Giờ đ&acirc;y, c&agrave;ng lợi nhuận th&igrave; c&aacute;c doanh nghiệp c&agrave;ng sa thải nhiều để tinh gọn bộ m&aacute;y.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250619/images/4-lam-the-nao-de-doi-mat-voi-thuc-trang-lay-off.png" style="height:344px; width:600px" />

Tờ Wall Street Journal (WSJ) cho hay Microsoft sắp tới sẽ cắt &quot;v&agrave;i ngh&igrave;n&quot; nh&acirc;n sự, chủ yếu ở bộ phận b&aacute;n h&agrave;ng, tiếp nối đợt giảm 6.000 vị tr&iacute; v&agrave;o th&aacute;ng 5/2025.

Từ 10.000 nh&acirc;n vi&ecirc;n bị sa thải năm 2023 cho đến việc đ&oacute;ng cửa một số bộ phận game sau th&acirc;u t&oacute;m Activision Blizzard, c&ocirc;ng ty li&ecirc;n tục khẳng định tr&iacute; tuệ nh&acirc;n tạo (AI) v&agrave; t&aacute;i cơ cấu sẽ gi&uacute;p đội ngũ &quot;nhỏ m&agrave; tinh gọn, năng suất cao hơn.&quot;

R&otilde; r&agrave;ng trong ba năm gần đ&acirc;y, nhiều tập đo&agrave;n lớn tại Mỹ như Microsoft đ&atilde; chủ động thu hẹp quy m&ocirc; lao động, bất chấp doanh thu v&agrave; lợi nhuận vẫn tăng trưởng mạnh. Thay v&igrave; sa thải trong khủng hoảng v&agrave; tuyển th&ecirc;m khi kinh tế tốt l&ecirc;n, c&aacute;c c&ocirc;ng ty vẫn đang thu hẹp bi&ecirc;n chế ngay cả khi doanh thu, lợi nhuận kỷ lục.

Theo dữ liệu từ Live Data Technologies, lực lượng nh&acirc;n vi&ecirc;n văn ph&ograve;ng (&quot;white‑collar&quot;) của c&aacute;c c&ocirc;ng ty đại ch&uacute;ng đ&atilde; giảm 3,5% trong ba năm qua v&agrave; 1/5 doanh nghiệp trong S&amp;P 500 hiện c&oacute; &iacute;t nh&acirc;n sự hơn so với thập ni&ecirc;n trước.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250619/images/p-1-91333700-microsoft-layoffs.jpg" style="height:344px; width:600px" />

Đằng sau những con số n&agrave;y l&agrave; một chuyển dịch tư duy căn bản: bi&ecirc;n chế d&agrave;y đặc kh&ocirc;ng c&ograve;n được xem l&agrave; dấu hiệu sức mạnh, m&agrave; ngược lại, trở th&agrave;nh &quot;g&aacute;nh nặng&quot; cản trở tốc độ vận h&agrave;nh v&agrave; đổi mới.

Từ c&aacute;c g&atilde; khổng lồ c&ocirc;ng nghệ như Microsoft v&agrave; Amazon đến c&aacute;c ng&agrave;nh c&ocirc;ng nghiệp truyền thống, th&ocirc;ng điệp r&otilde; r&agrave;ng l&agrave; &quot;l&agrave;m nhiều hơn với &iacute;t người hơn&quot; đang trở th&agrave;nh kim chỉ nam.

Tăng trưởng kh&ocirc;ng đi đ&ocirc;i với tuyển dụng

Trong qu&aacute; khứ, việc tuyển dụng ồ ạt thường được coi l&agrave; dấu hiệu của sự tăng trưởng v&agrave; niềm tin v&agrave;o tương lai. Tuy nhi&ecirc;n, quan điểm n&agrave;y đang dần thay đổi. Thay v&igrave; xem việc mở rộng đội ngũ l&agrave; yếu tố t&iacute;ch cực, nhiều nh&agrave; l&atilde;nh đạo giờ đ&acirc;y coi qu&aacute; nhiều nh&acirc;n vi&ecirc;n l&agrave; một trở ngại đối với sự linh hoạt v&agrave; tốc độ ph&aacute;t triển.

Giờ đ&acirc;y, chỉ số doanh thu b&igrave;nh qu&acirc;n mỗi nh&acirc;n vi&ecirc;n (Revenue per Employee) lại trở th&agrave;nh thước đo trọng yếu để chứng minh năng suất. H&atilde;ng Grindr dưới quyền CEO George Arison đ&atilde; tăng gấp đ&ocirc;i chỉ số n&agrave;y trong hai năm nhờ giữ tốc độ tuyển dụng thấp hơn kế hoạch v&agrave; đẩy mạnh ứng dụng c&ocirc;ng cụ hỗ trợ năng suất.

Trong khi đ&oacute; h&atilde;ng Moderna cũng đặt th&aacute;ch thức tung 10 sản phẩm mới &quot;kh&ocirc;ng th&ecirc;m bất kỳ đầu người n&agrave;o&quot;.

&quot;Cấu tr&uacute;c tinh gọn hơn th&igrave; nhanh hơn,&quot; Marie Myers, Gi&aacute;m đốc t&agrave;i ch&iacute;nh của Hewlett Packard Enterprise (HPE), chia sẻ khi thảo luận về c&aacute;c đợt cắt giảm nh&acirc;n sự gần đ&acirc;y.

H&atilde;ng HPE hiện c&oacute; chưa đến 59.000 nh&acirc;n vi&ecirc;n, quy m&ocirc; nhỏ nhất kể từ khi trở th&agrave;nh một c&ocirc;ng ty độc lập khỏi HP một thập kỷ trước. Điều n&agrave;y cho thấy một sự thay đổi cơ bản trong c&aacute;ch c&aacute;c nh&agrave; l&atilde;nh đạo đ&aacute;nh gi&aacute; lực lượng lao động của m&igrave;nh, đặc biệt khi lợi nhuận doanh nghiệp ở Mỹ đang đạt mức cao kỷ lục.

Tương tự, ng&acirc;n h&agrave;ng Bank of America dưới quyền CEO Brian Moynihan, số nh&acirc;n vi&ecirc;n giảm từ 285.000 (2010) xuống c&ograve;n 213.000 (2024), c&ugrave;ng l&uacute;c doanh thu tăng 18%. Ng&acirc;n h&agrave;ng đ&oacute;ng bớt chi nh&aacute;nh, số h&oacute;a quy tr&igrave;nh v&agrave; kh&ocirc;ng thay thế khi nh&acirc;n vi&ecirc;n nghỉ việc, đồng thời cắt gần một nửa c&aacute;c tầng quản l&yacute;.

H&agrave;ng loạt c&aacute;c thương hiệu như Procter &amp; Gamble (P&amp;G) cắt 15% đội ngũ phi sản xuất, tương đương 7.000 người để tạo &quot;nh&oacute;m nhỏ, vai tr&ograve; rộng&quot;, Est&eacute;e Lauder v&agrave; Match Group giảm khoảng 20% số quản l&yacute;.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250619/images/1708311774273.png" style="height:344px; width:600px" />

Thậm ch&iacute; CEO Andy Jassy của Amazon c&ograve;n nhấn mạnh kh&ocirc;ng dự &aacute;n n&agrave;o của h&atilde;ng cần đến 50 người v&agrave; đ&atilde; triển khai h&agrave;ng ngh&igrave;n chuy&ecirc;n vi&ecirc;n (agent) AI thay thế.

Kh&ocirc;ng ri&ecirc;ng g&igrave; c&aacute;c h&atilde;ng lớn, startup Jolie chuy&ecirc;n v&ograve;i sen cao cấp đang tr&ecirc;n đường doanh thu 50 triệu USD nhưng chỉ c&oacute; 5 nh&acirc;n vi&ecirc;n to&agrave;n thời gian, sử dụng nh&acirc;n vi&ecirc;n tự do (freelance) v&agrave; c&ocirc;ng cụ số để thực hiện c&aacute;c chức năng hỗ trợ.

CEO Ryan Babenzien của Jolie cho biết: &quot;10 năm trước, rất kh&oacute; để x&acirc;y doanh nghiệp 50 triệu USD với 5 người th&igrave; nay điều đ&oacute; lại đang l&agrave; xu hướng mới.&quot;

Sự b&ugrave;ng nổ của tr&iacute; tuệ nh&acirc;n tạo tạo sinh (generative AI) đang đ&oacute;ng vai tr&ograve; then chốt trong xu hướng n&agrave;y. CEO Andy Jassy nhận định rằng sự ph&aacute;t triển &quot;c&oacute; một kh&ocirc;ng hai&quot; của AI sẽ loại bỏ nhu cầu đối với một số c&ocirc;ng việc trong v&agrave;i năm tới. C&aacute;c c&ocirc;ng cụ AI kh&ocirc;ng chỉ gi&uacute;p tự động h&oacute;a c&aacute;c t&aacute;c vụ lặp đi lặp lại m&agrave; c&ograve;n cho ph&eacute;p doanh nghiệp thực hiện c&aacute;c c&ocirc;ng việc phức tạp hơn với &iacute;t nh&acirc;n lực hơn.

V&iacute; dụ, Lattice, một nh&agrave; cung cấp phần mềm nh&acirc;n sự, đ&atilde; c&oacute; thể th&ecirc;m chức năng t&iacute;nh lương với chưa đầy 10 nh&acirc;n sự mới, thay v&igrave; 40-50 người như dự kiến ban đầu, nhờ v&agrave;o sự tinh vi của c&aacute;c m&ocirc; h&igrave;nh AI hiện tại.

H&atilde;ng b&aacute;n lẻ Walmart cũng đang triển khai c&aacute;c &quot;t&aacute;c nh&acirc;n AI&quot; tự động để r&uacute;t ngắn thời gian sản xuất quần &aacute;o nội bộ tới 18 tuần. Với lượng nh&acirc;n vi&ecirc;n thấp hơn 100.000 người so với một thập kỷ trước nhưng doanh thu tăng 40% (năm 2024 so với 2014) l&ecirc;n mức kỷ lục 681 tỷ USD, Walmart l&agrave; minh chứng r&otilde; r&agrave;ng cho việc c&ocirc;ng nghệ c&oacute; thể th&uacute;c đẩy năng suất như thế n&agrave;o.

Tương tự, Amazon đ&atilde; triển khai hơn 1.000 agent AI nội bộ để tăng tốc đổi mới trong khi Duolingo v&agrave; Shopify cũng y&ecirc;u cầu nh&oacute;m đề xuất tự chứng minh rằng nhiệm vụ kh&ocirc;ng thể tự động h&oacute;a mới được bổ sung th&ecirc;m người.

&Aacute;p lực l&ecirc;n lao động

Mặc d&ugrave; mang lại hiệu quả cho doanh nghiệp, xu hướng cắt giảm nh&acirc;n sự đang tạo ra &aacute;p lực lớn cho người lao động. Quyền thương lượng của họ, vốn c&oacute; được trong thời kỳ đại dịch khi việc l&agrave;m dồi d&agrave;o, đ&atilde; giảm s&uacute;t đ&aacute;ng kể. Giờ đ&acirc;y, nh&acirc;n vi&ecirc;n phải đối mặt với khối lượng c&ocirc;ng việc lớn hơn, nhiều tr&aacute;ch nhiệm hơn v&agrave; nỗi lo lắng thường trực về sự ổn định c&ocirc;ng việc.

Ngo&agrave;i ra việc cắt giảm c&aacute;c quản l&yacute; trung gian cũng khiến c&ocirc;ng việc trở n&ecirc;n &aacute;p lực hơn.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250619/images/638fc5eb0c7cf37cb547ce7092ddfda75380a61f.png" style="height:344px; width:600px" />

Dữ liệu của Live Data Technologies cho thấy số lượng quản l&yacute; tại c&aacute;c c&ocirc;ng ty Mỹ đ&atilde; giảm 6,1% từ th&aacute;ng 5/2022 đến th&aacute;ng 5/2025, c&ograve;n số lượng gi&aacute;m đốc th&igrave; giảm 4,6% c&ugrave;ng kỳ.

Điều n&agrave;y dẫn đến việc c&aacute;c quản l&yacute; phải điều h&agrave;nh c&aacute;c nh&oacute;m lớn hơn, khi Lattice cho hay số lượng b&aacute;o c&aacute;o trực tiếp l&ecirc;n cấp quản l&yacute; đ&atilde; tăng b&igrave;nh qu&acirc;n từ 4,2 b&aacute;o c&aacute;o (năm 2020) l&ecirc;n 5,1 (năm 2023).

Gi&aacute;o sư Joseph Fuller tại Harvard Business School cảnh b&aacute;o rằng việc tinh gọn bộ m&aacute;y qu&aacute; mức c&oacute; thể phản t&aacute;c dụng, l&agrave;m giảm năng suất l&agrave;m việc s&acirc;u của nh&acirc;n vi&ecirc;n do bị ph&acirc;n t&acirc;m v&agrave; phải l&agrave;m c&ocirc;ng việc của nhiều người.

Th&ecirc;m nữa, việc sa thải li&ecirc;n tục sẽ tạo n&ecirc;n t&acirc;m l&yacute; bất ổn, g&acirc;y đ&oacute;ng băng thị trường lao động. Nh&acirc;n vi&ecirc;n lo sợ mất việc, kh&ocirc;ng d&aacute;m nhảy việc hoặc ứng tuyển vị tr&iacute; mới, người mới kh&oacute; &quot;lọt&quot; v&agrave;o c&ocirc;ng ty, người c&oacute; kinh nghiệm kh&oacute; thăng tiến.

Chuy&ecirc;n gia Mischa Fisher của Udemy gọi đ&acirc;y l&agrave; &quot;bế tắc cơ hội&quot; khi nguồn nh&acirc;n lực kh&ocirc;ng thể lu&acirc;n chuyển, ảnh hưởng ti&ecirc;u cực l&ecirc;n động lực lao động v&agrave; s&aacute;ng tạo.

R&otilde; r&agrave;ng, việc Microsoft tiếp tục cắt giảm h&agrave;ng ngh&igrave;n việc l&agrave;m để tập trung v&agrave;o AI cho thấy xu hướng tinh gọn h&oacute;a bộ m&aacute;y nh&acirc;n sự kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; một phản ứng tức thời trước biến động kinh tế m&agrave; c&ograve;n l&agrave; một chiến lược d&agrave;i hơi, định h&igrave;nh lại c&aacute;ch c&aacute;c doanh nghiệp hoạt động v&agrave; tăng trưởng trong kỷ nguy&ecirc;n số.

C&acirc;u hỏi đặt ra l&agrave; liệu m&ocirc; h&igrave;nh &quot;&iacute;t hơn l&agrave; nhiều hơn&quot; n&agrave;y c&oacute; thực sự bền vững v&agrave; mang lại lợi &iacute;ch cho tất cả c&aacute;c b&ecirc;n, hay sẽ dẫn đến những th&aacute;ch thức mới về năng suất v&agrave; an sinh x&atilde; hội cho người lao động.

*Nguồn: WSJ, BI, Fortune

<a href="https://markettimes.vn/moi-sa-thai-6-000-lao-dong-dau-thang-5-microsoft-tiep-tuc-cat-giam-them-vai-nghin-nhan-vien-xu-the-tinh-gon-bo-may-lan-rong-tu-p-g-bank-of-america-cho-den-amazon-84953.html">Băng Băng-Link gốc</a>

Giờ đây, càng lợi nhuận thì các doanh nghiệp càng sa thải nhiều để tinh gọn bộ máy.


Thế giới

Tạp chí Nhịp sống thị trường

Mới sa thải 6.000 lao động đầu tháng 5, Microsoft tiếp tục cắt giảm thêm vài nghìn nhân viên: Xu thế tinh gọn bộ máy lan rộng từ P&G, Bank of America cho đến Amazon

Phạm Phương Linh

Thời đại robot l&#234;n ng&#244;i. Chỉ c&#243; người c&#243; tr&#237; tuệ mới tồn tại được. M&#236;nh rất dễ nằm v&#224;o nh&#243;m bị đ&#224;o thải.

Thời đại robot lên ngôi. Chỉ có người có trí tuệ mới tồn tại được. Mình rất dễ nằm vào nhóm bị đào thải.