trường và sự điên rồ của công chúng”.

Dường như nhà đầu tư thất bại thường phạm những sai lầm giống nhau, đó là học đầu tư cổ phiếu nhưng không biết điều khiển cảm xúc, không biết nâng cao EQ bằng những bài học thực tế mà lại quá chú trọng đến việc bổ sung kiến thức, kỹ xảo đầu tư. Bởi khi đó, bạn sẽ có hàng tá lý do để cân nhắc, sau đó là băn khoăn giữa việc bán ra hay mua vào, vì có hàng tá ưu điểm và nhược điểm của cổ phiếu đã được bạn tìm ra. Điều này sẽ ảnh hưởng đến cảm xúc của bạn, khiến bạn không thể suy nghĩ rõ ràng và khó thể ra quyết định một cách chính xác và dứt khoát.

Hieu Hieu

DoDen

Đầu tư l&#224; …. Đầu l&#224; d&#249;ng đầu d&#249;ng suy nghĩ ! C&#242;n tư l&#224; ri&#234;ng biệt .. c&#225; nh&#226;n …

Đầu tư là …. Đầu là dùng đầu dùng suy nghĩ ! Còn tư là riêng biệt .. cá nhân …