Năm 2017, TS Lê Mai Lan chỉ có một trang A4 giới thiệu VinUni khi đến ‘gõ cửa’ các trường thuộc Ivy League. Sau 8 năm, VinUni có cả một danh sách dài các công trình nghiên cứu và thành tựu đào tạo để mang đến hội thảo quốc tế. Đây là minh chứng cho hành trình thần tốc, đặt nền móng chinh phục top 100 đại học xuất sắc nhất thế giới.

Trong khuôn viên ngôi trường được xây dựng theo phong cách châu Âu, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học VinUni, TS Lê Mai Lan nhớ lại thời điểm 2017. Ngay khi mọi thứ vẫn còn trên giấy, VinUni đã tự đặt cho mình khát vọng lớn lao, trở thành một trong 50 đại học trẻ hàng đầu thế giới. Sau 5 năm phát triển thần tốc (kể từ tuyển sinh khoá 1 năm 2020), VinUni đã trở thành trường đại học trẻ nhất với tốc độ nhanh nhất thế giới đạt chứng nhận QS 5 Sao toàn diện.

Năm 2025, VinUni tiếp tục nhận được khoản đầu tư lên đến 9.300 tỷ đồng từ Tập đoàn Vingroup, quyết tâm lọt top 100 trường đại học hàng đầu thế giới.

Trong cuộc trò chuyện vỏn vẹn 1 giờ đồng hồ, TS Lê Mai Lan đã có những chia sẻ về kế hoạch mang tính đột phá này.

Xin TS cho biết, một đại học chỉ mới tuyển sinh được 4 năm, cơ sở nào để VinUni đặt mục tiêu vào top 100 đại học xuất sắc nhất thế giới?

Tháng 10/2024, sự tự hào lan tỏa khắp trường khi VinUni chính thức trở thành đại học trẻ nhất, nhanh nhất thế giới đạt được chứng nhận QS 5 sao toàn diện. Tháng 11/2024, không khí càng trở nên sôi nổi và hào hứng, khi Tổng Bí thư Tô Lâm có bài phát biểu nhân ngày Nhà giáo Việt Nam về việc “phấn đấu tăng hạng giáo dục Việt Nam…, có trường đại học vào top 100 trường hàng đầu thế giới". Ngay lập tức chúng tôi đã trao đổi với các vị Chủ tịch của một số đại học hàng đầu thế giới và tìm hiểu tiêu chí của tổ chức xếp hạng.

Sau khi nghiên cứu kỹ, toàn thể Hội đồng trường đều quyết tâm muốn làm, dám làm và tin rằng có thể chinh phục được mục tiêu lọt vào top 100 Đại học xuất sắc nhất thế giới.

Chúng tôi nghĩ rằng, đây là thời điểm vàng của Việt Nam nói chung và lĩnh vực giáo dục đại học nói riêng. Nếu bây giờ không quyết tâm làm thì biết bao giờ mới có thể làm được.

Xác định mục tiêu vào top 100 trường đại học xuất sắc nhất, VinUni sẽ dựa trên bộ tiêu chí xếp hạng nào (QS, THE…), thưa TS?

Các bảng xếp hạng của THE, QS, U.S News, ARWU đều có uy tín. Các tiêu chí của các bảng xếp hạng này cũng có nhiều nét tương đồng nên không loại trừ việc chúng tôi sẽ sử dụng nhiều hơn 1 bảng xếp hạng.

Dù theo bảng xếp hạng nào, từ kinh nghiệm của các đại học đi trước, VinUni sẽ tập trung làm thật tốt các điểm chúng tôi đang có thế mạnh như hợp tác quốc tế, tỷ lệ giảng viên/sinh viên, kết quả việc làm sinh viên…. Với các mảng rất khó và đặc biệt khó, chúng tôi sẽ nỗ lực củng cố nội lực và hợp lực với các đại học mạnh nhất để hình thành mạng lưới nghiên cứu nhằm gia tăng năng lực và phát triển uy tín học thuật…

Theo TS, để biến khát vọng đó thành hiện thực, VinUni cần giải quyết những nhiệm vụ nào?

VinUni có 3 hướng chiến lược cùng 50 tiểu dự án. Ưu tiên hàng đầu và khó khăn nhất là tuyển dụng nhân sự xứng tầm. Từ đây, Chương trình VinUni 500 được ra đời nhằm thu hút những nhà khoa học, giảng viên và nhà nghiên cứu xuất sắc trên toàn cầu.

Trong đó, nhà trường dồn sức để tuyển dụng được 10 giám đốc khoa học tầm cỡ thế giới. Tôi cho rằng đây là nhiệm vụ khó nhất. Nhân tài họ không đi tìm việc làm. Chúng tôi phải chứng minh mình xứng đáng với tâm huyết của họ, để họ tin tưởng và lựa chọn đến đây cống hiến.

Xác định đây là nhiệm vụ khó, vậy VinUni đang tiến hành giải bài toán này như thế nào?

Chúng tôi hiểu rằng đi một mình là không thể. Cuộc chơi này không phải cạnh tranh trong nước giữa các trường đại học Việt Nam với nhau. Đây là câu chuyện các trường đại học Việt đi ra toàn cầu. Vì thế bên cạnh nội lực, chúng tôi rất kỳ vọng vào việc hợp lực, hợp tác với các đại học uy tín của Việt Nam. Con đường liên kết giữa các ngành, các trường, thậm chí các quốc gia là con đường duy nhất để tiến bộ nhanh và bền vững.

Chương trình VinUni 500 này có sự khác biệt gì so với việc tuyển dụng đội ngũ giảng viên trước đây?

Trong 5 năm qua, thứ tự ưu tiên của chúng tôi là Đào tạo - Nghiên cứu - Đổi mới sáng tạo. Vì thế chúng tôi tập trung chiêu mộ các giáo sư đầu ngành, những người đã xuất bản sách, có kinh nghiệm giảng dạy tài năng, tốt nhất là từ các đại học Ivy League và tương đương.

Kể từ thời điểm này, VinUni cũng sẽ đẩy mạnh Nghiên cứu - Đổi mới sáng tạo bên cạnh mục tiêu củng cố mũi nhọn Đào tạo xuất sắc. Theo đó, VinUni nhằm đến 5 trụ cột nghiên cứu chiến lược chuyên sâu, gồm AI và Robotics, Y học và Công nghệ sức khỏe, Đô thị thông minh và Môi trường, Dữ liệu lớn – Tính toán hiệu năng cao, Chính sách và phát triển bền vững. Vì thế, việc tuyển dụng mở rộng không chỉ các giáo sư mà còn cả những nhà khoa học có khả năng dẫn dắt các trung tâm nghiên cứu. Đồng thời họ phải có mối quan hệ sâu rộng với ngành công nghiệp để biết đổi mới sáng tạo cái gì, thương mại hóa cái gì, và khởi nghiệp ở lĩnh vực nào.

Một khác biệt nữa là con số 9.300 tỷ đồng mà Tập đoàn Vingroup cam kết đầu tư cho trường. TS có thể tiết lộ số tiền “khủng” này sẽ được sử dụng như thế nào?

Quả thực, chúng tôi rất biết ơn Tập đoàn Vingroup cũng như Chủ tịch Phạm Nhật Vượng về khoản đầu tư hào phóng này! Trong gói 9.300 tỷ đồng, khoảng 1.500 tỷ sẽ được dùng để xây dựng cơ sở hạ tầng - bao gồm mở rộng khuôn viên, đầu tư vào các phòng thí nghiệm, cơ sở vật chất và dịch vụ dành cho giảng viên, sinh viên.z

Điểm nhấn nổi bật là Tổ hợp Nghiên cứu và Đổi mới sáng tạo Công nghiệp (VinUni Industry, Innovation and Research Complex), nơi triển khai hai mô hình tiên phong.

Thứ nhất là hệ thống các phòng thí nghiệm liên ngành (RISE research clusters), hợp tác với các đại học danh tiếng như Cornell, Pennsylvania (Mỹ), Nanyang (Singapore)… và các đại học hàng đầu trong nước, hướng đến công bố học thuật chất lượng cao và giải quyết các bài toán quốc gia.

Thứ hai là mô hình “Co-innovation studios” - tích hợp doanh nghiệp vào trong trường đại học. Các chuyên gia công nghệ từ hệ sinh thái R&D của Vingroup (VinMotion, VinRobotics, VinBigdata, Viện tế bào gốc, Viện miễn dịch học…) sẽ cùng các nhà khoa học VinUni xây dựng đề bài thực tiễn, cố vấn và đồng hành cùng các học giả, nghiên cứu sinh trẻ.

Công nghệ công nghiệp và nghiên cứu khoa học sẽ là hai mặt không tách rời, giúp rút ngắn khoảng cách giữa thực tiễn và hàn lâm, thay thế mô hình “doanh nghiệp đặt hàng - đại học trả lời”.

Khoảng 7.800 tỷ đồng còn lại sẽ được phân bổ đều cho đào tạo và nghiên cứu nhằm kiến tạo một hệ sinh thái học thuật toàn diện, nơi học tập, nghiên cứu và đổi mới cùng cộng hưởng tạo ra giá trị bền vững.

Xin TS cho biết, tiêu chí nào được VinUni sử dụng để xác định những nhà lãnh đạo, giảng viên, nhà nghiên cứu phù hợp?

Công tác tuyển dụng ở VinUni rất thú vị. Nó gần giống như một cuộc trò chuyện chân thành nhưng cũng khá hack não. Khi một lãnh đạo cao cấp ứng tuyển vị trí viện trưởng, giám đốc, chúng tôi thường đưa cho họ 3 câu hỏi: Vì sao bạn muốn đến Việt Nam và chọn VinUni? Bạn muốn làm gì, Bạn sẽ mang lại giá trị gì? Làm sao tôi biết chắc bạn sẽ làm được những điều đó?

Với cách làm này, mọi ứng viên đều phải chứng minh giá trị và khát vọng của mình. Thực ra, chúng tôi đang trao cơ hội để họ tạo ra điều khác biệt. Họ đến để nói về điều khác biệt muốn làm. Và nếu phù hợp, chúng tôi sẵn sàng chứng minh và cam kết cung cấp nguồn lực cần thiết để thực hiện.

Với đội ngũ giảng viên, nhà nghiên cứu trẻ chúng tôi cũng đưa ra ba câu hỏi, gồm: Triết lý giáo dục và nghiên cứu của bạn là gì? Hiện tại bạn đang đam mê lĩnh vực nào? Bạn đã từng thực sự làm được gì? Cuối cùng, với giảng viên, chúng tôi luôn yêu cầu họ dạy thử ngay tại chỗ.

Điều chúng tôi quan tâm ở các ứng viên trẻ là triết lý giáo dục và khát vọng. Nếu có chung lý tưởng, họ sẽ đi cùng với VinUni rất lâu dài. Còn nếu đến chỉ tìm một công việc nhận lương hàng tháng, họ thường không trụ được lâu.

Là 1 đại học trẻ, VinUni cho rằng bản thân có lợi thế gì để những ứng viên tài năng về đây cống hiến thay vì các trường có bề dày truyền thống trên thế giới?

Có, tôi tin rằng sức hấp dẫn lớn nhất của VinUni là câu chuyện về những cơ hội, biến những điều không thể thành có thể. Các nhà khoa học thích phát minh, kiến tạo sự thay đổi. Việc tạo ra cái mới đã khó, làm điều đó ở trường đại học hiện tại của họ, nơi đã có hệ thống hàng chục, hàng trăm năm lại càng khó hơn.

Thực tế, nhà khoa học cũng là con người. Con người nào cũng khao khát muốn sống một cuộc đời ý nghĩa. Con người càng giỏi, khao khát đó càng lớn. VinUni có thể truyền được cho họ cảm hứng về sự khát khao đó.

Thứ hai là chúng tôi thực sự cần họ và trân trọng tài năng, quan niệm về tự do học thuật của họ.

Thứ ba tôi nghĩ là tốc độ. Không ai muốn chờ vài chục năm mới thấy một bước chuyển nhỏ. VinUni là một đại học nghĩ nhanh, làm nhanh và đó cũng là một lợi thế lớn.

Chương trình VinUni 500 dự kiến thu hút được một lượng lớn nhân sự giỏi ở cả trong và ngoài nước. TS đánh giá việc này sẽ tác động như thế nào đến việc xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao của nước ta?

Trong giai đoạn phát triển mới này chúng tôi không thể và không muốn đi một mình. Có rất nhiều nhà khoa học giỏi đang ở các đại học và viện nghiên cứu uy tín của Việt Nam. Chúng tôi mong muốn đa chiều và trọng tâm. Khi hợp tác cùng nhau, chúng ta sẽ có thể chia sẻ nguồn lực, tạo sự lan tỏa về cách làm nghiên cứu, về phương pháp, liêm chính khoa học và các bài toán cần giải quyết.

Thứ hai tôi nghĩ việc có nhiều nhà khoa học nước ngoài gia nhập VinUni, tham gia vào các nhóm nghiên cứu với nhiều nhà khoa học Việt Nam cũng tạo ra một sự cọ xát tự nhiên, hình thành động lực lành mạnh và cả áp lực hội nhập cùng phát triển.

Đối với sinh viên VinUni, các em sẽ được hưởng lợi gì từ chương trình này, thưa TS?

Tôi nghĩ các em sẽ rất tự hào được cùng nhà trường đồng kiến tạo một đại học xuất sắc, rất trẻ, rất nhanh và rất cầu thị. Bằng cấp của VinUni sẽ ngày càng danh giá hơn.

Các em sẽ có nhiều thầy cô quốc tế, bạn bè quốc tế và cơ hội trải nghiệm học kỳ quốc tế hơn.

Tỷ lệ giảng viên/sinh viên tiếp tục được duy trì ở 1:12, một tỷ lệ rất tốt, giúp thầy trò thân thiết, thầy cô có nhiều thời gian phát triển sinh viên.

Các em cũng sẽ có nhiều cơ hội để nghiên cứu, học lên tiến sĩ và đi theo khoa học.

Với các em muốn kinh doanh, các em cũng sẽ có nhiều cơ hội khởi nghiệp, thử làm chủ và làm giàu bằng khoa học công nghệ.

Tất nhiên cũng có một chút thách thức, vì đầu vào sẽ ngày càng khắt khe, chọn lọc hơn, phỏng vấn ngày càng chú trọng phẩm chất, ý chí và khát vọng, bên cạnh khả năng học thuật.

Từ phía nhà trường, TS kỳ vọng lợi tức lớn nhất mà VinUni hưởng được là gì?

Chúng tôi kỳ vọng vào 2 điều. Thứ nhất là xây dựng một đại học xuất sắc, trường tồn cùng thời gian. Chữ “trường tồn” rất quan trọng. Cuộc sống của con người là hữu hạn nhưng chúng tôi muốn ngôi trường này mãi mãi trường tồn. “ADN” của trí tuệ, khát vọng, bản lĩnh, sẽ còn được nhân rộng đến hàng trăm năm sau.

Thứ hai là đào tạo được thế hệ sinh viên tài năng. Họ sẽ trở thành những nhà khoa học, nhà khởi nghiệp và doanh nhân, đóng góp cho một Việt Nam thịnh vượng, hòa bình và hạnh phúc.

Xin cảm ơn chia sẻ của Tiến sĩ!

Đinh Anh-Link gốc