Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức l&agrave; một dạng thi&ecirc;n kiến t&acirc;m l&yacute;, trong đ&oacute; con người cố gắng giảm bớt sự kh&oacute; chịu hoặc căng thẳng t&acirc;m l&yacute; do m&acirc;u thuẫn giữa niềm tin, gi&aacute; trị, hoặc h&agrave;nh động của họ.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20241225/images/thien-kien-bat-dong-nhan-thuc-trong-dau-tu-chung-khoan-qua-goc-nhin-xu-ly-thong-tin_1.png" style="height:549px; width:550px">

Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức (cognitive dissonance bias)

Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức l&agrave; một dạng thi&ecirc;n kiến t&acirc;m l&yacute;, trong đ&oacute; con người cố gắng giảm bớt sự kh&oacute; chịu hoặc căng thẳng t&acirc;m l&yacute; do m&acirc;u thuẫn giữa niềm tin, gi&aacute; trị, hoặc h&agrave;nh động của họ. Thi&ecirc;n kiến n&agrave;y thường khiến con người c&oacute; xu hướng duy tr&igrave; hoặc hợp l&yacute; h&oacute;a niềm tin v&agrave; h&agrave;nh vi hiện tại của m&igrave;nh, ngay cả khi đối mặt với bằng chứng m&acirc;u thuẫn. Khi th&ocirc;ng tin mới m&acirc;u thuẫn với những hiểu biết sẵn c&oacute;, con người thường trải qua sự kh&oacute; chịu về mặt tinh thần, một hiện tượng t&acirc;m l&yacute; được gọi l&agrave; sự bất đồng nhận thức. Trong t&acirc;m l&yacute; học, nhận thức bao gồm c&aacute;c th&aacute;i độ, cảm x&uacute;c, niềm tin hoặc gi&aacute; trị; v&agrave; sự bất đồng nhận thức l&agrave; trạng th&aacute;i mất c&acirc;n bằng xảy ra khi những nhận thức m&acirc;u thuẫn giao thoa với nhau. Thuật ngữ &quot;sự bất đồng nhận thức&quot; bao h&agrave;m phản ứng nảy sinh khi con người cố gắng h&agrave;i h&ograve;a c&aacute;c nhận thức để giảm bớt sự kh&oacute; chịu tinh thần [1].

&nbsp;

Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức trong đầu tư chứng kho&aacute;n l&agrave; hiện tượng m&agrave; nh&agrave; đầu tư cảm thấy kh&ocirc;ng thoải m&aacute;i hoặc căng thẳng t&acirc;m l&yacute; khi c&oacute; m&acirc;u thuẫn giữa niềm tin của họ v&agrave; kết quả thực tế của quyết định đầu tư. Thi&ecirc;n kiến n&agrave;y c&oacute; thể dẫn đến c&aacute;c h&agrave;nh vi phi l&yacute; tr&iacute; v&agrave; ảnh hưởng ti&ecirc;u cực đến hiệu quả đầu tư. Theo nghi&ecirc;n cứu của Vuong v&agrave; Phuc [2], số nh&agrave; đầu tư chứng kho&aacute;n tại Việt Nam c&oacute; thi&ecirc;n kiến m&acirc;u thuẫn nhận thức chiếm 22.7% trong mẫu khảo s&aacute;t.

Tại thị trường chứng kho&aacute;n Trung Quốc, Huang v&agrave; c&aacute;c cộng sự [3] đ&atilde; kiểm tra một giả thuyết rằng c&aacute;c th&ocirc;ng b&aacute;o về thu nhập tr&aacute;i ngược với t&acirc;m l&yacute; thị trường hiện tại sẽ g&acirc;y ra sự bất đồng nhận thức, khiến c&aacute;c nh&agrave; đầu tư bỏ qua tin xấu khi họ lạc quan về thị trường v&agrave; tin tốt khi họ bi quan.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20241225/images/Phong%20th%e1%bb%a7y%20ch%e1%bb%a9ng%20kho%c3%a1n.PNG" style="height:339px; width:650px">

&ldquo;Ng&agrave;i hơi lo lắng. Nghề &ldquo;b&oacute;i&rdquo; gia truyền n&agrave;y dạy ng&agrave;i đậu ở nơi k&iacute;n đ&aacute;o, hơn nữa ng&agrave;i lại c&oacute; tầm quan s&aacute;t si&ecirc;u đẳng. Vậy m&agrave; g&atilde; n&agrave;y tới đậu ngay cạnh, &ecirc;m ru, ng&agrave;i kh&ocirc;ng hề hay biết, đủ thấy nội c&ocirc;ng g&atilde; phải th&acirc;m hậu gh&ecirc; gớm thế n&agrave;o.&rdquo;

Tr&iacute;ch &ldquo;B&iacute; mật kinh ho&agrave;ng&rdquo;; Hoang dã, Kh&ocirc;n ngoan, Kỳ lạ (2024)

Đầu ti&ecirc;n, c&aacute;c nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu x&acirc;y dựng một chỉ số t&acirc;m l&yacute; - cho biết khi n&agrave;o c&aacute;c nh&agrave; đầu tư lạc quan hay bi quan - đối với thị trường chứng kho&aacute;n trong những năm 2008 đến 2019. Sau đ&oacute;, họ đo mức độ nhạy cảm của gi&aacute; cổ phiếu đối với bất ngờ về thu nhập trong khung thời gian ba ng&agrave;y ở trạng th&aacute;i t&acirc;m l&yacute; t&iacute;ch cực hoặc ti&ecirc;u cực của nh&agrave; đầu tư. Họ ph&aacute;t hiện rằng c&aacute;c nh&agrave; đầu tư c&oacute; xu hướng bỏ qua th&ocirc;ng tin kh&ocirc;ng ph&ugrave; hợp với t&acirc;m l&yacute; hiện tại của họ. Khi t&acirc;m l&yacute; to&agrave;n thị trường lạc quan, gi&aacute; cổ phiếu phản ứng nhanh với bất ngờ về thu nhập t&iacute;ch cực nhưng kh&ocirc;ng phản ứng với bất ngờ ti&ecirc;u cực. Ngược lại, khi t&acirc;m l&yacute; bi quan, chỉ c&oacute; bất ngờ về thu nhập ti&ecirc;u cực mới nhanh ch&oacute;ng được phản &aacute;nh v&agrave;o gi&aacute;. Nghĩa l&agrave;, sự bất đồng nhận thức c&oacute; thể giải th&iacute;ch việc c&aacute;c nh&agrave; đầu tư sử dụng th&ocirc;ng tin kế to&aacute;n kh&ocirc;ng đầy đủ khi đưa ra quyết định đầu tư. Nghi&ecirc;n cứu cũng ph&aacute;t hiện ra rằng, t&aacute;c động của sự bất h&ograve;a nhận thức thay đổi t&ugrave;y thuộc v&agrave;o t&acirc;m l&yacute; của nh&agrave; đầu tư. Cụ thể, sự bất h&ograve;a nhận thức g&acirc;y ra phản ứng im lặng tạm thời với tin xấu khi t&acirc;m l&yacute; lạc quan, nhưng lại g&acirc;y ra phản ứng im lặng dai dẳng với tin tốt khi t&acirc;m l&yacute; bi quan [3].

G&oacute;c nh&igrave;n xử l&yacute; th&ocirc;ng tin về thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức

L&yacute; thuyết mindsponge gi&uacute;p giải th&iacute;ch c&aacute;ch con người thu nhận, xử l&yacute; v&agrave; thay đổi niềm tin, gi&aacute; trị, v&agrave; quan điểm của m&igrave;nh dựa tr&ecirc;n việc lọc v&agrave; hấp thụ th&ocirc;ng tin từ m&ocirc;i trường [4-6]. L&yacute; thuyết n&agrave;y c&oacute; thể được sử dụng để giải th&iacute;ch thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức trong đầu tư chứng kho&aacute;n v&agrave; cung cấp c&aacute;c c&aacute;ch khắc phục hiện tượng n&agrave;y. Theo l&yacute; thuyết mindsponge, t&acirc;m tr&iacute; con người c&oacute; thể được h&igrave;nh dung như một cấu tr&uacute;c với:

L&otilde;i trung t&acirc;m (mindset): Bao gồm c&aacute;c niềm tin, gi&aacute; trị v&agrave; quan điểm sống đ&atilde; được khẳng định v&agrave; kh&oacute; thay đổi.

V&ugrave;ng ngoại vi: L&agrave; nơi tiếp nhận th&ocirc;ng tin mới từ b&ecirc;n ngo&agrave;i, th&ocirc;ng tin n&agrave;y c&oacute; thể được kiểm chứng, chấp nhận, hoặc bị loại bỏ t&ugrave;y theo mức độ tương th&iacute;ch với l&otilde;i trung t&acirc;m. Nếu th&ocirc;ng tin ph&ugrave; hợp với l&otilde;i trung t&acirc;m (mindset) th&igrave; sẽ ở lại v&ugrave;ng thoải m&aacute;i, hoặc ngược lại th&igrave; sẽ bị từ chối. Con người sẽ h&agrave;nh động dựa tr&ecirc;n c&aacute;c th&ocirc;ng tin được lưu giữ ở v&ugrave;ng thoải m&aacute;i.

Giải ph&aacute;p từ l&yacute; thuyết mindsponge để khắc phục thiến kiến bất đồng nhận thức trong đầu tư chứng kho&aacute;n

Trong lĩnh vực đầu tư chứng kho&aacute;n, nh&agrave; đầu tư thường đối mặt với sự bất đồng nhận thức khi c&aacute;c quyết định đầu tư của họ (niềm tin cũ) m&acirc;u thuẫn với c&aacute;c th&ocirc;ng tin mới từ thị trường. V&iacute; dụ, họ c&oacute; thể mua một cổ phiếu v&igrave; tin rằng n&oacute; sẽ tăng gi&aacute;, nhưng sau đ&oacute; lại nhận được th&ocirc;ng tin cho thấy triển vọng cổ phiếu đ&oacute; kh&ocirc;ng tốt. Hiện tượng n&agrave;y dễ dẫn đến t&acirc;m l&yacute; kh&oacute; chịu v&agrave; c&oacute; thể g&acirc;y ra quyết định sai lầm. L&yacute; thuyết mindsponge cung cấp một khung tư duy c&oacute; gi&aacute; trị để gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư khắc phục vấn đề n&agrave;y th&ocirc;ng qua c&aacute;c giải ph&aacute;p sau:

Tăng cường khả năng tiếp nhận th&ocirc;ng tin

Mở rộng nguồn th&ocirc;ng tin: Nh&agrave; đầu tư cần tiếp cận nhiều nguồn th&ocirc;ng tin đa dạng thay v&igrave; chỉ tập trung v&agrave;o những nguồn ph&ugrave; hợp với quan điểm ban đầu. Điều n&agrave;y gi&uacute;p giảm nguy cơ thi&ecirc;n kiến x&aacute;c nhận (confirmation bias)-xu hướng chỉ t&igrave;m kiếm v&agrave; tin tưởng c&aacute;c th&ocirc;ng tin ủng hộ quyết định đ&atilde; đưa ra [7].

X&acirc;y dựng th&oacute;i quen kiểm tra ch&eacute;o: Học c&aacute;ch kiểm chứng th&ocirc;ng tin từ c&aacute;c nguồn độc lập hoặc sử dụng c&ocirc;ng cụ ph&acirc;n t&iacute;ch chuy&ecirc;n s&acirc;u, gi&uacute;p giảm t&aacute;c động của th&ocirc;ng tin sai lệch.

Điều chỉnh l&otilde;i trung t&acirc;m (mindset)

X&acirc;y dựng hệ thống niềm tin linh hoạt: Thay v&igrave; b&aacute;m chặt v&agrave;o niềm tin cũ, nh&agrave; đầu tư cần chấp nhận rằng, thị trường chứng kho&aacute;n lu&ocirc;n biến động v&agrave; kh&ocirc;ng c&oacute; th&ocirc;ng tin n&agrave;o l&agrave; bất biến. Một niềm tin linh hoạt c&oacute; thể bao gồm: &quot;Sai lầm l&agrave; một phần của đầu tư&quot;, &quot;thay đổi chiến lược dựa tr&ecirc;n th&ocirc;ng tin mới l&agrave; điều cần thiết để tối ưu h&oacute;a lợi nhuận.&quot;

Tập trung v&agrave;o mục ti&ecirc;u d&agrave;i hạn: Đưa c&aacute;c mục ti&ecirc;u d&agrave;i hạn (như tăng trưởng t&agrave;i sản bền vững) v&agrave;o l&otilde;i trung t&acirc;m sẽ gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư giảm bớt căng thẳng khi phải đối mặt với những thay đổi ngắn hạn của thị trường. C&oacute; thể thực thi chiến lược n&agrave;y bằng c&aacute;ch đầu tư v&agrave;o c&aacute;c quỹ chỉ số như: index fund, ETF&hellip;, hoặc c&aacute;c quỹ chủ động c&oacute; nh&agrave; quản l&yacute; quỹ chuy&ecirc;n nghiệp.

Giảm &aacute;p lực t&acirc;m l&yacute; trong giao dịch

Tạo cơ chế ra quyết định r&otilde; r&agrave;ng: Nh&agrave; đầu tư cần thiết lập quy tắc ra quyết định dựa tr&ecirc;n dữ liệu thay v&igrave; cảm x&uacute;c. V&iacute; dụ: &quot;Nếu cổ phiếu giảm dưới mức hỗ trợ đ&atilde; đặt ra, t&ocirc;i sẽ b&aacute;n m&agrave; kh&ocirc;ng do dự&quot; hoặc &quot;nếu th&ocirc;ng tin mới cho thấy triển vọng cổ phiếu k&eacute;m, t&ocirc;i sẽ đ&aacute;nh gi&aacute; lại một c&aacute;ch kh&aacute;ch quan.&quot;

Đ&aacute;nh gi&aacute; c&aacute;c kịch bản xấu: Lường trước khả năng thất bại hoặc thua lỗ v&agrave; coi đ&oacute; l&agrave; một phần kh&ocirc;ng thể tr&aacute;nh khỏi của đầu tư gi&uacute;p giảm g&aacute;nh nặng t&acirc;m l&yacute; khi thực sự đối mặt với n&oacute;.

Học c&aacute;ch t&iacute;ch hợp th&ocirc;ng tin m&acirc;u thuẫn

Ph&aacute;t triển tư duy phản biện: Nh&agrave; đầu tư cần học c&aacute;ch đ&aacute;nh gi&aacute; th&ocirc;ng tin m&acirc;u thuẫn m&agrave; kh&ocirc;ng thi&ecirc;n vị. Điều n&agrave;y đ&ograve;i hỏi kỹ năng:

Ph&acirc;n t&iacute;ch nguy&ecirc;n nh&acirc;n của sự m&acirc;u thuẫn (do th&ocirc;ng tin sai lệch, thị trường thay đổi, hay đ&aacute;nh gi&aacute; sai lầm ban đầu?).

T&igrave;m c&aacute;ch dung h&ograve;a th&ocirc;ng tin mới v&agrave;o chiến lược đầu tư m&agrave; kh&ocirc;ng ph&aacute; vỡ hệ thống.

&Aacute;p dụng tư duy thực nghiệm: Tiếp cận th&ocirc;ng tin mới như một cơ hội thử nghiệm thay v&igrave; một mối đe dọa. V&iacute; dụ: &quot;Th&ocirc;ng tin n&agrave;y c&oacute; thể kh&ocirc;ng ho&agrave;n to&agrave;n đ&uacute;ng, nhưng t&ocirc;i sẽ kiểm tra bằng c&aacute;ch quan s&aacute;t thị trường trong một khoảng thời gian ngắn.&quot;

Tạo m&ocirc;i trường hỗ trợ ra quyết định

Tham gia cộng đồng đầu tư: Trao đổi với những nh&agrave; đầu tư kh&aacute;c để học hỏi c&aacute;c c&aacute;ch họ đối mặt với th&ocirc;ng tin m&acirc;u thuẫn v&agrave; điều chỉnh chiến lược.

Tham vấn chuy&ecirc;n gia: Tham khảo &yacute; kiến từ c&aacute;c cố vấn t&agrave;i ch&iacute;nh hoặc nh&agrave; ph&acirc;n t&iacute;ch chuy&ecirc;n nghiệp để c&oacute; được đ&aacute;nh gi&aacute; kh&aacute;ch quan v&agrave; giảm thiểu ảnh hưởng của cảm x&uacute;c c&aacute; nh&acirc;n.

Chấp nhận thất bại như một phần của học hỏi

L&yacute; thuyết mindsponge khuyến kh&iacute;ch việc coi thất bại l&agrave; cơ hội để điều chỉnh hệ thống nhận thức, gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư trở n&ecirc;n mạnh mẽ v&agrave; th&ocirc;ng minh hơn. Cụ thể:

Ghi nhận b&agrave;i học từ c&aacute;c quyết định sai lầm: Thay v&igrave; đổ lỗi cho thị trường, h&atilde;y xem x&eacute;t liệu hệ thống lọc th&ocirc;ng tin của bạn c&oacute; vấn đề g&igrave; cần cải thiện.

Đặt kỳ vọng thực tế: Nhận thức rằng đầu tư lu&ocirc;n đi k&egrave;m rủi ro v&agrave; kh&ocirc;ng phải mọi quyết định đều mang lại lợi nhuận.

Ứng dụng l&yacute; thuyết mindsponge trong đầu tư chứng kho&aacute;n gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư kh&ocirc;ng chỉ giảm bớt t&acirc;m l&yacute; bất đồng nhận thức, m&agrave; c&ograve;n ph&aacute;t triển một chiến lược tư duy linh hoạt, minh bạch v&agrave; bền vững hơn. Việc cởi mở với th&ocirc;ng tin mới, đ&aacute;nh gi&aacute; kh&aacute;ch quan v&agrave; điều chỉnh niềm tin một c&aacute;ch hợp l&yacute; l&agrave; những bước thiết yếu để tối ưu h&oacute;a quyết định đầu tư v&agrave; duy tr&igrave; sự ổn định t&acirc;m l&yacute;./.

<a href="https://kinhtevadubao.vn/thien-kien-bat-dong-nhan-thuc-trong-dau-tu-chung-khoan-qua-goc-nhin-xu-ly-thong-tin-30667.html">Nguyễn Phương Tri , Nguyễn Minh Ho&agrave;ng - LINK GỐC</a>

Thiên kiến bất đồng nhận thức là một dạng thiên kiến tâm lý, trong đó con người cố gắng giảm bớt sự khó chịu hoặc căng thẳng tâm lý do mâu thuẫn giữa niềm tin, giá trị, hoặc hành động của họ.

Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức l&agrave; một dạng thi&ecirc;n kiến t&acirc;m l&yacute;, trong đ&oacute; con người cố gắng giảm bớt sự kh&oacute; chịu hoặc căng thẳng t&acirc;m l&yacute; do m&acirc;u thuẫn giữa niềm tin, gi&aacute; trị, hoặc h&agrave;nh động của họ.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20241225/images/thien-kien-bat-dong-nhan-thuc-trong-dau-tu-chung-khoan-qua-goc-nhin-xu-ly-thong-tin_1.png" style="height:549px; width:550px" />

Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức (cognitive dissonance bias)

Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức l&agrave; một dạng thi&ecirc;n kiến t&acirc;m l&yacute;, trong đ&oacute; con người cố gắng giảm bớt sự kh&oacute; chịu hoặc căng thẳng t&acirc;m l&yacute; do m&acirc;u thuẫn giữa niềm tin, gi&aacute; trị, hoặc h&agrave;nh động của họ. Thi&ecirc;n kiến n&agrave;y thường khiến con người c&oacute; xu hướng duy tr&igrave; hoặc hợp l&yacute; h&oacute;a niềm tin v&agrave; h&agrave;nh vi hiện tại của m&igrave;nh, ngay cả khi đối mặt với bằng chứng m&acirc;u thuẫn. Khi th&ocirc;ng tin mới m&acirc;u thuẫn với những hiểu biết sẵn c&oacute;, con người thường trải qua sự kh&oacute; chịu về mặt tinh thần, một hiện tượng t&acirc;m l&yacute; được gọi l&agrave; sự bất đồng nhận thức. Trong t&acirc;m l&yacute; học, nhận thức bao gồm c&aacute;c th&aacute;i độ, cảm x&uacute;c, niềm tin hoặc gi&aacute; trị; v&agrave; sự bất đồng nhận thức l&agrave; trạng th&aacute;i mất c&acirc;n bằng xảy ra khi những nhận thức m&acirc;u thuẫn giao thoa với nhau. Thuật ngữ &quot;sự bất đồng nhận thức&quot; bao h&agrave;m phản ứng nảy sinh khi con người cố gắng h&agrave;i h&ograve;a c&aacute;c nhận thức để giảm bớt sự kh&oacute; chịu tinh thần [1].

&nbsp;

Thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức trong đầu tư chứng kho&aacute;n l&agrave; hiện tượng m&agrave; nh&agrave; đầu tư cảm thấy kh&ocirc;ng thoải m&aacute;i hoặc căng thẳng t&acirc;m l&yacute; khi c&oacute; m&acirc;u thuẫn giữa niềm tin của họ v&agrave; kết quả thực tế của quyết định đầu tư. Thi&ecirc;n kiến n&agrave;y c&oacute; thể dẫn đến c&aacute;c h&agrave;nh vi phi l&yacute; tr&iacute; v&agrave; ảnh hưởng ti&ecirc;u cực đến hiệu quả đầu tư. Theo nghi&ecirc;n cứu của Vuong v&agrave; Phuc [2], số nh&agrave; đầu tư chứng kho&aacute;n tại Việt Nam c&oacute; thi&ecirc;n kiến m&acirc;u thuẫn nhận thức chiếm 22.7% trong mẫu khảo s&aacute;t.

Tại thị trường chứng kho&aacute;n Trung Quốc, Huang v&agrave; c&aacute;c cộng sự [3] đ&atilde; kiểm tra một giả thuyết rằng c&aacute;c th&ocirc;ng b&aacute;o về thu nhập tr&aacute;i ngược với t&acirc;m l&yacute; thị trường hiện tại sẽ g&acirc;y ra sự bất đồng nhận thức, khiến c&aacute;c nh&agrave; đầu tư bỏ qua tin xấu khi họ lạc quan về thị trường v&agrave; tin tốt khi họ bi quan.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20241225/images/Phong%20th%e1%bb%a7y%20ch%e1%bb%a9ng%20kho%c3%a1n.PNG" style="height:339px; width:650px" />

&ldquo;Ng&agrave;i hơi lo lắng. Nghề &ldquo;b&oacute;i&rdquo; gia truyền n&agrave;y dạy ng&agrave;i đậu ở nơi k&iacute;n đ&aacute;o, hơn nữa ng&agrave;i lại c&oacute; tầm quan s&aacute;t si&ecirc;u đẳng. Vậy m&agrave; g&atilde; n&agrave;y tới đậu ngay cạnh, &ecirc;m ru, ng&agrave;i kh&ocirc;ng hề hay biết, đủ thấy nội c&ocirc;ng g&atilde; phải th&acirc;m hậu gh&ecirc; gớm thế n&agrave;o.&rdquo;

Tr&iacute;ch &ldquo;B&iacute; mật kinh ho&agrave;ng&rdquo;; Hoang dã, Kh&ocirc;n ngoan, Kỳ lạ (2024)

Đầu ti&ecirc;n, c&aacute;c nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu x&acirc;y dựng một chỉ số t&acirc;m l&yacute; - cho biết khi n&agrave;o c&aacute;c nh&agrave; đầu tư lạc quan hay bi quan - đối với thị trường chứng kho&aacute;n trong những năm 2008 đến 2019. Sau đ&oacute;, họ đo mức độ nhạy cảm của gi&aacute; cổ phiếu đối với bất ngờ về thu nhập trong khung thời gian ba ng&agrave;y ở trạng th&aacute;i t&acirc;m l&yacute; t&iacute;ch cực hoặc ti&ecirc;u cực của nh&agrave; đầu tư. Họ ph&aacute;t hiện rằng c&aacute;c nh&agrave; đầu tư c&oacute; xu hướng bỏ qua th&ocirc;ng tin kh&ocirc;ng ph&ugrave; hợp với t&acirc;m l&yacute; hiện tại của họ. Khi t&acirc;m l&yacute; to&agrave;n thị trường lạc quan, gi&aacute; cổ phiếu phản ứng nhanh với bất ngờ về thu nhập t&iacute;ch cực nhưng kh&ocirc;ng phản ứng với bất ngờ ti&ecirc;u cực. Ngược lại, khi t&acirc;m l&yacute; bi quan, chỉ c&oacute; bất ngờ về thu nhập ti&ecirc;u cực mới nhanh ch&oacute;ng được phản &aacute;nh v&agrave;o gi&aacute;. Nghĩa l&agrave;, sự bất đồng nhận thức c&oacute; thể giải th&iacute;ch việc c&aacute;c nh&agrave; đầu tư sử dụng th&ocirc;ng tin kế to&aacute;n kh&ocirc;ng đầy đủ khi đưa ra quyết định đầu tư. Nghi&ecirc;n cứu cũng ph&aacute;t hiện ra rằng, t&aacute;c động của sự bất h&ograve;a nhận thức thay đổi t&ugrave;y thuộc v&agrave;o t&acirc;m l&yacute; của nh&agrave; đầu tư. Cụ thể, sự bất h&ograve;a nhận thức g&acirc;y ra phản ứng im lặng tạm thời với tin xấu khi t&acirc;m l&yacute; lạc quan, nhưng lại g&acirc;y ra phản ứng im lặng dai dẳng với tin tốt khi t&acirc;m l&yacute; bi quan [3].

G&oacute;c nh&igrave;n xử l&yacute; th&ocirc;ng tin về thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức

L&yacute; thuyết mindsponge gi&uacute;p giải th&iacute;ch c&aacute;ch con người thu nhận, xử l&yacute; v&agrave; thay đổi niềm tin, gi&aacute; trị, v&agrave; quan điểm của m&igrave;nh dựa tr&ecirc;n việc lọc v&agrave; hấp thụ th&ocirc;ng tin từ m&ocirc;i trường [4-6]. L&yacute; thuyết n&agrave;y c&oacute; thể được sử dụng để giải th&iacute;ch thi&ecirc;n kiến bất đồng nhận thức trong đầu tư chứng kho&aacute;n v&agrave; cung cấp c&aacute;c c&aacute;ch khắc phục hiện tượng n&agrave;y. Theo l&yacute; thuyết mindsponge, t&acirc;m tr&iacute; con người c&oacute; thể được h&igrave;nh dung như một cấu tr&uacute;c với:

L&otilde;i trung t&acirc;m (mindset): Bao gồm c&aacute;c niềm tin, gi&aacute; trị v&agrave; quan điểm sống đ&atilde; được khẳng định v&agrave; kh&oacute; thay đổi.

V&ugrave;ng ngoại vi: L&agrave; nơi tiếp nhận th&ocirc;ng tin mới từ b&ecirc;n ngo&agrave;i, th&ocirc;ng tin n&agrave;y c&oacute; thể được kiểm chứng, chấp nhận, hoặc bị loại bỏ t&ugrave;y theo mức độ tương th&iacute;ch với l&otilde;i trung t&acirc;m. Nếu th&ocirc;ng tin ph&ugrave; hợp với l&otilde;i trung t&acirc;m (mindset) th&igrave; sẽ ở lại v&ugrave;ng thoải m&aacute;i, hoặc ngược lại th&igrave; sẽ bị từ chối. Con người sẽ h&agrave;nh động dựa tr&ecirc;n c&aacute;c th&ocirc;ng tin được lưu giữ ở v&ugrave;ng thoải m&aacute;i.

Giải ph&aacute;p từ l&yacute; thuyết mindsponge để khắc phục thiến kiến bất đồng nhận thức trong đầu tư chứng kho&aacute;n

Trong lĩnh vực đầu tư chứng kho&aacute;n, nh&agrave; đầu tư thường đối mặt với sự bất đồng nhận thức khi c&aacute;c quyết định đầu tư của họ (niềm tin cũ) m&acirc;u thuẫn với c&aacute;c th&ocirc;ng tin mới từ thị trường. V&iacute; dụ, họ c&oacute; thể mua một cổ phiếu v&igrave; tin rằng n&oacute; sẽ tăng gi&aacute;, nhưng sau đ&oacute; lại nhận được th&ocirc;ng tin cho thấy triển vọng cổ phiếu đ&oacute; kh&ocirc;ng tốt. Hiện tượng n&agrave;y dễ dẫn đến t&acirc;m l&yacute; kh&oacute; chịu v&agrave; c&oacute; thể g&acirc;y ra quyết định sai lầm. L&yacute; thuyết mindsponge cung cấp một khung tư duy c&oacute; gi&aacute; trị để gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư khắc phục vấn đề n&agrave;y th&ocirc;ng qua c&aacute;c giải ph&aacute;p sau:

Tăng cường khả năng tiếp nhận th&ocirc;ng tin

Mở rộng nguồn th&ocirc;ng tin: Nh&agrave; đầu tư cần tiếp cận nhiều nguồn th&ocirc;ng tin đa dạng thay v&igrave; chỉ tập trung v&agrave;o những nguồn ph&ugrave; hợp với quan điểm ban đầu. Điều n&agrave;y gi&uacute;p giảm nguy cơ thi&ecirc;n kiến x&aacute;c nhận (confirmation bias)-xu hướng chỉ t&igrave;m kiếm v&agrave; tin tưởng c&aacute;c th&ocirc;ng tin ủng hộ quyết định đ&atilde; đưa ra [7].

X&acirc;y dựng th&oacute;i quen kiểm tra ch&eacute;o: Học c&aacute;ch kiểm chứng th&ocirc;ng tin từ c&aacute;c nguồn độc lập hoặc sử dụng c&ocirc;ng cụ ph&acirc;n t&iacute;ch chuy&ecirc;n s&acirc;u, gi&uacute;p giảm t&aacute;c động của th&ocirc;ng tin sai lệch.

Điều chỉnh l&otilde;i trung t&acirc;m (mindset)

X&acirc;y dựng hệ thống niềm tin linh hoạt: Thay v&igrave; b&aacute;m chặt v&agrave;o niềm tin cũ, nh&agrave; đầu tư cần chấp nhận rằng, thị trường chứng kho&aacute;n lu&ocirc;n biến động v&agrave; kh&ocirc;ng c&oacute; th&ocirc;ng tin n&agrave;o l&agrave; bất biến. Một niềm tin linh hoạt c&oacute; thể bao gồm: &quot;Sai lầm l&agrave; một phần của đầu tư&quot;, &quot;thay đổi chiến lược dựa tr&ecirc;n th&ocirc;ng tin mới l&agrave; điều cần thiết để tối ưu h&oacute;a lợi nhuận.&quot;

Tập trung v&agrave;o mục ti&ecirc;u d&agrave;i hạn: Đưa c&aacute;c mục ti&ecirc;u d&agrave;i hạn (như tăng trưởng t&agrave;i sản bền vững) v&agrave;o l&otilde;i trung t&acirc;m sẽ gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư giảm bớt căng thẳng khi phải đối mặt với những thay đổi ngắn hạn của thị trường. C&oacute; thể thực thi chiến lược n&agrave;y bằng c&aacute;ch đầu tư v&agrave;o c&aacute;c quỹ chỉ số như: index fund, ETF&hellip;, hoặc c&aacute;c quỹ chủ động c&oacute; nh&agrave; quản l&yacute; quỹ chuy&ecirc;n nghiệp.

Giảm &aacute;p lực t&acirc;m l&yacute; trong giao dịch

Tạo cơ chế ra quyết định r&otilde; r&agrave;ng: Nh&agrave; đầu tư cần thiết lập quy tắc ra quyết định dựa tr&ecirc;n dữ liệu thay v&igrave; cảm x&uacute;c. V&iacute; dụ: &quot;Nếu cổ phiếu giảm dưới mức hỗ trợ đ&atilde; đặt ra, t&ocirc;i sẽ b&aacute;n m&agrave; kh&ocirc;ng do dự&quot; hoặc &quot;nếu th&ocirc;ng tin mới cho thấy triển vọng cổ phiếu k&eacute;m, t&ocirc;i sẽ đ&aacute;nh gi&aacute; lại một c&aacute;ch kh&aacute;ch quan.&quot;

Đ&aacute;nh gi&aacute; c&aacute;c kịch bản xấu: Lường trước khả năng thất bại hoặc thua lỗ v&agrave; coi đ&oacute; l&agrave; một phần kh&ocirc;ng thể tr&aacute;nh khỏi của đầu tư gi&uacute;p giảm g&aacute;nh nặng t&acirc;m l&yacute; khi thực sự đối mặt với n&oacute;.

Học c&aacute;ch t&iacute;ch hợp th&ocirc;ng tin m&acirc;u thuẫn

Ph&aacute;t triển tư duy phản biện: Nh&agrave; đầu tư cần học c&aacute;ch đ&aacute;nh gi&aacute; th&ocirc;ng tin m&acirc;u thuẫn m&agrave; kh&ocirc;ng thi&ecirc;n vị. Điều n&agrave;y đ&ograve;i hỏi kỹ năng:

Ph&acirc;n t&iacute;ch nguy&ecirc;n nh&acirc;n của sự m&acirc;u thuẫn (do th&ocirc;ng tin sai lệch, thị trường thay đổi, hay đ&aacute;nh gi&aacute; sai lầm ban đầu?).

T&igrave;m c&aacute;ch dung h&ograve;a th&ocirc;ng tin mới v&agrave;o chiến lược đầu tư m&agrave; kh&ocirc;ng ph&aacute; vỡ hệ thống.

&Aacute;p dụng tư duy thực nghiệm: Tiếp cận th&ocirc;ng tin mới như một cơ hội thử nghiệm thay v&igrave; một mối đe dọa. V&iacute; dụ: &quot;Th&ocirc;ng tin n&agrave;y c&oacute; thể kh&ocirc;ng ho&agrave;n to&agrave;n đ&uacute;ng, nhưng t&ocirc;i sẽ kiểm tra bằng c&aacute;ch quan s&aacute;t thị trường trong một khoảng thời gian ngắn.&quot;

Tạo m&ocirc;i trường hỗ trợ ra quyết định

Tham gia cộng đồng đầu tư: Trao đổi với những nh&agrave; đầu tư kh&aacute;c để học hỏi c&aacute;c c&aacute;ch họ đối mặt với th&ocirc;ng tin m&acirc;u thuẫn v&agrave; điều chỉnh chiến lược.

Tham vấn chuy&ecirc;n gia: Tham khảo &yacute; kiến từ c&aacute;c cố vấn t&agrave;i ch&iacute;nh hoặc nh&agrave; ph&acirc;n t&iacute;ch chuy&ecirc;n nghiệp để c&oacute; được đ&aacute;nh gi&aacute; kh&aacute;ch quan v&agrave; giảm thiểu ảnh hưởng của cảm x&uacute;c c&aacute; nh&acirc;n.

Chấp nhận thất bại như một phần của học hỏi

L&yacute; thuyết mindsponge khuyến kh&iacute;ch việc coi thất bại l&agrave; cơ hội để điều chỉnh hệ thống nhận thức, gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư trở n&ecirc;n mạnh mẽ v&agrave; th&ocirc;ng minh hơn. Cụ thể:

Ghi nhận b&agrave;i học từ c&aacute;c quyết định sai lầm: Thay v&igrave; đổ lỗi cho thị trường, h&atilde;y xem x&eacute;t liệu hệ thống lọc th&ocirc;ng tin của bạn c&oacute; vấn đề g&igrave; cần cải thiện.

Đặt kỳ vọng thực tế: Nhận thức rằng đầu tư lu&ocirc;n đi k&egrave;m rủi ro v&agrave; kh&ocirc;ng phải mọi quyết định đều mang lại lợi nhuận.

Ứng dụng l&yacute; thuyết mindsponge trong đầu tư chứng kho&aacute;n gi&uacute;p nh&agrave; đầu tư kh&ocirc;ng chỉ giảm bớt t&acirc;m l&yacute; bất đồng nhận thức, m&agrave; c&ograve;n ph&aacute;t triển một chiến lược tư duy linh hoạt, minh bạch v&agrave; bền vững hơn. Việc cởi mở với th&ocirc;ng tin mới, đ&aacute;nh gi&aacute; kh&aacute;ch quan v&agrave; điều chỉnh niềm tin một c&aacute;ch hợp l&yacute; l&agrave; những bước thiết yếu để tối ưu h&oacute;a quyết định đầu tư v&agrave; duy tr&igrave; sự ổn định t&acirc;m l&yacute;./.

<a href="https://kinhtevadubao.vn/thien-kien-bat-dong-nhan-thuc-trong-dau-tu-chung-khoan-qua-goc-nhin-xu-ly-thong-tin-30667.html">Nguyễn Phương Tri , Nguyễn Minh Ho&agrave;ng - LINK GỐC</a>

Thị trường

Kinh tế và Dự báo

Thiên kiến bất đồng nhận thức trong đầu tư chứng khoán qua góc nhìn xử lý thông tin

Phùng Thị Thương

Chắc đ&#243;i ăn n&#234;n ăn chia kh&#244;ng đều mới bất đồng hả?&#129315;

Chắc đói ăn nên ăn chia không đều mới bất đồng hả?🤣

Mua Của Thằng Chán, Bán Cho Thằng Cần

Chắc do DXG nằm s&#224;n h&#224;ng chục triệu cổ n&#234;n Th&#236;n r&#226;u cho ra b&#224;i n&#224;y

Chắc do DXG nằm sàn hàng chục triệu cổ nên Thìn râu cho ra bài này

Dung@ck

lại ma mị ndt, thi&#234;n kiến c&#225;i con keeee&#233;c

lại ma mị ndt, thiên kiến cái con keeeeéc