Rapidus đang đi l&ecirc;n mạnh mẽ từ con số 0.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20240802/images/Screenshot%202024-08-02%20195153.png" style="height:309px; width:555px" />

S&acirc;u trong h&ograve;n đảo Hokkaido đầy tuyết, Nhật Bản đang r&oacute;t h&agrave;ng tỷ USD nhằm vực dậy năng lực sản xuất chip v&agrave; bảo vệ nền kinh tế. M&aacute;y x&uacute;c, xe tải chạy dọc tuyến đường, bon bon đi tới một nh&agrave; m&aacute;y được xem l&agrave; tương lai. Sự ph&aacute;t triển đang l&agrave;m thay đổi cảnh quan của một nơi vốn nổi tiếng chỉ l&agrave;m n&ocirc;ng nghiệp, đặt căn cứ qu&acirc;n sự v&agrave; s&acirc;n bay Chitose.

Rapidus, li&ecirc;n doanh th&agrave;nh lập trong nước, đang t&igrave;m c&aacute;ch sản xuất từ con số 0 h&agrave;ng loạt chip logic 2 nanomet hiện đại v&agrave;o năm 2027. Theo ti&ecirc;u chuẩn ng&agrave;nh, đ&acirc;y l&agrave; th&aacute;ch thức v&ocirc; c&ugrave;ng lớn đối với một dự &aacute;n kinh doanh mới v&agrave;i năm tuổi, b&ecirc;n trong một quốc gia vốn đ&atilde; tụt hậu rất xa so với c&aacute;c đối thủ nước ngo&agrave;i về sản xuất chất b&aacute;n dẫn.

Số tiền đặt cược rất lớn. Những con chip ti&ecirc;n tiến sẽ trở th&agrave;nh nền tảng cho h&agrave;ng chục c&ocirc;ng nghệ quan trọng, bao gồm tr&iacute; tuệ nh&acirc;n tạo, hệ thống vũ kh&iacute; v&agrave; xe điện. Atsuo Shimizu, gi&aacute;m đốc điều h&agrave;nh của Rapidus phụ tr&aacute;ch th&agrave;nh lập xưởng đ&uacute;c mới, cho biết: &ldquo;Để tồn tại với tư c&aacute;ch một quốc gia, Nhật Bản cần sở hữu c&ocirc;ng nghệ mang t&iacute;nh to&agrave;n cầu. Ch&uacute;ng t&ocirc;i c&oacute; thể chứng minh r&otilde; r&agrave;ng điều đ&oacute; bằng chất b&aacute;n dẫn&rdquo;.

Quay trở lại hồi năm 2020, Tetsuro Higashi, chủ tịch Rapidus, đ&atilde; nhận được cuộc gọi từ John E. Kelly III, một người bạn l&acirc;u năm ki&ecirc;m gi&aacute;m đốc điều h&agrave;nh IBM - c&ocirc;ng ty nổi tiếng với c&ocirc;ng tr&igrave;nh si&ecirc;u m&aacute;y t&iacute;nh Watson.

Sau khi n&oacute;i v&agrave;i c&acirc;u chuyện phiếm, Kelly giải th&iacute;ch l&yacute; do v&igrave; sao m&igrave;nh gọi điện. IBM muốn sản xuất h&agrave;ng loạt chip 2 nanomet mới thiết kế tại Nhật Bản nhưng đang gặp kh&oacute; khăn trong việc t&igrave;m kiếm đối t&aacute;c.

&ldquo;&Ocirc;ng ấy c&oacute; vẻ bối rối v&agrave; muốn c&oacute; một đề xuất về c&aacute;ch thực hiện kế hoạch&rdquo;, Higashi n&oacute;i với Nikkei Asia. &ldquo;&Ocirc;ng ấy c&oacute; vẻ h&aacute;o hức muốn khởi nghiệp c&agrave;ng sớm c&agrave;ng tốt&rdquo;.

Nhật Bản kh&ocirc;ng phải l&agrave; lựa chọn th&ocirc;ng minh nhất, v&igrave; ng&agrave;nh c&ocirc;ng nghiệp chip của nước n&agrave;y từ l&acirc;u đ&atilde; bị lu mờ bởi c&aacute;c đối thủ như TSMC v&agrave; Samsung Electronics. V&agrave;o thời điểm đ&oacute;, những con chip c&ocirc;ng nghệ cao nhất được sản xuất trong nước l&agrave; 40 nm, k&eacute;m ti&ecirc;n tiến hơn nhiều so với những g&igrave; IBM nghĩ đến.

Samsung l&agrave; một trong những đối t&aacute;c của c&ocirc;ng nghệ 3 nm của IBM, song Higashi cho biết c&ocirc;ng ty m&igrave;nh đang cố gắng hạn chế sự phụ thuộc v&agrave;o bất kỳ nh&agrave; cung cấp n&agrave;o.

&ldquo;IBM muốn đa dạng h&oacute;a c&ocirc;ng nghệ của m&igrave;nh, tr&ecirc;n hết l&agrave; chip 2 nm, vi&ecirc;n ngọc qu&yacute; của c&ocirc;ng ty. Do kh&ocirc;ng thể dựa v&agrave;o H&agrave;n Quốc hay Đ&agrave;i Loan, t&ocirc;i quyết định hướng sự ch&uacute; &yacute; đến Nhật Bản&rdquo;.

Chia sẻ với Nikkei, IBM cho biết c&ocirc;ng ty đ&atilde; c&oacute; lịch sử l&acirc;u d&agrave;i quan hệ đối t&aacute;c ph&aacute;t triển chung với c&aacute;c nh&agrave; sản xuất chất b&aacute;n dẫn Nhật Bản trong c&ocirc;ng nghệ bộ nhớ v&agrave; logic ti&ecirc;n tiến. Quan hệ đối t&aacute;c n&agrave;y cho ph&eacute;p cả Nhật Bản v&agrave; Mỹ củng cố chuỗi cung ứng chip to&agrave;n cầu của m&igrave;nh.

Đối với Nhật Bản, mong muốn của Kelly đến v&agrave;o thời điểm th&iacute;ch hợp.

&ldquo;Ng&agrave;nh c&ocirc;ng nghiệp chip ti&ecirc;n tiến của Nhật Bản đ&atilde; lu mờ trong gần 20 năm. Thị phần v&agrave; tr&igrave;nh độ kỹ thuật đ&atilde; giảm&rdquo;, Higashi n&oacute;i. &ldquo;Người ta hiếm khi c&oacute; cơ hội phục hồi sau đ&oacute;&rdquo;.

Được biết, Tokyo đ&atilde; cam kết chi 920 tỷ y&ecirc;n (6 tỷ USD) cho Rapidus. Con số n&agrave;y gần bằng khoản hỗ trợ m&agrave; ch&iacute;nh phủ d&agrave;nh cho 2 nh&agrave; m&aacute;y của TSMC tại Nhật Bản.

Tuy nhi&ecirc;n, dự &aacute;n vẫn bị một số chuy&ecirc;n gia nghi ngờ. Một nh&agrave; lập ph&aacute;p cho biết c&oacute; v&agrave;i c&ocirc;ng ty chip Nhật Bản đ&atilde; từ chối đề xuất sản xuất chip 2 nm của Higashi v&igrave; c&ocirc;ng nghệ qu&aacute; phức tạp. Bản th&acirc;n c&ocirc;ng nghệ tại nh&agrave; m&aacute;y Rapidus cũng sẽ chậm hơn c&aacute;c đối thủ to&agrave;n cầu 2 năm khi đến tận 2027, c&ocirc;ng ty n&agrave;y mới bắt đầu sản xuất chip 2 nm.

&ldquo;Nếu bạn chậm hơn những người kh&aacute;c, bạn cần phải c&oacute; khả năng cạnh tranh về gi&aacute; cả hoặc năng lực c&ocirc;ng nghệ vượt trội, nếu kh&ocirc;ng sẽ rất kh&oacute; để sống c&ugrave;ng c&aacute;c đối thủ h&agrave;ng đầu&rdquo;, Sugiyama của Omdia cho biết. &ldquo;C&ograve;n qu&aacute; sớm để đ&aacute;nh gi&aacute; liệu c&ocirc;ng ty c&oacute; th&agrave;nh c&ocirc;ng hay kh&ocirc;ng. Rapidus đang l&agrave;m điều n&agrave;y với khoảng 400 nh&acirc;n vi&ecirc;n, trong khi TSMC c&oacute; h&agrave;ng chục ngh&igrave;n nh&acirc;n vi&ecirc;n&rdquo;.

Dẫu vậy, Rapidus vẫn tin rằng chiến lược của m&igrave;nh sẽ giải quyết được lo ngại. C&ocirc;ng ty ban đầu chủ yếu nhắm đến c&aacute;c c&ocirc;ng ty khởi nghiệp sản xuất chip mong muốn t&igrave;m giải ph&aacute;p mới cho AI nhưng gặp kh&oacute; khăn trong việc k&yacute; hợp đồng với TSMC. Esperanto Technologies, một c&ocirc;ng ty khởi nghiệp của Mỹ tập trung v&agrave;o việc thiết kế c&aacute;c loại chip &iacute;t tốn năng lượng hơn, l&agrave; một trong những kh&aacute;ch h&agrave;ng như vậy.

&ldquo;Ch&uacute;ng t&ocirc;i c&oacute; những &yacute; tưởng đi&ecirc;n rồ để giảm mức ti&ecirc;u thụ năng lượng của chip v&agrave; điều đ&oacute; rất quan trọng. Ch&uacute;ng t&ocirc;i hợp t&aacute;c chặt chẽ với TSMC, nhưng hiện nay việc n&agrave;y kh&oacute; thực hiện&rdquo;, một đại diện của c&ocirc;ng ty n&oacute;i với Nikkei Asia.

Esperanto đ&atilde; c&ocirc;ng bố v&agrave;o th&aacute;ng 5 rằng họ đang hợp t&aacute;c với Rapidus để thiết kế v&agrave; sản xuất chip AI. Người đại diện cho biết nhu cầu tăng cao đối với chip AI đ&atilde; th&ocirc;i th&uacute;c c&aacute;c c&ocirc;ng ty nhỏ như Esperanto t&igrave;m giải ph&aacute;p thay thế những &ocirc;ng lớn như TSMC.

&ldquo;Hầu hết c&aacute;c nh&agrave; sản xuất chip lớn đều kh&ocirc;ng muốn thực hiện những thay đổi lớn. Họ đ&atilde; c&oacute; những kh&aacute;ch h&agrave;ng lớn. Họ kh&ocirc;ng cần phải l&agrave;m bất cứ điều g&igrave; mới nữa cả&rdquo;, &ocirc;ng n&oacute;i. &ldquo;Rapidus th&igrave; cởi mở hơn v&agrave; sẵn s&agrave;ng hợp t&aacute;c với ch&uacute;ng t&ocirc;i ngay từ giai đoạn đầu&rdquo;.

Được biết trong v&ograve;ng chưa đầy 3 năm, Nhật Bản đ&atilde; d&agrave;nh khoảng 4 ngh&igrave;n tỷ Y&ecirc;n (26,7 tỷ USD) để kh&ocirc;i phục sức mạnh sản xuất chất b&aacute;n dẫn. Thủ tướng Fumio Kishida đặt mục ti&ecirc;u hỗ trợ t&agrave;i ch&iacute;nh cho ng&agrave;nh n&agrave;y để cuối c&ugrave;ng đạt mục ti&ecirc;u 10 ngh&igrave;n tỷ Y&ecirc;n với sự hỗ trợ của tư nh&acirc;n. Doanh số b&aacute;n chip sản xuất trong nước dự kiến phải tăng gấp 3 lần l&ecirc;n hơn 15 ngh&igrave;n tỷ Y&ecirc;n v&agrave;o năm 2030.

Chiến lược chip mới của Nhật Bản c&oacute; 2 điểm đ&aacute;ng ch&uacute; &yacute;.

Đầu ti&ecirc;n, quốc gia n&agrave;y đang t&igrave;m c&aacute;ch tự định vị m&igrave;nh như một địa điểm đắc địa để sản xuất chip truyền thống th&ocirc;ng qua việc thu h&uacute;t c&aacute;c t&ecirc;n tuổi nước ngo&agrave;i. Điểm thứ hai, tham vọng hơn, l&agrave; dự &aacute;n Rapidus ở Hokkaido nhằm kh&ocirc;i phục vị thế đi đầu trong lĩnh vực chip silicon.

Tokyo đ&atilde; đạt được một số th&agrave;nh tựu nhất định, trong đ&oacute; c&oacute; việc thu h&uacute;t C&ocirc;ng ty Sản xuất Chất b&aacute;n dẫn Đ&agrave;i Loan tới sản xuất ở Kumamoto, miền nam Nhật Bản. G&atilde; khổng lồ n&agrave;y đ&atilde; nhanh ch&oacute;ng nhận ra c&aacute;c dự &aacute;n chip do Tokyo t&agrave;i trợ một phần c&oacute; thể khởi động nhanh hơn nhiều so với ở Mỹ hoặc c&aacute;c nước kh&aacute;c.

Dựa v&agrave;o kiến thức chuy&ecirc;n m&ocirc;n của c&aacute;c nh&agrave; sản xuất h&agrave;ng đầu thế giới, Nhật Bản hy vọng c&oacute; thể t&aacute;i tạo lại c&aacute;c hệ sinh th&aacute;i li&ecirc;n quan đến chip, cung cấp việc l&agrave;m v&agrave; đổi mới tăng trưởng cho c&aacute;c nền kinh tế khu vực.

Tuy nhi&ecirc;n, th&agrave;nh c&ocirc;ng của dự &aacute;n Rapidus phụ thuộc v&agrave;o việc Nhật Bản c&oacute; đạt được bước nhảy vọt về c&ocirc;ng nghệ hay kh&ocirc;ng v&agrave; liệu nước n&agrave;y c&oacute; thu h&uacute;t được những người mua tiềm năng. Đ&oacute; l&agrave; mục ti&ecirc;u m&agrave; ngay cả những nh&agrave; l&atilde;nh đạo trong ng&agrave;nh cũng đang nỗ lực đạt được.

L&agrave; một phần của dự &aacute;n Rapidus, tập đo&agrave;n IBM đang đ&agrave;o tạo khoảng 100 kỹ sư Nhật Bản kỳ cựu ở Albany, New York, để gi&uacute;p họ bắt kịp tr&igrave;nh độ chuy&ecirc;n m&ocirc;n về chip. C&ugrave;ng với TSMC, Micron Technology, ASML Holding NV v&agrave; Samsung cũng đang đầu tư v&agrave;o cơ sở sản xuất hoặc nghi&ecirc;n cứu tại Nhật Bản.

&ldquo;Nhật Bản lần n&agrave;y đ&atilde; thực hiện c&aacute;ch tiếp cận t&aacute;o bạo v&agrave; đưa ra quyết định rất nhanh ch&oacute;ng. Nếu nh&igrave;n lại 20 hoặc 15 năm trước đ&acirc;y, t&ocirc;i nghĩ c&oacute; nhiều ch&iacute;nh s&aacute;ch kh&eacute;p k&iacute;n hơn, đặc biệt l&agrave; từ ch&iacute;nh phủ&rdquo;, Gi&aacute;m đốc điều h&agrave;nh trung t&acirc;m nghi&ecirc;n cứu vi điện tử Imec c&oacute; trụ sở tại Bỉ cho biết.

Theo: Nikkei Asia

Vũ Anh

Rapidus đang đi lên mạnh mẽ từ con số 0.


Doanh nghiệp

An ninh tiền tệ

Rapidus - Dự án vực dậy 20 năm mất mát của chip Nhật Bản: Mới vài năm tuổi đã nhận được 6 tỷ USD từ chính phủ, 2027 nhắm làm hàng loạt chip 2 nanomet dù hiện tại chỉ có 400 nhân viên