Cựu Chủ tịch ECB, Mario Draghi, vừa c&ocirc;ng bố bản b&aacute;o c&aacute;o cạnh tranh ch&acirc;u &Acirc;u, trong đ&oacute; khuyến nghị EU cần học theo Mỹ trong việc th&uacute;c đẩy tăng trưởng sản xuất v&agrave; đổi mới s&aacute;ng tạo.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20240918/images/a-nh-ma-n-hi-nh-2024-07-23-lu-c-16-38-12-20240723163845(1).png" style="height:366px; width:600px" />

Trụ sở của Ủy ch&acirc;u &Acirc;u tại Bỉ. Ảnh: AFP/TTXVN

Giới hoạch định kinh tế của Li&ecirc;n minh ch&acirc;u &Acirc;u (EU) c&oacute; lẽ muốn đi theo con đường của Mỹ. Nhưng điều n&agrave;y đ&ograve;i hỏi sự can thiệp mạnh hơn của nh&agrave; nước, cả về ch&iacute;nh s&aacute;ch c&ocirc;ng nghiệp v&agrave; thương mại &ndash; b&agrave;i ph&acirc;n t&iacute;ch tr&ecirc;n tờ Wall Street Journal ng&agrave;y 16/9 đ&atilde; n&ecirc;u ra quan điểm n&agrave;y.

Giới ch&iacute;nh trị EU đ&atilde; gặp c&uacute; sốc hồi tuần trước, khi &ocirc;ng Mario Draghi &ndash; cựu Chủ tịch Ng&acirc;n h&agrave;ng Trung ương ch&acirc;u &Acirc;u (ECB), người c&oacute; c&ocirc;ng lớn trong việc &ldquo;ch&egrave;o l&aacute;i&rdquo; Khu vực đồng euro (Eurozone) hồi năm 2012, c&ocirc;ng bố b&aacute;o c&aacute;o vốn rất được mong đợi. B&aacute;o c&aacute;o chỉ ra c&aacute;ch chặn đứng t&igrave;nh trạng đ&igrave;nh lạm kinh tế của khu vực, vốn đang ng&agrave;y một tệ hơn do cạnh tranh từ h&agrave;ng xuất khẩu Trung Quốc v&agrave; việc chấm dứt kỷ nguy&ecirc;n năng lượng nhập khẩu gi&aacute; rẻ từ Nga. 
Trọng t&acirc;m của b&aacute;o c&aacute;o khuyến nghị EU cần học theo Mỹ trong việc th&uacute;c đẩy tăng trưởng sản xuất v&agrave; đổi mới s&aacute;ng tạo. T&agrave;i liệu dẫn chứng việc kh&ocirc;ng c&oacute; một c&ocirc;ng ty ch&acirc;u &Acirc;u n&agrave;o c&oacute; mức vốn h&oacute;a thị trường tr&ecirc;n 100 tỷ euro (110 tỷ USD) được tạo mới trong 50 năm qua. C&ograve;n tại Mỹ, những tập đo&agrave;n như Apple, Microsoft, Nvidia, Amazon, Alphabet hay Meta đều c&oacute; mức vốn h&oacute;a thị trường vượt 1.000 tỷ USD. 
Nhưng việc tiến dần lại m&ocirc; h&igrave;nh của Mỹ c&oacute; nghĩa l&agrave; g&igrave;? &Ocirc;ng Draghi nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực c&ocirc;ng nghệ, cho rằng đ&acirc;y l&agrave; lĩnh vực đ&oacute;ng g&oacute;p phần lớn v&agrave;o tăng trưởng sản xuất vượt trội của nền kinh tế lớn nhất thế giới trong 20 năm qua. Theo &ocirc;ng, ch&acirc;u &Acirc;u kh&ocirc;ng thể tiếp tục mắc kẹt trong những ng&agrave;nh c&ocirc;ng nghiệp cũ. 
Việc nhấn mạnh ph&aacute;t triển theo chiều dọc của một ng&agrave;nh đơn nhất n&agrave;y đ&aacute;nh dấu bước từ bỏ lớn so với nguy&ecirc;n trạng hậu những năm 1980, vốn đề cao thị trường tự do, tinh thần doanh nghiệp v&agrave; những ch&iacute;nh s&aacute;ch ph&aacute;t triển bề ngang nhằm th&uacute;c đẩy to&agrave;n bộ nền kinh tế ch&acirc;u &Acirc;u như đ&agrave;o tạo lực lượng lao động, x&acirc;y dựng hạ tầng. Quan điểm n&agrave;y được n&ecirc;u bật trong Hiệp ước Maastricht vốn l&agrave; nền tảng cho sự ra đời của EU.

Tại sao Mỹ năng suất hơn l&agrave; một c&acirc;u hỏi cũ. C&acirc;u hỏi đ&atilde; được Chủ tịch Đại học Kinh tế London Allyn Young n&ecirc;u ra từ năm 1928. &Ocirc;ng Young phủ nhận khoảng c&aacute;ch n&agrave;y l&agrave; do c&aacute;c c&ocirc;ng ty Mỹ vận h&agrave;nh tốt hơn. Theo &ocirc;ng, &ldquo;thị trường nội địa lớn nhất thế giới đồng nghĩa với việc c&aacute;c phương ph&aacute;p năng suất mang lại lợi &iacute;ch kinh tế, v&agrave; lợi nhuận tại Mỹ vượt trội so với bất kỳ nơi n&agrave;o kh&aacute;c&rdquo;. Theo thời gian, thực tế n&agrave;y dẫn đến sự b&ugrave;ng nổ của những ng&agrave;nh tinh vi nhất tại Mỹ. 
Kết luận ở đ&acirc;y l&agrave; c&aacute;c c&ocirc;ng ty chỉ chấp nhận đầu tư lớn để n&acirc;ng cao năng suất nếu họ hoạt động trong những ng&agrave;nh tăng trưởng c&oacute; &yacute; nghĩa. Đ&oacute; l&agrave; l&yacute; do tại sao ch&acirc;u &Acirc;u tụt hậu so với Mỹ trong tỷ lệ đầu tư phi x&acirc;y dựng. Ba nh&agrave; chi ti&ecirc;u h&agrave;ng đầu cho nghi&ecirc;n cứu ở EU vẫn lu&ocirc;n l&agrave; c&aacute;c tập đo&agrave;n &ocirc; t&ocirc; chạy nhi&ecirc;n liệu xăng. 
Trong khi đ&oacute;, tại Mỹ, đầu tư lớn nhất cho nghi&ecirc;n cứu v&agrave; ph&aacute;t triển (R&amp;D) l&agrave; ng&agrave;nh &ocirc; t&ocirc; v&agrave; dược phẩm trong những năm 2000, sau đ&oacute; chuyển sang lĩnh vực phần mềm v&agrave; phần cứng trong thập kỷ 2010 v&agrave; mới nhất l&agrave; khu vực ứng dụng kỹ thuật số. C&aacute;c nước kh&ocirc;ng thể dễ d&agrave;ng dịch chuyển sang những ng&agrave;nh phức tạp, tinh vi n&agrave;y, bởi lợi nhuận c&oacute; tăng theo quy m&ocirc; hay kh&ocirc;ng lu&ocirc;n l&agrave; một r&agrave;o cản tự nhi&ecirc;n.

Thực tế, l&yacute; thuyết về lợi thế so s&aacute;nh hay ngay cả t&aacute;c động của tỷ gi&aacute; hối đo&aacute;i, d&ograve;ng chảy vốn kh&ocirc;ng đồng trục cũng kh&ocirc;ng thể giải th&iacute;ch triệt để về thế giới ng&agrave;y nay, một thế giới m&agrave; &ldquo;người thắng thắng cả thị trường&rdquo;, c&ugrave;ng với th&acirc;m hụt thương mại cố hữu v&agrave; qu&aacute; tr&igrave;nh t&iacute;ch tụ tập trung v&agrave;o một số &iacute;t c&aacute;c si&ecirc;u đ&ocirc; thị. 
Lịch sử c&aacute;c nước từng t&igrave;m c&aacute;ch vượt l&ecirc;n về kinh tế cũng kh&ocirc;ng gi&uacute;p l&yacute; giải xu thế n&agrave;y. Trong giai đoạn đuổi theo Anh v&agrave;o thế kỷ thứ 19, Mỹ l&agrave; nước triệt để sử dụng chủ nghĩa bảo hộ c&ocirc;ng nghiệp. C&ograve;n với những trường hợp th&agrave;nh c&ocirc;ng gần đ&acirc;y như Nhật Bản hay H&agrave;n Quốc, họ lại dựa nhiều v&agrave;o c&aacute;c khu vực kinh tế v&agrave; thị trường xuất khẩu ưu ti&ecirc;n.

Mỹ l&agrave; quốc gia ti&ecirc;n phong ủng hộ thương mại tự do đa phương trong suốt nửa cuối thế kỷ 20 v&agrave; m&atilde;i gần đ&acirc;y vẫn duy tr&igrave; động lực n&agrave;y. C&aacute;c c&ocirc;ng ty tại Thung lũng Silicon, vốn được khởi sinh từ đầu tư qu&acirc;n sự trước đ&oacute;, sử dụng mạng lưới c&aacute;c nền kinh tế để trở th&agrave;nh người đi đầu thế giới. Nhưng Mỹ bắt đầu thay đổi quan điểm khi Trung Quốc nổi l&ecirc;n l&agrave; đối thủ trực tiếp. 
Trợ cấp c&ocirc;ng nghiệp c&ugrave;ng với thị trường nội địa rộng lớn gi&uacute;p Trung Quốc &ldquo;tấn c&ocirc;ng&rdquo; c&aacute;c thị trường to&agrave;n cầu với sản phẩm xe điện, tấm pin năng lượng Mặt trời c&ugrave;ng nhiều c&ocirc;ng nghệ hiện đại kh&aacute;c được chế tạo với mức chi ph&iacute; m&agrave; c&aacute;c đối thủ phương T&acirc;y c&oacute; quy m&ocirc; nhỏ hơn kh&ocirc;ng thể n&agrave;o cạnh tranh được.

Phản ứng đầu ti&ecirc;n đến từ đ&ograve;n trừng phạt thuế quan của cựu Tổng thống Donald Trump. Kế đến l&agrave; Đạo luật CHIP v&agrave; Khoa học, Đạo luật Giảm lạm ph&aacute;t (IRA) dưới thời đương kim Tổng thống Joe Biden với c&aacute;c khoản chi mạnh tay của li&ecirc;n bang hỗ trợ ng&agrave;nh b&aacute;n dẫn, xe điện v&agrave; năng lượng sạch nội địa. D&ugrave; c&oacute; trải qua &quot;đau đớn&quot;, như &quot;vết thương&quot; m&agrave; Intel phải trải qua, nhưng c&aacute;c biện ph&aacute;p đ&oacute; đ&atilde; mang đến sự b&ugrave;ng nổ trong ng&agrave;nh x&acirc;y dựng chế tạo ở Mỹ. 
Nhưng ch&acirc;u &Acirc;u đ&atilde; kh&ocirc;ng thể đạt được cấp độ h&agrave;nh động như vậy. Ch&acirc;u lục n&agrave;y bị t&ecirc; liệt bởi quản trị rời rạc, lợi &iacute;ch của c&aacute;c c&ocirc;ng ty Đức ở Nga v&agrave; Trung Quốc, c&ugrave;ng với đ&oacute; l&agrave; luồng quan điểm tin v&agrave;o truyền thống tự do thị trường của ch&iacute;nh m&igrave;nh. Bản kế hoạch 400 trang của &ocirc;ng Draghi đề xuất một ch&iacute;nh s&aacute;ch thương mại dựa tr&ecirc;n &ldquo;ph&acirc;n t&iacute;ch từng trường hợp cụ thể&rdquo; về lĩnh vực n&agrave;o sẽ gi&uacute;p tăng trưởng sản xuất, c&ugrave;ng với đ&oacute; l&agrave; một chiến lược c&ocirc;ng nghiệp dựa v&agrave;o c&aacute;c ng&agrave;nh lựa chọn thay v&igrave; từng &quot;người thắng&quot; cụ thể. 
Trong lĩnh vực b&aacute;n dẫn, t&agrave;i liệu nhấn mạnh cần ch&uacute; trọng v&agrave;o những điểm mạnh của ch&acirc;u &Acirc;u như &ocirc; t&ocirc;, thiết bị mạng kết nối, coi đ&acirc;y l&agrave; lĩnh vực cần được trợ cấp. Về kh&ocirc;ng gian kinh tế, kế hoạch hướng đến c&aacute;c nguy&ecirc;n tắc ưu ti&ecirc;n c&oacute; chọn lựa để đẩy nhanh quy m&ocirc; của c&aacute;c c&ocirc;ng ty nội địa. Trong c&ocirc;ng nghệ năng lượng Mặt trời, t&agrave;i liệu đề cập đến đến việc chống lại h&agrave;nh vi thương mại v&agrave; dư thừa c&ocirc;ng suất đến từ Trung Quốc, đồng thời cảnh b&aacute;o việc trả đũa qu&aacute; mạnh tay c&oacute; thể hủy hoại thặng dư thương mại của khối về c&ocirc;ng nghệ điện gi&oacute;. 
Đ&atilde; c&oacute; một tiền lệ. Đầu những năm 1990, Airbus l&agrave; một li&ecirc;n doanh thua lỗ của nhiều quốc gia ch&acirc;u &Acirc;u. Nhờ sự hậu thuẫn của ch&iacute;nh quyền c&ugrave;ng với một chiến lược thương mại chọn lọc, Airbus hiện l&agrave; nh&agrave; chế tạo m&aacute;y bay h&agrave;ng đầu thế giới. 
C&aacute;i gọi l&agrave; Đồng thuận Washington (cụm từ xuất hiện từ đầu thập ni&ecirc;n 1990 để m&ocirc; tả một chương tr&igrave;nh cải c&aacute;ch kinh tế bao gồm 10 ch&iacute;nh s&aacute;ch kh&aacute;c nhau được c&aacute;c tổ chức đ&oacute;ng trụ sở tại Washington như Quỹ Tiền tệ Quốc tế - IMF, Ng&acirc;n h&agrave;ng Thế giới - WB, Bộ T&agrave;i ch&iacute;nh Mỹ đề nghị &aacute;p dụng ở những nước trải qua khủng hoảng kinh tế) ở cuối thế kỷ XX đ&atilde; đề cao tự do thương mại giảm vai tr&ograve; quản l&yacute; kinh tế của nh&agrave; nước. Ng&agrave;y nay, việc bước v&agrave;o &ldquo;Đội tuyển Mỹ&rdquo; đồng nghĩa với việc chấp nhận chủ nghĩa bảo hộ chọn lọc c&ugrave;ng với c&aacute;c g&oacute;i trợ cấp quy m&ocirc; lớn cho c&aacute;c ng&agrave;nh c&ocirc;ng nghệ cao.

<a href="https://bnews.vn/ly-do-chau-au-muon-di-theo-mo-hinh-tang-truong-kinh-te-kieu-my/347400.html">Ho&agrave;i Thanh-Link gốc</a>

Cựu Chủ tịch ECB, Mario Draghi, vừa công bố bản báo cáo cạnh tranh châu Âu, trong đó khuyến nghị EU cần học theo Mỹ trong việc thúc đẩy tăng trưởng sản xuất và đổi mới sáng tạo.
