Dự thảo Luật Ng&acirc;n s&aacute;ch nh&agrave; nước (sửa đổi) c&oacute; nhiều nội dung quan trọng về đổi mới cơ chế ph&acirc;n cấp nguồn thu giữa ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương v&agrave; địa phương, đảm bảo c&ocirc;ng bằng, c&ocirc;ng khai, th&uacute;c đẩy vai tr&ograve; chủ đạo của ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương v&agrave; t&iacute;nh chủ động của ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250408/images/sua-luat-ngan-sach-nha-nuoc-cung-co-vai-tro-chu-dao-cua-ngan-sach-trung-uong-20250407064133.jpg" style="height:362px; width:600px" />

Nguồn thu từ xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu ng&acirc;n s&aacute;ch nh&agrave; nước. Ảnh L&ecirc; Ho&agrave;n

Bỏ quy định về &quot;thời kỳ ổn định ng&acirc;n s&aacute;ch&quot;

Theo dự thảo Luật Ng&acirc;n s&aacute;ch nh&agrave; nước (sửa đổi) đang được Bộ T&agrave;i ch&iacute;nh đưa ra lấy &yacute; kiến, quy định về ph&acirc;n cấp quản l&yacute; thu, nhiệm vụ chi v&agrave; quan hệ giữa c&aacute;c cấp ng&acirc;n s&aacute;ch sẽ c&oacute; những thay đổi đ&aacute;ng kể.

Thưởng vượt dự to&aacute;n thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu

Dự thảo Luật bỏ quy định sử dụng tăng thu để thưởng vượt dự to&aacute;n thu ph&acirc;n chia cho ng&acirc;n s&aacute;ch cấp dưới v&agrave; bổ sung mới quy định về thưởng vượt dự to&aacute;n thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu cho c&aacute;c địa phương.

Theo đ&oacute;, &ldquo;trường hợp địa phương c&oacute; số thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu qua bi&ecirc;n giới đất liền tăng thu so với dự to&aacute;n trung ương giao, ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương tr&iacute;ch một phần theo tỷ lệ kh&ocirc;ng qu&aacute; 10% số tăng thu thưởng cho địa phương, tối đa 200 tỷ đồng v&agrave; kh&ocirc;ng vượt qu&aacute; số tăng thu so với mức thực hiện năm trước&rdquo;.

Theo đ&oacute;, c&aacute;c nguy&ecirc;n tắc v&agrave; quy định li&ecirc;n quan đến &ldquo;thời kỳ ổn định ng&acirc;n s&aacute;ch&rdquo; sẽ được b&atilde;i bỏ, để đảm bảo t&iacute;nh chủ động của địa phương cấp tỉnh, đồng thời ph&ugrave; hợp với m&ocirc; h&igrave;nh ch&iacute;nh quyền địa phương 2 cấp đ&atilde; được Bộ Ch&iacute;nh trị quyết định.

Luật Ng&acirc;n s&aacute;ch nh&agrave; nước hiện h&agrave;nh quy định thời kỳ ổn định ng&acirc;n s&aacute;ch l&agrave; ổn định số bổ sung c&acirc;n đối v&agrave; tỷ lệ phần trăm ph&acirc;n chia giữa ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương v&agrave; ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương, được ổn định 5 năm tr&ugrave;ng với kỳ kế hoạch ph&aacute;t triển kinh tế - x&atilde; hội, sau mỗi thời kỳ ổn định, c&aacute;c địa phương phải tăng mức tự chủ ng&acirc;n s&aacute;ch.

Tuy nhi&ecirc;n, cơ chế n&agrave;y tạo ra sự co k&eacute;o, căng thẳng khi x&aacute;c định dự to&aacute;n thu, chi ng&acirc;n s&aacute;ch của năm đầu thời kỳ ổn định. Trong thời kỳ ổn định ng&acirc;n s&aacute;ch, địa phương tăng thu được hưởng to&agrave;n bộ số tăng thu, kh&ocirc;ng thể san sẻ với ng&acirc;n s&aacute;ch trong trường hợp ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương hụt thu. Trong khi đ&oacute;, kết th&uacute;c năm ng&acirc;n s&aacute;ch khi c&oacute; địa phương giảm thu, ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương vẫn phải bổ sung nguồn lực để hỗ trợ địa phương giảm thu.

Đồng thời, việc ph&acirc;n cấp nguồn thu giữa ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương v&agrave; ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương trong dự thảo được sửa đổi theo hướng thuế gi&aacute; trị gia tăng h&agrave;ng nhập khẩu v&agrave; thuế bảo vệ m&ocirc;i trường đối với mặt h&agrave;ng xăng, dầu nhập khẩu (theo luật hiện h&agrave;nh ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương hưởng 100%), thu tiền sử dụng đất v&agrave; tiền thu&ecirc; đất (hiện nay địa phương hưởng 100%) sẽ thực hiện ph&acirc;n chia giữa trung ương v&agrave; địa phương.

Dự thảo cũng quy định cụ thể tỷ lệ ph&acirc;n từng khoản thu ph&acirc;n chia giữa ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương với ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương cho từng nh&oacute;m địa phương theo đ&uacute;ng Kết luận số 93 của Bộ Ch&iacute;nh trị. Ri&ecirc;ng đối với thuế gi&aacute; trị gia tăng, sau khi ho&agrave;n thuế thực hiện ph&acirc;n chia ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương 70%, ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương 30%, việc ph&acirc;n chia cho từng địa phương được thực hiện theo nguy&ecirc;n tắc, ti&ecirc;u ch&iacute; do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định hằng năm.

Trường hợp ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương giảm vai tr&ograve; chủ đạo hoặc c&oacute; biến động lớn về thu, chi ng&acirc;n s&aacute;ch nh&agrave; nước giữa c&aacute;c địa phương, Ch&iacute;nh phủ tr&igrave;nh Quốc hội điều chỉnh tỷ lệ ph&acirc;n chia c&aacute;c khoản thu ph&acirc;n chia n&ecirc;u tr&ecirc;n cho ph&ugrave; hợp.

Quy định n&agrave;y, theo cơ quan soạn thảo, nhằm khắc phục tồn tại, hạn chế của Luật Ng&acirc;n s&aacute;ch Nh&agrave; nước dẫn đến vai tr&ograve; chủ đạo của ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương c&oacute; xu hướng giảm, trong khi tỷ trọng thu ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương ng&agrave;y c&agrave;ng tăng theo quy m&ocirc; tăng thu hằng năm.

Hội đồng nh&acirc;n d&acirc;n được ban h&agrave;nh một số loại ph&iacute;, lệ ph&iacute; ngo&agrave;i danh mục

C&ugrave;ng với đ&oacute;, để tăng t&iacute;nh chủ động của ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương, dự thảo Luật bổ sung quyền hạn của Hội đồng nh&acirc;n d&acirc;n l&agrave; được ph&eacute;p ban h&agrave;nh một số khoản thu ph&iacute;, lệ ph&iacute; ngo&agrave;i danh mục của Luật ph&iacute; v&agrave; lệ ph&iacute; đ&atilde; quy định

Hiện nay, quy định n&agrave;y chỉ được &aacute;p dụng tại Luật Thủ đ&ocirc; v&agrave; một số Nghị quyết của Quốc hội cho ph&eacute;p một số địa phương th&iacute; điểm thực hiện. Theo đ&oacute;, cho ph&eacute;p một số địa phương được ban h&agrave;nh th&ecirc;m một số khoản ph&iacute;, lệ ph&iacute; ngo&agrave;i danh mục do tr&ecirc;n địa b&agrave;n (đặc biệt l&agrave; c&aacute;c đ&ocirc; thị lớn) c&oacute; một số loại ph&iacute;, lệ ph&iacute; chưa được quy định như thu ph&iacute; đậu đỗ xe &ocirc;t&ocirc;, thu ph&iacute; c&aacute;c loại phương tiện cơ giới c&aacute; nh&acirc;n tham gia lưu th&ocirc;ng v&agrave;o khu vực trung t&acirc;m, ph&iacute; thu&ecirc; vỉa h&egrave;, phạt vi phạm h&agrave;nh ch&iacute;nh tr&ecirc;n địa b&agrave;n,...

Việc &aacute;p dụng quy định n&agrave;y tr&ecirc;n cả nước sẽ tạo điều kiện cho địa phương chủ động, linh hoạt, c&oacute; c&ocirc;ng cụ tăng cường chức năng quản l&yacute; nh&agrave; nước tại địa b&agrave;n. Đồng thời, c&oacute; th&ecirc;m nguồn thu ng&acirc;n s&aacute;ch tr&ecirc;n địa b&agrave;n, tạo dư địa nguồn lực t&agrave;i ch&iacute;nh bổ sung cần thiết đ&aacute;p ứng y&ecirc;u cầu, nhiệm vụ chi của c&aacute;c địa phương trong bối cảnh cần phấn đấu tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn 2026-2030.

Một nội dung kh&aacute;c tăng t&iacute;nh chủ động cho ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương l&agrave; sửa đổi, bổ sung quy định mức dư nợ vay của ch&iacute;nh quyền địa phương. Luật hiện h&agrave;nh quy định ph&acirc;n theo 3 nh&oacute;m địa phương, mỗi nh&oacute;m địa phương cứ v&agrave;o khả năng ng&acirc;n s&aacute;ch của từng địa phương v&agrave; tỷ lệ thu ng&acirc;n s&aacute;ch được hưởng theo ph&acirc;n cấp so với chi thường xuy&ecirc;n.

Dự thảo mới sửa đổi, bổ sung thu gọn từ 3 nh&oacute;m địa phương xuống c&ograve;n 2 nh&oacute;m địa phương v&agrave; n&acirc;ng mức dư nợ vay. Theo đ&oacute;, nh&oacute;m c&aacute;c địa phương kh&ocirc;ng nhận bổ sung c&acirc;n đối từ ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương c&oacute; mức dư nợ vay kh&ocirc;ng vượt qu&aacute; 120% số thu ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương được hưởng theo ph&acirc;n cấp. Với nh&oacute;m c&aacute;c địa phương nhận bổ sung c&acirc;n đối từ ng&acirc;n s&aacute;ch trung ương, mức dư nợ vay kh&ocirc;ng vượt qu&aacute; 80% số thu ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương được hưởng theo ph&acirc;n cấp.

Quy định sẽ đảm bảo mức dư nợ vay c&aacute;c địa phương đ&atilde; được Quốc hội quyết định tại Luật Thủ đ&ocirc; v&agrave; Nghị quyết về cơ chế, ch&iacute;nh s&aacute;ch đặc th&ugrave;. Mặt kh&aacute;c, việc x&aacute;c định mức dư nợ của địa phương theo tỷ lệ thu ng&acirc;n s&aacute;ch địa phương được hưởng theo ph&acirc;n cấp so với chi thường xuy&ecirc;n sẽ thay đổi hằng năm, thậm ch&iacute; sẽ c&oacute; sự kh&aacute;c nhau giữa khi x&aacute;c định theo dự to&aacute;n ng&acirc;n s&aacute;ch đầu năm v&agrave; thực hiện cuối năm, dẫn đến kh&oacute; khăn trong qu&aacute; tr&igrave;nh tổ chức thực hiện./.

<a href="https://thoibaotaichinhvietnam.vn/sua-luat-ngan-sach-nha-nuoc-cung-co-vai-tro-chu-dao-cua-ngan-sach-trung-uong-174020.html">Ho&agrave;ng Yến-Link gốc</a>

Dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) có nhiều nội dung quan trọng về đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và địa phương, đảm bảo công bằng, công khai, thúc đẩy vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và tính chủ động của ngân sách địa phương.