C&aacute;c c&ocirc;ng ty năng lượng t&aacute;i tạo lớn gần đ&acirc;y r&uacute;t lui l&agrave;m lộ r&otilde; những th&aacute;ch thức trong lĩnh vực n&agrave;y.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250520/images/dien_111335641.jpg" style="height:370px; width:600px" />

EVN đ&atilde; đề xuất một số phương &aacute;n điều chỉnh gi&aacute; điện dựa tr&ecirc;n việc điều chỉnh ng&agrave;y vận h&agrave;nh thương mại (COD), hay c&ograve;n gọi l&agrave; ng&agrave;y COD mới. Ảnh: Shutterstock.com

Một ngày cu&ocirc;́i tháng 3/2025, tại văn phòng ở quận 3, TP.HCM, ông Tr&acirc;̀n Minh Ti&ecirc;́n, Gi&aacute;m đốc Điều h&agrave;nh C&ocirc;ng ty Quang điện Ph&uacute; Kh&aacute;nh, được người phụ trách tài chính báo đã bị tr&ecirc;̃ thanh toán một phần ti&ecirc;̀n điện. Ông Ti&ecirc;́n thở dài khi đi&ecirc;̀u lo lắng cu&ocirc;́i cùng cũng xảy ra. Đã nửa năm nay, ông râm ran nghe tin nhi&ecirc;̀u nhà máy điện mặt trời đang vận hành theo cơ ch&ecirc;́ giá ưu đãi FIT ngừng được EVN thanh toán ti&ecirc;̀n, dù điện v&acirc;̃n đ&ecirc;̀u đặn phát lên lưới.&nbsp;

Ngoài 2 nh&agrave; m&aacute;y thuộc Phú Khánh, danh mục dự án mà BG Energy, công ty năng lượng thuộc Tập đoàn BG có trụ sở tại Thái Lan, nơi ông Ti&ecirc;́n làm việc, còn có 2 dự án khác tại Ninh Thuận là Mỹ Sơn 1 và Mỹ Sơn 2. Toàn bộ dự án có t&ocirc;̉ng công su&acirc;́t hơn 210 MW đã được Tập đoàn mua lại trong năm 2020. &ldquo;Những dự án này đ&ecirc;̀u đã có hợp đ&ocirc;̀ng mua bán điện (PPA) và hoàn t&acirc;́t phát điện lên lưới vào cu&ocirc;́i năm 2019&rdquo;, ông Ti&ecirc;́n phân tr&acirc;̀n. Đến nay, &ldquo;tất cả 4 nh&agrave; m&aacute;y b&ecirc;n t&ocirc;i mới bị giữ lại một phần từ th&aacute;ng 1/2025&rdquo;, &ocirc;ng Tiến n&oacute;i về khoản giữ lại gần 30% tại Ph&uacute; Kh&aacute;nh v&agrave; gần 50% tại Mỹ Sơn.&nbsp;

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250520/images/h-03_111333329.jpg" style="height:628px; width:300px" /> 
&nbsp; 
Nhiều dự &aacute;n điện mặt trời, điện gi&oacute; đ&atilde; được c&aacute;c nh&agrave; đầu tư khai th&aacute;c như BG Energy mua lại sau khi ho&agrave;n tất ph&aacute;t điện l&ecirc;n lưới. C&ugrave;ng với hợp đồng mua b&aacute;n điện, họ thừa hưởng lu&ocirc;n khoản vay, thường bằng nội tệ với ng&acirc;n h&agrave;ng trong nước của dự &aacute;n. Với mặt bằng l&atilde;i suất thấp như hiện tại, c&aacute;c dự &aacute;n của BG Energy đang trả mức l&atilde;i suất 7,6%/năm. Việc d&ograve;ng tiền thu v&agrave;o bị gi&aacute;n đoạn khiến &ocirc;ng phải xoay xở bằng c&aacute;ch lấy tiền từ những dự &aacute;n c&ograve;n lại để trả l&atilde;i cho dự &aacute;n n&agrave;y.

Một trong những nh&agrave; đầu tư đ&atilde; bị dừng trả tiền sớm nhất l&agrave; Dragon Capital (DC), với số tiền t&iacute;ch lũy từ th&aacute;ng 9/2023 đến nay l&ecirc;n đến 240 tỉ đồng. Cũng như &ocirc;ng Tiến, DC đang gồng m&igrave;nh trả khoản vay của dự &aacute;n c&oacute; c&ocirc;ng suất 40 MW bị chậm trả bằng 2 dự &aacute;n vẫn đang được thanh to&aacute;n. &ldquo;2 dự &aacute;n c&ograve;n lại vẫn nhận tiền b&igrave;nh thường, nhưng nếu &aacute;p dụng hồi tố th&igrave; 2 dự &aacute;n cũng bị điều chỉnh gi&aacute; v&agrave; sẽ kh&ocirc;ng đủ khả năng trả nợ cho c&aacute;c dự &aacute;n&rdquo;, &ocirc;ng Nguyễn Hữu Quang, Gi&aacute;m đốc danh mục năng lượng sạch của DC, lo lắng.

T&igrave;nh trạng tắc nghẽn d&ograve;ng tiền n&agrave;y khởi nguồn từ quy định năm 2023 về việc dự &aacute;n phải c&oacute; chấp thuận nghiệm thu ho&agrave;n c&ocirc;ng (CCA) mới đủ điều kiện k&yacute; hợp đồng mua b&aacute;n điện (PPA) v&agrave; hưởng gi&aacute; ưu đ&atilde;i FIT. Hơn 170 dự &aacute;n đ&atilde; bị ảnh hưởng bởi quyết định n&agrave;y. EVN đ&atilde; đề xuất một số phương &aacute;n điều chỉnh gi&aacute; điện dựa tr&ecirc;n việc điều chỉnh ng&agrave;y vận h&agrave;nh thương mại (COD), hay c&ograve;n gọi l&agrave; ng&agrave;y COD mới. Tuy nhi&ecirc;n, c&aacute;c phương &aacute;n n&agrave;y vẫn chưa được c&aacute;c nh&agrave; đầu tư đồng &yacute;. Những cuộc thảo luận gần đ&acirc;y giữa c&aacute;c b&ecirc;n li&ecirc;n quan vẫn chưa đưa ra được giải ph&aacute;p cuối c&ugrave;ng.

C&aacute;c dự &aacute;n điện mặt trời v&agrave; điện gi&oacute; chuyển tiếp n&agrave;y, tổng cộng hơn 4.600 MW, đang bị kẹt m&agrave; kh&ocirc;ng c&oacute; thỏa thuận về gi&aacute; với EVN. Ho&agrave;n tất c&aacute;c cuộc đ&agrave;m ph&aacute;n dựa tr&ecirc;n Quyết định 21 của Bộ C&ocirc;ng Thương (quy định gi&aacute; trần điện mặt trời ở mức 5-6,4 cent Mỹ/kWh) sẽ ngay lập tức bổ sung c&ocirc;ng suất sạch rất cần thiết cho lưới điện. &ldquo;Giải quyết được n&uacute;t thắt n&agrave;y l&agrave; chiến thắng nhanh nhất&rdquo;, Ph&oacute; Gi&aacute;o sư T&agrave;i ch&iacute;nh Hao Liang của Trường Kinh doanh Lee Kong Chian ki&ecirc;m đồng Gi&aacute;m đốc Trung t&acirc;m T&agrave;i ch&iacute;nh Xanh Singapore b&igrave;nh luận với NCĐT.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250520/images/h-02_111334310.jpg" style="height:317px; width:600px" /> 
&nbsp; 
Mặc d&ugrave; khu&ocirc;n khổ Quyết định 21 nhằm mục đ&iacute;ch tạo điều kiện thuận lợi cho c&aacute;c cuộc đ&agrave;m ph&aacute;n, nhưng mức gi&aacute; n&agrave;y thấp hơn đ&aacute;ng kể so với biểu gi&aacute; điện hỗ trợ trước đ&acirc;y. Điều n&agrave;y c&oacute; khả năng g&acirc;y ra lo ngại cho nh&agrave; đầu tư quốc tế.

Cho đến nay, Việt Nam đ&atilde; đạt được những tiến bộ đ&aacute;ng kể về năng lượng t&aacute;i tạo, đặc biệt l&agrave; năng lượng mặt trời v&agrave; năng lượng gi&oacute;. Theo Vietnam Briefing, t&iacute;nh đến năm 2023 c&ocirc;ng suất điện mặt trời lắp đặt của cả nước l&agrave; 18,85 GW, chiếm hơn 1/3 tổng c&ocirc;ng suất năng lượng t&aacute;i tạo. Năng lượng gi&oacute; cũng chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, với c&ocirc;ng suất điện gi&oacute; tr&ecirc;n bờ đạt hơn 3,5 GW v&agrave;o cuối năm 2022.

Tuy nhi&ecirc;n, việc t&iacute;ch hợp c&aacute;c nguồn năng lượng t&aacute;i tạo n&agrave;y v&agrave;o lưới điện quốc gia vẫn l&agrave; một th&aacute;ch thức do những hạn chế về cơ sở hạ tầng. Vị Ph&oacute; Gi&aacute;o sư của Trường Lee Kong Chian nhận thấy: &ldquo;Việc n&acirc;ng cao c&ocirc;ng suất v&agrave; t&iacute;nh linh hoạt của lưới điện l&agrave; rất quan trọng để th&iacute;ch ứng với sự biến động của năng lượng t&aacute;i tạo v&agrave; đảm bảo nguồn cung cấp điện ổn định&rdquo;.

D&ugrave; vậy, việc c&aacute;c c&ocirc;ng ty năng lượng t&aacute;i tạo lớn gần đ&acirc;y r&uacute;t lui, chẳng hạn như Enel của &Yacute; v&agrave; Equinor của Na Uy, l&agrave;m nổi bật những th&aacute;ch thức trong m&ocirc;i trường đầu tư. &Ocirc;ng Hao Liang cho rằng việc giải quyết c&aacute;c r&agrave;o cản về quy định, đảm bảo sự ổn định của ch&iacute;nh s&aacute;ch v&agrave; đưa ra c&aacute;c ưu đ&atilde;i c&oacute; thể n&acirc;ng cao sức hấp dẫn của Việt Nam đối với nh&agrave; đầu tư quốc tế v&agrave; tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao c&ocirc;ng nghệ v&agrave; kiến thức.

Trở lại với BG Energy, b&agrave;i to&aacute;n ban đầu của họ khi mua dự &aacute;n l&agrave; sẽ ho&agrave;n vốn trong 12 năm ở mức gi&aacute; FIT1 l&agrave; 9,35 cent. &ldquo;Nếu giảm gi&aacute; xuống FIT2 l&agrave; 7,09 cent th&igrave; khả năng ho&agrave;n vốn sau 19-20 năm. C&ograve;n nếu chuyển gi&aacute; từ FIT2 xuống tiếp l&agrave; 4,8 cent th&igrave; ch&uacute;ng t&ocirc;i sẽ ph&aacute; sản ngay v&igrave; kh&ocirc;ng đủ tiền trả nợ ng&acirc;n h&agrave;ng&rdquo;, vị Gi&aacute;m đốc của BG Energy ph&acirc;n t&iacute;ch.

Với việc COD &ldquo;ch&ecirc;nh&rdquo; với PPA, BG Energy đang tạm dừng mua th&ecirc;m dự &aacute;n tại Việt Nam. Ngược lại, họ t&igrave;m c&aacute;ch tho&aacute;i bớt danh mục với phương ch&acirc;m &ldquo;c&aacute;i g&igrave; b&aacute;n được th&igrave; b&aacute;n&rdquo;. &Ocirc;ng Tiến đề cập danh mục năng lượng t&aacute;i tạo c&oacute; th&ecirc;m 4 nh&agrave; m&aacute;y điện gi&oacute;, trong đ&oacute; chỉ mới c&oacute; 1 nh&agrave; m&aacute;y b&aacute;n được điện d&ugrave; tất cả đ&atilde; ho&agrave;n th&agrave;nh x&acirc;y dựng từ 2 năm nay.

&Ocirc;ng Tiến đề xuất kh&ocirc;ng n&ecirc;n hồi tố, v&igrave; gần như 100% dự &aacute;n điện tại Việt Nam theo quy tr&igrave;nh n&agrave;y. Theo &ocirc;ng, phương &aacute;n hay nhất l&agrave; thu hồi quyền lợi chưa đủ ti&ecirc;u chuẩn để hưởng, tức số tiền thu được từ khi COD đến khi CCA (khoảng 1-2 năm). Trong trường hợp n&agrave;y, PPA n&ecirc;n sửa ng&agrave;y theo hướng gia hạn th&ecirc;m thời hạn hợp đồng (để b&ugrave; thời gian đ&atilde; ho&agrave;n trả ở tr&ecirc;n). &ldquo;Kịch bản tốt nhất l&agrave; xử l&yacute; c&oacute; l&yacute; c&oacute; t&igrave;nh&rdquo;, &ocirc;ng Tiến n&oacute;i.

<a href="https://nhipcaudautu.vn/phat-trien-ben-vung/ly-tinh-cua-dien-mat-troi-3362359/">Link gốc</a>

Tài chính

Nhịp cầu đầu tư

Lý & tình của điện mặt trời

Nguyễn Nhựt Minh

Điện t&#225;i tạo kiểu n&#224;y hết được đầu tư nữa

Điện tái tạo kiểu này hết được đầu tư nữa