Evergrand chinh thức vỡ nợ như hồi chu&#244;ng cảnh b&#225;o cho nhiều quốc gia trong c&#244;ng t&#225;c quản l&#253; thị trường tr&#225;i phiếu. Thị trường tr&#225;i phiếu Việt Nam gần đ&#226;y giao dịch rất s&#244;i động, b&#234;n cạnh những lợi &#237;ch mang lại như l&#224; k&#234;nh huy động vốn trung v&#224; d&#224;i hạn cho doanh nghiệp, cũng c&#242;n tiềm ẩn nhiều rủi ro.
ẢNH 1

Từ thực tế như tr&#234;n, văn ph&#242;ng Ch&#237;nh phủ đ&#227; ban h&#224;nh C&#244;ng điện số 8857/CĐ-VPCP truyền đạt &#253; kiến chỉ đạo của Thủ tướng Ch&#237;nh phủ Phạm Minh Ch&#237;nh về tăng cường c&#244;ng t&#225;c quản l&#253;, thanh tra, kiểm tra việc ph&#225;t h&#224;nh tr&#225;i phiếu doanh nghiệp. Đặc biệt, Thủ tướng y&#234;u cầu tập trung quan t&#226;m kiểm tra việc ph&#225;t h&#224;nh tr&#225;i phiếu ri&#234;ng lẻ của c&#225;c doanh nghiệp bất động sản, của tổ chức t&#237;n dụng c&#243; li&#234;n quan đến doanh nghiệp bất động sản, c&#225;c doanh nghiệp c&#243; khối lượng ph&#225;t h&#224;nh lớn, l&#227;i suất cao, c&#225;c doanh nghiệp c&#243; kết quả kinh doanh thua lỗ, c&#225;c doanh nghiệp ph&#225;t h&#224;nh kh&#244;ng c&#243; t&#224;i sản bảo đảm…

Ng&#226;n H&#224;ng Nh&#224; nước cũng ban h&#224;nh th&#244;ng tư 16/2021/TT-NHNN quản l&#253; chặt chẽ hơn hoạt động đầu tư v&#224; ph&#225;t h&#224;nh tr&#225;i phiếu của c&#225;c tổ chức t&#237;n dụng với c&#225;c qui định cụ thể:

Tổ chức t&#237;n dụng chỉ được mua TPDN khi c&#243; tỷ lệ nợ xấu nhỏ hơn 3%.

Tổng số dư mua tr&#225;i phiếu doanh nghiệp được t&#237;nh v&#224;o tổng dư nợ t&#237;n dụng

Kh&#244;ng được mua tr&#225;i phiếu doanh nghiệp ph&#225;t h&#224;nh trong đ&#243; mục đ&#237;ch để cơ cấu lại nợ của ch&#237;nh doanh nghiệp ph&#225;t h&#224;nh

Kh&#244;ng được mua tr&#225;i phiếu doanh nghiệp ph&#225;t h&#224;nh trong đ&#243; c&#243; mục đ&#237;ch g&#243;p vốn, mua cổ phần tại doanh nghiệp kh&#225;c.

Kh&#244;ng được mua tr&#225;i phiếu doanh nghiệp được ph&#225;t h&#224;nh trong đ&#243; c&#243; mục đ&#237;ch để tăng qui m&#244; vốn hoạt động.

ẢNh 2
So với c&#249;ng kỳ năm 2020, tổng gi&#225; trị ph&#225;t h&#224;nh TPDN năm nay tăng 35%, tương đương 410.000 tỷ, tỷ trọng ph&#225;t h&#224;nh của c&#225;c ng&#226;n h&#224;ng chiếm 36.6%, c&#225;c c&#244;ng ty bất động sản chiếm 34.5%. Theo số liệu của 30 ng&#226;n h&#224;ng thương mại, gi&#225; trị danh mục đầu tư tr&#225;i phiếu bao gồm tr&#225;i phiếu của tổ chức t&#237;n dụng v&#224; tr&#225;i phiếu doanh nghiệp chiếm 8.1% trong tổng dư nợ cho vay kh&#225;ch h&#224;ng.

Ảnh 3

Rủi ro sẽ ph&#225;t sinh khi c&#225;c tr&#225;i phiếu n&#224;y bằng một c&#225;ch n&#224;o đ&#243; quay ngược lại hỗ trợ cho c&#225;c khoản vay của doanh nghiệp đang c&#243; nợ qu&#225; hạn. Như vậy, việc kiểm so&#225;t “chất lượng” của doanh nghiệp ph&#225;t h&#224;nh tr&#225;i phiếu, bao gồm t&#224;i sản đảm bảo v&#224; hiệu quả kinh doanh l&#224; điều rất cần thiết.

Ở g&#243;c độ ng&#226;n h&#224;ng, hoạt động đầu tư ch&#233;o tr&#225;i phiếu giữa ng&#226;n h&#224;ng với nhau, hay ng&#226;n h&#224;ng đầu tư v&#224;o tr&#225;i phiếu của c&#225;c doanh nghiệp bất động sản “c&#243; li&#234;n quan” đ&#227; tạo ra nguồn thu lớn tại những thời điểm thị trường t&#237;n dụng bị chững lại, đặc biệt trong Q3/2021. So với tổng thu nhập l&#227;i thuần, th&#236; l&#227;i từ hoạt động đầu tư kh&#244;ng đ&#225;ng kể, nhưng so với lợi nhuận trước thuế, th&#236; con số n&#224;y kh&#225; lớn. Như VPB l&#227;i từ hoạt động đầu tư 9 th&#225;ng 2021 đạt 2.364 tỷ, TCB đạt 1.654 tỷ, MBB đạt 1.505 tỷ, SCB 1.728 tỷ… Khi thị trường tr&#225;i phiếu được quản l&#253; chặt chẽ hơn, nguồn thu nhập từ tr&#225;i phiếu của c&#225;c ng&#226;n h&#224;ng n&#224;y nhiều khả năng cũng sẽ bị ảnh hưởng. Nhưng b&#249; lại, rủi ro cho ng&#224;nh được giảm đi đ&#225;ng kể, ng&#226;n h&#224;ng sẽ tập trung hơn v&#224;o hoạt động kinh doanh cốt l&#245;i. Sự tập trung v&#224;o hoạt động kinh doanh cốt l&#245;i, đi s&#226;u v&#224;o chiến lược ng&#226;n h&#224;ng b&#225;n lẻ như VIB vẫn mang đến những nguồn thu rất lớn từ thu nhập l&#227;i thuần v&#224; c&#225;c nguồn ph&#237; dịch vụ.

T&#243;m lai, ch&#250;ng ta kh&#244;ng n&#234;n d&#249;ng cụm từ “siết chặt” để n&#243;i về Th&#244;ng Tư 16, nghe c&#243; vẻ ti&#234;u cực so với tầm nh&#236;n của NHNN, cũng như sự t&#237;ch cực mang lại trong việc bảo về quyền lợi của nh&#224; đầu tư cũng như hệ thống ng&#226;n h&#224;ng. Sau những động th&#225;i vừa qua của CP cũng như NHNN, ch&#250;ng t&#244;i tin thị trường cho vay, thị trường tr&#225;i phiếu sẽ trở n&#234;n tốt hơn trở th&#224;nh nơi huy động vốn trung d&#224;i hạn cho doanh nghiệp c&#243; sức khỏe t&#224;i chinh tốt, đồng thời cũng bảo vệ nh&#224; đầu tư tham gia thị trường.

Evergrand chinh thức vỡ nợ như hồi chuông cảnh báo cho nhiều quốc gia trong công tác quản lý thị trường trái phiếu. Thị trường trái phiếu Việt Nam gần đây giao dịch rất sôi động, bên cạnh những lợi ích mang lại như là kênh huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, cũng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.
ẢNH 1

Từ thực tế như trên, văn phòng Chính phủ đã ban hành Công điện số 8857/CĐ-VPCP truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về tăng cường công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu tập trung quan tâm kiểm tra việc phát hành trái phiếu riêng lẻ của các doanh nghiệp bất động sản, của tổ chức tín dụng có liên quan đến doanh nghiệp bất động sản, các doanh nghiệp có khối lượng phát hành lớn, lãi suất cao, các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ, các doanh nghiệp phát hành không có tài sản bảo đảm…

Ngân Hàng Nhà nước cũng ban hành thông tư 16/2021/TT-NHNN quản lý chặt chẽ hơn hoạt động đầu tư và phát hành trái phiếu của các tổ chức tín dụng với các qui định cụ thể:

Tổ chức tín dụng chỉ được mua TPDN khi có tỷ lệ nợ xấu nhỏ hơn 3%.

Tổng số dư mua trái phiếu doanh nghiệp được tính vào tổng dư nợ tín dụng

Không được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong đó mục đích để cơ cấu lại nợ của chính doanh nghiệp phát hành

Không được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong đó có mục đích góp vốn, mua cổ phần tại doanh nghiệp khác.

Không được mua trái phiếu doanh nghiệp được phát hành trong đó có mục đích để tăng qui mô vốn hoạt động.

ẢNh 2
So với cùng kỳ năm 2020, tổng giá trị phát hành TPDN năm nay tăng 35%, tương đương 410.000 tỷ, tỷ trọng phát hành của các ngân hàng chiếm 36.6%, các công ty bất động sản chiếm 34.5%. Theo số liệu của 30 ngân hàng thương mại, giá trị danh mục đầu tư trái phiếu bao gồm trái phiếu của tổ chức tín dụng và trái phiếu doanh nghiệp chiếm 8.1% trong tổng dư nợ cho vay khách hàng.

Ảnh 3

Rủi ro sẽ phát sinh khi các trái phiếu này bằng một cách nào đó quay ngược lại hỗ trợ cho các khoản vay của doanh nghiệp đang có nợ quá hạn. Như vậy, việc kiểm soát “chất lượng” của doanh nghiệp phát hành trái phiếu, bao gồm tài sản đảm bảo và hiệu quả kinh doanh là điều rất cần thiết.

Ở góc độ ngân hàng, hoạt động đầu tư chéo trái phiếu giữa ngân hàng với nhau, hay ngân hàng đầu tư vào trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản “có liên quan” đã tạo ra nguồn thu lớn tại những thời điểm thị trường tín dụng bị chững lại, đặc biệt trong Q3/2021. So với tổng thu nhập lãi thuần, thì lãi từ hoạt động đầu tư không đáng kể, nhưng so với lợi nhuận trước thuế, thì con số này khá lớn. Như VPB lãi từ hoạt động đầu tư 9 tháng 2021 đạt 2.364 tỷ, TCB đạt 1.654 tỷ, MBB đạt 1.505 tỷ, SCB 1.728 tỷ… Khi thị trường trái phiếu được quản lý chặt chẽ hơn, nguồn thu nhập từ trái phiếu của các ngân hàng này nhiều khả năng cũng sẽ bị ảnh hưởng. Nhưng bù lại, rủi ro cho ngành được giảm đi đáng kể, ngân hàng sẽ tập trung hơn vào hoạt động kinh doanh cốt lõi. Sự tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi, đi sâu vào chiến lược ngân hàng bán lẻ như VIB vẫn mang đến những nguồn thu rất lớn từ thu nhập lãi thuần và các nguồn phí dịch vụ.

Tóm lai, chúng ta không nên dùng cụm từ “siết chặt” để nói về Thông Tư 16, nghe có vẻ tiêu cực so với tầm nhìn của NHNN, cũng như sự tích cực mang lại trong việc bảo về quyền lợi của nhà đầu tư cũng như hệ thống ngân hàng. Sau những động thái vừa qua của CP cũng như NHNN, chúng tôi tin thị trường cho vay, thị trường trái phiếu sẽ trở nên tốt hơn trở thành nơi huy động vốn trung dài hạn cho doanh nghiệp có sức khỏe tài chinh tốt, đồng thời cũng bảo vệ nhà đầu tư tham gia thị trường.