Việt Nam đang ho&agrave;n thiện khung ph&aacute;p l&yacute; v&agrave; ti&ecirc;u chuẩn t&iacute;n chỉ carbon rừng, nhằm gỡ vướng sở hữu quyền carbon, thu h&uacute;t đầu tư, khai th&aacute;c cơ hội xuất khẩu ra nước ngo&agrave;i.

Th&aacute;ch thức trong nước v&agrave; tiềm năng xuất khẩu

Trong bối cảnh thế giới đẩy mạnh chuyển đổi xanh, quyền carbon từ rừng được xem l&agrave; t&agrave;i sản chiến lược, mở ra cơ hội xuất khẩu mới cho nhiều quốc gia. Tuy nhi&ecirc;n, tại Việt Nam, việc x&aacute;c định v&agrave; ph&acirc;n định r&otilde; quyền carbon vẫn c&ograve;n l&agrave; khoảng trống ph&aacute;p l&yacute;.

Theo &ocirc;ng T&ocirc; Xu&acirc;n Ph&uacute;c, chuy&ecirc;n gia cao cấp của Forest Trends, quyền carbon c&oacute; thể được nh&igrave;n nhận theo 2 hướng: như một loại t&agrave;i sản gắn với đất v&agrave; rừng, hoặc như một dịch vụ sinh th&aacute;i tạo ra th&ocirc;ng qua c&aacute;c hoạt động gia tăng hấp thụ v&agrave; lưu trữ carbon.

&nbsp;

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20250717/images/image(28).png" style="height:424px; width:642px" />

Với c&aacute;ch tiếp cận thứ nhất, quyền carbon thuộc về chủ sở hữu đất hoặc sinh khối, c&oacute; thể l&agrave; nh&agrave; nước, cộng đồng hoặc tư nh&acirc;n. C&aacute;ch n&agrave;y phổ biến tại c&aacute;c quốc gia c&oacute; hệ thống sở hữu đất đai tập trung.

Trong c&aacute;ch tiếp cận thứ hai, quyền carbon gắn với hoạt động tạo ra t&iacute;n chỉ carbon như trồng rừng, phục hồi sinh cảnh, thay đổi tập qu&aacute;n canh t&aacute;c. Người kiểm so&aacute;t hoạt động, d&ugrave; kh&ocirc;ng sở hữu đất, c&oacute; thể trở th&agrave;nh chủ thể quyền carbon.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy kh&ocirc;ng c&oacute; m&ocirc; h&igrave;nh chung, nhưng điểm then chốt l&agrave; cần x&aacute;c lập r&otilde; quyền sở hữu v&agrave; kiểm so&aacute;t carbon, nhất l&agrave; với giao dịch t&iacute;n chỉ ra thị trường quốc tế.

Tại Chile, quyền carbon gắn trực tiếp với chủ đất, cho ph&eacute;p họ tự do thực hiện v&agrave; giao dịch t&iacute;n chỉ. Guatemala v&agrave; Costa Rica &aacute;p dụng linh hoạt, t&ugrave;y v&agrave;o thỏa thuận giữa chủ đất v&agrave; nh&agrave; đầu tư. Ngược lại, c&aacute;c nước như Congo hay Madagascar giữ quyền carbon ở cấp nh&agrave; nước, mọi hoạt động phải được cấp ph&eacute;p, đ&ocirc;i khi g&acirc;y xung đột với cộng đồng địa phương.

Peru lại t&aacute;ch biệt người sở hữu đất với người cung cấp dịch vụ hấp thụ carbon, đảm bảo ph&acirc;n chia lợi &iacute;ch c&ocirc;ng bằng giữa hai b&ecirc;n. B&agrave;i học n&agrave;y rất hữu &iacute;ch với Việt Nam khi triển khai c&aacute;c dự &aacute;n REDD+ hay chuyển nhượng t&iacute;n chỉ ra quốc tế.

Thực tế tại Việt Nam cho thấy, do chưa c&oacute; quy định cụ thể về chủ thể sở hữu quyền carbon, cơ chế chia sẻ lợi &iacute;ch hoặc chuyển nhượng, n&ecirc;n nhiều s&aacute;ng kiến hợp t&aacute;c quốc tế gặp kh&oacute; khăn. Điều n&agrave;y khiến nh&agrave; đầu tư c&ograve;n e d&egrave;, bỏ lỡ cơ hội thương mại t&iacute;n chỉ carbon ng&agrave;y c&agrave;ng s&ocirc;i động.

Để tham gia hiệu quả v&agrave;o thị trường t&iacute;n chỉ, Việt Nam cần x&aacute;c định r&otilde;: ai c&oacute; quyền thực hiện c&aacute;c hoạt động giảm ph&aacute;t thải, ai l&agrave; người nắm giữ t&iacute;n chỉ v&agrave; c&oacute; quyền giao dịch, cơ chế n&agrave;o đảm bảo ph&acirc;n chia lợi &iacute;ch c&ocirc;ng bằng. Nếu kh&ocirc;ng r&otilde; r&agrave;ng, nguy cơ xung đột, khiếu kiện hoặc mất niềm tin thị trường l&agrave; điều kh&oacute; tr&aacute;nh.

Việc chuẩn bị vận h&agrave;nh s&agrave;n giao dịch t&iacute;n chỉ carbon nội địa l&agrave; t&iacute;n hiệu t&iacute;ch cực. Tuy nhi&ecirc;n, điều kiện ti&ecirc;n quyết l&agrave; phải c&oacute; khung ph&aacute;p l&yacute; x&aacute;c lập quyền carbon một c&aacute;ch linh hoạt, h&agrave;i h&ograve;a giữa luật ph&aacute;p quốc gia v&agrave; thực tiễn địa phương.

B&agrave;i học từ Mexico, nơi t&aacute;ch biệt t&iacute;n chỉ tạo ra từ hấp thụ v&agrave; tr&aacute;nh ph&aacute;t thải, cho thấy cần cơ chế đủ mở để tối ưu h&oacute;a lợi &iacute;ch từ c&aacute;c loại t&iacute;n chỉ kh&aacute;c nhau.

Chuy&ecirc;n gia T&ocirc; Xu&acirc;n Ph&uacute;c nhấn mạnh, để kh&ocirc;ng bỏ lỡ cơ hội trở th&agrave;nh &ldquo;quốc gia xuất khẩu carbon rừng&rdquo;, Việt Nam cần sớm ho&agrave;n thiện ch&iacute;nh s&aacute;ch về quyền carbon theo hướng khuyến kh&iacute;ch đa chủ thể tham gia, bảo vệ lợi &iacute;ch quốc gia, đồng thời th&uacute;c đẩy khu vực tư nh&acirc;n v&agrave; cộng đồng chung tay ph&aacute;t triển thị trường.

Trong bối cảnh c&aacute;c y&ecirc;u cầu giảm ph&aacute;t thải trở th&agrave;nh điều kiện bắt buộc trong thương mại quốc tế, t&iacute;n chỉ carbon kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; c&ocirc;ng cụ bảo vệ m&ocirc;i trường m&agrave; c&ograve;n l&agrave; t&agrave;i sản thương mại mang gi&aacute; trị chiến lược.

&nbsp;

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20250717/images/image(27).png" style="height:425px; width:648px" />

Nền tảng cho xuất khẩu t&iacute;n chỉ carbon

Sau khi ho&agrave;n thiện khung ph&aacute;p l&yacute; về quyền carbon, Việt Nam đang tiến th&ecirc;m một bước quan trọng nhằm chuẩn h&oacute;a hệ thống t&iacute;n chỉ carbon rừng, mở đường cho c&aacute;c giao dịch trong nước v&agrave; quốc tế.

Theo &ocirc;ng Vũ Tấn Phương, Gi&aacute;m đốc Văn ph&ograve;ng Chứng chỉ Quản l&yacute; rừng bền vững, dự thảo Ti&ecirc;u chuẩn quốc gia (TCVN) về t&iacute;n chỉ carbon rừng đang được x&acirc;y dựng với lộ tr&igrave;nh cụ thể, kỳ vọng ban h&agrave;nh v&agrave;o đầu năm 2026.

Việc l&agrave;m r&otilde; kh&aacute;i niệm t&iacute;n chỉ carbon l&agrave; bước đầu ti&ecirc;n để thiết lập cơ chế vận h&agrave;nh minh bạch v&agrave; khả thi. Theo đ&oacute;, t&iacute;n chỉ carbon rừng l&agrave; đơn vị c&oacute; thể giao dịch thương mại, đại diện cho quyền ph&aacute;t thải 1 tấn kh&iacute; CO2 tương đương.

Để tạo ra t&iacute;n chỉ n&agrave;y, c&aacute;c dự &aacute;n phải chứng minh được lượng kh&iacute; nh&agrave; k&iacute;nh giảm ph&aacute;t thải hoặc carbon tăng hấp thụ so với mức tham chiếu, đồng thời tu&acirc;n thủ c&aacute;c quy tr&igrave;nh đo đạc, gi&aacute;m s&aacute;t v&agrave; x&aacute;c minh độc lập.

Dự thảo đưa ra định nghĩa c&ugrave;ng c&aacute;c y&ecirc;u cầu kỹ thuật với t&iacute;n chỉ carbon rừng, gồm điều kiện ph&ugrave; hợp, biện ph&aacute;p t&aacute;c động, đo đạc - b&aacute;o c&aacute;o ph&aacute;t thải v&agrave; hấp thụ, đảm bảo m&ocirc;i trường - x&atilde; hội, quy tr&igrave;nh thẩm định - x&aacute;c minh, v&agrave; cơ chế giải quyết tranh chấp.

Hiện dự thảo tập trung v&agrave;o 5 loại h&igrave;nh dự &aacute;n chủ đạo: REDD+, trồng v&agrave; t&aacute;i trồng rừng, cải thiện quản l&yacute; rừng tự nhi&ecirc;n, rừng trồng, v&agrave; canh t&aacute;c n&ocirc;ng l&acirc;m kết hợp. Mỗi loại h&igrave;nh được thiết kế với chu kỳ t&iacute;n chỉ d&agrave;i hạn (tối thiểu 10 năm), nhằm bảo đảm t&iacute;nh ổn định v&agrave; t&iacute;nh bổ sung.

Ti&ecirc;u chuẩn cũng đưa ra y&ecirc;u cầu kỹ thuật chi tiết như kiểm so&aacute;t mất rừng, sử dụng giống c&acirc;y bản địa, quản l&yacute; lập địa, bảo tồn đa dạng sinh học v&agrave; khai th&aacute;c t&aacute;c động thấp. Dự &aacute;n cần x&acirc;y dựng hệ số ph&aacute;t thải theo hướng dẫn IPCC, sử dụng c&ocirc;ng cụ t&iacute;nh to&aacute;n khoa học v&agrave; quy tr&igrave;nh kiểm so&aacute;t, đảm bảo chất lượng.

Ngo&agrave;i yếu tố kỹ thuật, ti&ecirc;u chuẩn nhấn mạnh tr&aacute;ch nhiệm x&atilde; hội v&agrave; bảo vệ m&ocirc;i trường: dự &aacute;n kh&ocirc;ng được g&acirc;y t&aacute;c động ti&ecirc;u cực đến cộng đồng, phải đảm bảo quyền lợi người lao động v&agrave; tạo điều kiện cho sự tham gia của c&aacute;c b&ecirc;n li&ecirc;n quan.

Đặc biệt, để t&iacute;n chỉ c&oacute; thể giao dịch th&agrave;nh c&ocirc;ng tr&ecirc;n thị trường quốc tế, mọi qu&aacute; tr&igrave;nh thẩm định v&agrave; x&aacute;c minh đều phải được thực hiện bởi tổ chức độc lập, đạt chuẩn ISO 14065 v&agrave; được c&ocirc;ng nhận bởi c&aacute;c tổ chức quốc tế như IAF. C&aacute;c đơn vị thẩm định phải c&oacute; giấy ph&eacute;p hoạt động hợp ph&aacute;p tại Việt Nam v&agrave; thực hiện x&aacute;c minh với hồ sơ minh bạch.

Cơ chế giải quyết tranh chấp, khiếu nại cũng được t&iacute;ch hợp, với quy định cụ thể về địa chỉ tiếp nhận, thời gian xử l&yacute;, ưu ti&ecirc;n h&ograve;a giải v&agrave; lưu trữ hồ sơ xuy&ecirc;n suốt qu&aacute; tr&igrave;nh triển khai.

&nbsp;

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20250717/images/image(26).png" style="height:410px; width:637px" />

Cần doanh nghiệp đồng h&agrave;nh

Để t&iacute;n chỉ carbon rừng thực sự trở th&agrave;nh &ldquo;t&agrave;i sản xanh&rdquo; c&oacute; gi&aacute; trị kinh tế cao, vẫn cần th&aacute;o gỡ nhiều vấn đề từ g&oacute;c độ ch&iacute;nh s&aacute;ch v&agrave; thị trường. Theo b&agrave; Nghi&ecirc;m Phương Th&uacute;y - đại diện Cục L&acirc;m nghiệp v&agrave; Kiểm l&acirc;m, th&agrave;nh vi&ecirc;n Tổ soạn thảo Nghị định về dịch vụ hấp thụ v&agrave; lưu giữ carbon của rừng - hiện tồn tại nhiều kh&aacute;i niệm như thuế carbon, hạn ngạch carbon hay t&iacute;n chỉ carbon. D&ugrave; đều quy đổi về một tấn CO₂ tương đương, sự kh&aacute;c biệt về bản chất khiến việc triển khai dễ nhầm lẫn, nhất l&agrave; ở cấp địa phương.

Gi&aacute; t&iacute;n chỉ carbon từ c&aacute;c dự &aacute;n REDD+ hiện ở mức rất thấp, trong khi chi ph&iacute; tạo t&iacute;n chỉ lại cao. Giao dịch tại Bắc Trung Bộ từng chỉ khoảng 5 USD/t&iacute;n chỉ, khiến nhiều chủ rừng e ngại tham gia nếu kh&ocirc;ng c&oacute; cơ chế bảo đảm lợi &iacute;ch.

Bộ N&ocirc;ng nghiệp v&agrave; M&ocirc;i trường đang xem x&eacute;t hai phương &aacute;n định gi&aacute;: theo thị trường để dễ quản l&yacute;, hoặc theo chi ph&iacute; tạo t&iacute;n chỉ để đảm bảo quyền lợi b&ecirc;n cung cấp. D&ugrave; theo hướng n&agrave;o, điểm nghẽn lớn nhất vẫn l&agrave; thiếu vốn đầu tư. Việc tạo t&iacute;n chỉ từ hấp thụ carbon l&agrave; qu&aacute; tr&igrave;nh d&agrave;i hạn, kh&ocirc;ng thể thiếu vai tr&ograve; của doanh nghiệp. Nếu kh&ocirc;ng c&oacute; sự đồng h&agrave;nh từ khu vực tư nh&acirc;n, c&aacute;c dự &aacute;n kh&oacute; đi v&agrave;o thực tế.

Với hệ thống ti&ecirc;u chuẩn đang được ho&agrave;n thiện v&agrave; c&aacute;c định hướng ch&iacute;nh s&aacute;ch r&otilde; hơn, Việt Nam đang từng bước h&igrave;nh th&agrave;nh nền tảng ph&aacute;p l&yacute; - kỹ thuật cho ng&agrave;nh &ldquo;c&ocirc;ng nghiệp carbon rừng&rdquo;, lĩnh vực hứa hẹn kh&ocirc;ng chỉ giảm ph&aacute;t thải m&agrave; c&ograve;n mở ra cơ hội xuất khẩu một loại t&agrave;i nguy&ecirc;n mới mang gi&aacute; trị m&ocirc;i trường bền vững.

&Ocirc;ng Triệu Đăng Khoa - nguy&ecirc;n Ph&oacute; Gi&aacute;m đốc Quỹ Bảo vệ v&agrave; Ph&aacute;t triển rừng tỉnh Tuy&ecirc;n Quang - cho rằng, kh&ocirc;ng phải cứ trồng rừng l&agrave; c&oacute; thể tạo ra t&iacute;n chỉ carbon. Theo t&iacute;nh to&aacute;n hiện nay, thu nhập từ t&iacute;n chỉ carbon chỉ đạt v&agrave;i trăm ngh&igrave;n đồng mỗi hecta - kh&ocirc;ng cao như hầu hết mọi người kỳ vọng.

<a href="https://nongnghiepmoitruong.vn/viet-nam-dinh-hinh-quyen-carbon-rung-de-tham-gia-thi-truong-tin-chi-quoc-te-d762952.html">Link gốc</a>

Việt Nam đang hoàn thiện khung pháp lý và tiêu chuẩn tín chỉ carbon rừng, nhằm gỡ vướng sở hữu quyền carbon, thu hút đầu tư, khai thác cơ hội xuất khẩu ra nước ngoài.


Kinh tế

Báo Nông nghiệp Việt Nam

Việt Nam định hình quyền carbon rừng để tham gia thị trường tín chỉ quốc tế

Đinh Phú Gia

L&#225;y c&#225;i n&#224;y kiếm tiền cho n&#244;ng d&#226;n trồng rừng v&#224; hỗ trợ xe EV

Láy cái này kiếm tiền cho nông dân trồng rừng và hỗ trợ xe EV