Những t&iacute;n hiệu hỗ trợ v&agrave; đổi mới kinh tế tư nh&acirc;n đ&atilde; r&otilde;, tuy nhi&ecirc;n, khuynh hướng d&agrave;i hạn trong tư duy điều h&agrave;nh kinh tế ở Trung Quốc sẽ thế n&agrave;o v&agrave; điều đ&oacute; c&oacute; thay đổi diện mạo quan hệ c&ocirc;ng - tư hay kh&ocirc;ng? Đ&acirc;y l&agrave; những c&acirc;u hỏi bỏ ngỏ, với nhiều vấn đề mang t&iacute;nh hệ thống.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250305/images/18.jpg" style="height:398px; width:600px" />

Trung Quốc đẩy nhanh việc x&acirc;y dựng luật để th&uacute;c đẩy tăng trưởng kinh tế tư nh&acirc;n. Nguồn: yicaiglobal.com

Theo định nghĩa của Trung Quốc, nền kinh tế nước n&agrave;y được chia th&agrave;nh ba nh&oacute;m th&agrave;nh phần kinh tế: (i) kinh tế c&ocirc;ng hữu, (ii) kinh tế tư hữu (tư nh&acirc;n) v&agrave; (iii) kinh tế hỗn hợp. Trong đ&oacute;, kinh tế tư hữu được hiểu bao gồm kinh tế c&aacute; thể, kinh tế tư doanh v&agrave; kinh tế c&oacute; vốn đầu tư nước ngo&agrave;i. Kinh tế tư doanh kh&aacute;c với kinh tế c&aacute; thể ở chỗ đ&oacute; l&agrave; h&igrave;nh thức c&oacute; đăng k&yacute; kinh doanh theo một loại h&igrave;nh doanh nghiệp nhất định. Trong b&agrave;i viết n&agrave;y, t&ocirc;i sẽ sử dụng kh&aacute;i niệm &ldquo;kinh tế tư nh&acirc;n&rdquo; tại Trung Quốc với h&agrave;m &yacute; của kh&aacute;i niệm kinh tế tư doanh - tức l&agrave; chỉ một phần trong số ba cấu phần của khu vực kinh tế tư hữu tại quốc gia n&agrave;y.

Vai tr&ograve; quan trọng của khu vực kinh tế tư nh&acirc;n

Đến th&aacute;ng 9-2024, số lượng c&aacute;c đơn vị kinh doanh tư nh&acirc;n (private business entity) tại Trung Quốc đ&atilde; đạt khoảng 181 triệu. Trong đ&oacute;, theo số liệu do Cục Quản l&yacute; thị trường nh&agrave; nước c&ocirc;ng bố, khoảng 55,54 triệu l&agrave; doanh nghiệp tư nh&acirc;n (cổ phần v&agrave; tr&aacute;ch nhiệm hữu hạn) v&agrave; hơn 125 triệu l&agrave; đơn vị tự kinh doanh (self-employed business). Tổng số c&aacute;c đơn vị kinh doanh tư nh&acirc;n n&agrave;y chiếm tới 96,4% tổng số thực thể kinh doanh tại Trung Quốc.

Với quy m&ocirc; lớn như vậy, khu vực kinh tế tư nh&acirc;n đ&oacute;ng vai tr&ograve; quan trọng ở Trung Quốc sau nhiều thập ni&ecirc;n cải c&aacute;ch nhằm giảm vai tr&ograve; của nh&agrave; nước trong ph&acirc;n bổ nguồn lực. Năm 2018, c&aacute;c doanh nghiệp tư nh&acirc;n chiếm hơn 60% GDP v&agrave; hơn 80% việc l&agrave;m tại th&agrave;nh thị. Trong lĩnh vực c&ocirc;ng nghiệp, bao gồm sản xuất, khai kho&aacute;ng v&agrave; tiện &iacute;ch, năm 2024, c&aacute;c doanh nghiệp tư nh&acirc;n chiếm hơn 37% gi&aacute; trị tổng sản lượng c&ocirc;ng nghiệp (so với con số chưa tới 5% v&agrave;o năm 1980). Tổng doanh thu của c&aacute;c c&ocirc;ng ty tư nh&acirc;n đ&atilde; tăng từ con số 0 trong bảng xếp hạng của Fortune năm 2005 l&ecirc;n 104 tỉ đ&ocirc; la Mỹ trong bảng xếp hạng năm 2011 (tương đương 3,8% tổng doanh thu của tất cả c&aacute;c c&ocirc;ng ty Trung Quốc trong bảng xếp hạng); đến năm 2021 con số n&agrave;y l&agrave; 1.700 tỉ đ&ocirc; la Mỹ v&agrave; 19%. Đối với gi&aacute; trị vốn h&oacute;a thị trường của c&aacute;c c&ocirc;ng ty ni&ecirc;m yết lớn nhất, thị phần của khu vực tư nh&acirc;n trong 100 c&ocirc;ng ty Trung Quốc ni&ecirc;m yết h&agrave;ng đầu chỉ l&agrave; 8% v&agrave;o cuối năm 2010 nhưng đ&atilde; l&ecirc;n tới 48% v&agrave;o năm 2021.

Cuộc họp mang t&iacute;nh biểu tượng quan trọng

Mặc d&ugrave; c&oacute; mức đ&oacute;ng g&oacute;p quan trọng như vậy, nhưng những đảo chiều ch&iacute;nh s&aacute;ch từ năm 2015 v&agrave; đặc biệt l&agrave; sau c&aacute;c hoạt động chấn chỉnh với c&aacute;c c&ocirc;ng ty c&ocirc;ng nghệ tư nh&acirc;n lớn v&agrave;o năm 2021 đ&atilde; khiến khu vực kinh tế n&agrave;y đối diện nhiều th&aacute;ch thức. Điều n&agrave;y cộng th&ecirc;m những thay đổi mang t&iacute;nh cạnh tranh địa - ch&iacute;nh trị v&agrave; ph&acirc;n mảnh ở b&ecirc;n ngo&agrave;i c&agrave;ng l&agrave;m nền kinh tế Trung Quốc đối diện nhiều sức &eacute;p trong l&uacute;c thị trường bất động sản đ&atilde; trải qua đợt điều chỉnh lớn chưa từng c&oacute; tiền lệ. V&igrave; vậy, v&agrave;o giữa th&aacute;ng 2-2025, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B&igrave;nh đ&atilde; tổ chức một &ldquo;cuộc gặp hiếm hoi&rdquo; với một số t&ecirc;n tuổi lớn nhất trong lĩnh vực c&ocirc;ng nghệ của Trung Quốc, th&uacute;c giục họ &ldquo;thể hiện t&agrave;i năng của m&igrave;nh&rdquo; v&agrave; tự tin v&agrave;o sức mạnh của m&ocirc; h&igrave;nh v&agrave; thị trường Trung Quốc.

V&agrave;o giữa th&aacute;ng 2-2025, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B&igrave;nh đ&atilde; tổ chức một &ldquo;cuộc gặp hiếm hoi&rdquo; với một số t&ecirc;n tuổi lớn nhất trong lĩnh vực c&ocirc;ng nghệ của Trung Quốc, th&uacute;c giục họ &ldquo;thể hiện t&agrave;i năng của m&igrave;nh&rdquo; v&agrave; tự tin v&agrave;o sức mạnh của m&ocirc; h&igrave;nh v&agrave; thị trường Trung Quốc.

Trước khi cuộc họp n&agrave;y diễn ra, li&ecirc;n tục trong năm 2024, Bắc Kinh đ&atilde; ban h&agrave;nh h&agrave;ng loạt ch&iacute;nh s&aacute;ch để hỗ trợ doanh nghiệp v&agrave; ch&iacute;nh quyền địa phương lấy lại niềm tin kinh doanh cũng như vượt qua gian kh&oacute;. Ch&uacute;ng bao gồm: (i) Ph&aacute;t h&agrave;nh tr&aacute;i phiếu đặc biệt v&agrave; t&aacute;i cấp vốn cho c&aacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng thương mại nh&agrave; nước lớn. Theo đ&oacute;, khoảng 1.400 tỉ đ&ocirc; la Mỹ tr&aacute;i phiếu sẽ được ph&aacute;t h&agrave;nh trong năm năm tới với một phần được d&ugrave;ng để hỗ trợ doanh nghiệp tư nh&acirc;n, đặc biệt trong c&aacute;c ng&agrave;nh c&ocirc;ng nghiệp chiến lược. (ii) Cải c&aacute;ch t&agrave;i kh&oacute;a v&agrave; thuế. Ch&iacute;nh phủ Trung Quốc c&ocirc;ng bố c&aacute;c biện ph&aacute;p giảm thuế v&agrave; ph&iacute; cụ thể cho doanh nghiệp tư nh&acirc;n, tương tự như g&oacute;i 33 đề xuất năm 2022, nhằm giảm g&aacute;nh nặng t&agrave;i ch&iacute;nh v&agrave; khuyến kh&iacute;ch đầu tư. (iii) Tăng cường hỗ trợ ti&ecirc;u d&ugrave;ng nội địa. Bắc Kinh c&oacute; kế hoạch k&iacute;ch th&iacute;ch nhu cầu trong nước th&ocirc;ng qua c&aacute;c chương tr&igrave;nh như trợ cấp cho người thu nhập thấp hoặc khuyến kh&iacute;ch mua sắm (v&iacute; dụ: giảm thuế mua xe). Điều n&agrave;y sẽ gi&aacute;n tiếp hỗ trợ c&aacute;c doanh nghiệp tư nh&acirc;n trong lĩnh vực b&aacute;n lẻ v&agrave; sản xuất h&agrave;ng ti&ecirc;u d&ugrave;ng.

Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nh&acirc;n d&acirc;n to&agrave;n quốc kh&oacute;a 14 họp phi&ecirc;n họp thứ 14 tại Bắc Kinh từ ng&agrave;y 24 đến 25-2-2025, trong đ&oacute; c&aacute;c nh&agrave; lập ph&aacute;p xem x&eacute;t dự thảo luật th&uacute;c đẩy kinh tế tư nh&acirc;n, đặc biệt l&agrave; th&ocirc;ng qua Luật Th&uacute;c đẩy kinh tế tư nh&acirc;n - luật cơ bản đầu ti&ecirc;n tập trung cụ thể v&agrave;o sự ph&aacute;t triển của khu vực tư nh&acirc;n. Việc đẩy nhanh việc x&acirc;y dựng Luật Th&uacute;c đẩy kinh tế tư nh&acirc;n sẽ cung cấp sự đảm bảo ph&aacute;p l&yacute; vững chắc cho c&aacute;c doanh nghiệp tư nh&acirc;n v&agrave; gi&uacute;p họ đ&oacute;ng vai tr&ograve; lớn hơn trong cạnh tranh thị trường. B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, c&aacute;c đề xuất cải c&aacute;ch luật ph&aacute;p, chẳng hạn như bảo vệ quyền sở hữu v&agrave; tăng cường tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp tư nh&acirc;n cũng c&oacute; thể được đưa ra.

C&aacute;c vướng mắc c&ograve;n bỏ ngỏ

Những t&iacute;n hiệu hỗ trợ v&agrave; đổi mới đ&atilde; r&otilde;, tuy nhi&ecirc;n, khuynh hướng d&agrave;i hạn trong tư duy điều h&agrave;nh kinh tế ở Trung Quốc sẽ thế n&agrave;o v&agrave; điều đ&oacute; c&oacute; thay đổi diện mạo quan hệ c&ocirc;ng - tư hay kh&ocirc;ng? Đ&acirc;y l&agrave; những c&acirc;u hỏi bỏ ngỏ, với nhiều vấn đề mang t&iacute;nh hệ thống.

Thứ nhất, khuynh hướng can thiệp của nh&agrave; nước th&ocirc;ng qua g&oacute;p vốn. Đ&acirc;y l&agrave; một khuynh hướng đ&atilde; h&igrave;nh th&agrave;nh từ năm 2015 khi c&aacute;c cải c&aacute;ch chế độ sở hữu mang t&iacute;nh hỗn hợp được th&uacute;c đẩy v&agrave; c&aacute;c cải c&aacute;ch doanh nghiệp nh&agrave; nước (DNNN) theo hướng thị trường h&oacute;a bị dừng lại. Ph&acirc;n t&iacute;ch 37,5 triệu c&ocirc;ng ty đ&atilde; đăng k&yacute; của Trung Quốc cho thấy năm 2019, 65% trong số 1.000 c&ocirc;ng ty tư nh&acirc;n (được định nghĩa l&agrave; c&oacute; dưới 10% vốn nh&agrave; nước đ&oacute;ng g&oacute;p) lớn nhất c&oacute; mối quan hệ vốn chủ sở hữu trực tiếp với c&aacute;c chủ sở hữu nh&agrave; nước. Trong số 100.000 c&ocirc;ng ty tư nh&acirc;n, con số n&agrave;y l&agrave; 15%. Ngo&agrave;i g&oacute;p vốn trực tiếp, h&igrave;nh thức g&oacute;p vốn gi&aacute;n tiếp của khu vực nh&agrave; nước cũng tăng mạnh. Năm 2019, khoảng 3,5 triệu c&ocirc;ng ty tư nh&acirc;n &ldquo;c&oacute; mối quan hệ gi&aacute;n tiếp với nh&agrave; nước&rdquo;, đưa số doanh nghiệp c&oacute; li&ecirc;n quan trực tiếp hoặc gi&aacute;n tiếp đến vốn nh&agrave; nước l&ecirc;n con số 33% tổng số doanh nghiệp tư nh&acirc;n c&oacute; đăng k&yacute; kinh doanh. B&ecirc;n cạnh khuynh hướng gia tăng của vốn nh&agrave; nước trong c&aacute;c doanh nghiệp tư nh&acirc;n, một khuynh hướng kh&aacute;c l&agrave; sự suy giảm của kinh tế tư nh&acirc;n sau khi c&aacute;c hoạt động chấn chỉnh nền kinh tế nhắm đến c&aacute;c c&ocirc;ng ty c&ocirc;ng nghệ lớn v&agrave; lĩnh vực bất động sản diễn ra. Tỷ trọng của khu vực tư nh&acirc;n trong số c&aacute;c c&ocirc;ng ty ni&ecirc;m yết lớn nhất của Trung Quốc li&ecirc;n tục giảm trong ba năm, từ 55% v&agrave;o giữa năm 2021 xuống c&ograve;n 33% v&agrave;o giữa năm 2024.

Thứ hai, vấn đề điều kiện t&agrave;i ch&iacute;nh d&agrave;nh cho khu vực tư nh&acirc;n. B&ecirc;n cạnh khả năng tiếp cận cơ hội v&agrave; sự can dự, kiểm so&aacute;t của nh&agrave; nước, khả năng tiếp cận vốn cũng l&agrave; một điểm nghẽn đối với c&aacute;c doanh nghiệp tư nh&acirc;n Trung Quốc. L&yacute; do ch&iacute;nh l&agrave; bởi ch&uacute;ng thường bị coi l&agrave; rủi ro hơn c&aacute;c DNNN. Điều n&agrave;y l&agrave; do Ch&iacute;nh phủ l&agrave; chủ sở hữu cuối c&ugrave;ng của c&aacute;c DNNN v&agrave; do đ&oacute; kh&oacute; c&oacute; khả năng để ch&uacute;ng vỡ nợ. Đặc biệt, c&aacute;c c&ocirc;ng ty tư nh&acirc;n thường nhỏ hơn v&agrave; phụ thuộc nhiều hơn v&agrave;o xuất khẩu, do đ&oacute; dễ bị ảnh hưởng hơn bởi sự suy tho&aacute;i của thương mại to&agrave;n cầu. Một loạt yếu tố kh&aacute;c cũng c&oacute; thể g&oacute;p phần tạo n&ecirc;n sự kh&aacute;c biệt trong khả năng tiếp cận nguồn t&agrave;i ch&iacute;nh. B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, c&aacute;c c&ocirc;ng ty tư nh&acirc;n c&oacute; xu hướng hoạt động trong c&aacute;c ng&agrave;nh sản xuất trong khi c&aacute;c DNNN chiếm phần lớn c&aacute;c ng&agrave;nh năng lượng v&agrave; tiện &iacute;ch, vốn c&oacute; xu hướng c&oacute; nguồn thu nhập ổn định hơn.

Thứ ba, khung ph&aacute;p l&yacute; chưa ho&agrave;n thiện. Khung ph&aacute;p l&yacute; d&agrave;nh cho khu vực kinh tế tư nh&acirc;n vẫn bị đ&aacute;nh gi&aacute;: (i) Thiếu minh bạch do hệ thống ph&aacute;p luật chưa đảm bảo đầy đủ quyền sở hữu tr&iacute; tuệ v&agrave; quyền kinh doanh. C&aacute;c tranh chấp ph&aacute;p l&yacute; thường kh&ocirc;ng được giải quyết c&ocirc;ng bằng, đặc biệt khi li&ecirc;n quan đến DNNN hoặc ch&iacute;nh quyền địa phương. (ii) Rủi ro t&agrave;i sản khi doanh nghiệp tư nh&acirc;n c&oacute; thể bị tịch thu t&agrave;i sản hoặc chịu sự can thiệp từ ch&iacute;nh quyền m&agrave; kh&ocirc;ng c&oacute; cơ chế bảo vệ r&otilde; r&agrave;ng, l&agrave;m giảm niềm tin của nh&agrave; đầu tư.

(*) Gi&aacute;m đốc Trung t&acirc;m Nghi&ecirc;n cứu kinh tế v&agrave; chiến lược Trung Quốc (CESS)

TS. Phạm Sỹ Th&agrave;nh

<a href="https://thesaigontimes.vn/kinh-te-tu-nhan-trung-quoc-tin-hieu-moi-hieu-ung-moi/">Link gốc</a>

Những tín hiệu hỗ trợ và đổi mới kinh tế tư nhân đã rõ, tuy nhiên, khuynh hướng dài hạn trong tư duy điều hành kinh tế ở Trung Quốc sẽ thế nào và điều đó có thay đổi diện mạo quan hệ công - tư hay không? Đây là những câu hỏi bỏ ngỏ, với nhiều vấn đề mang tính hệ thống.

Thế giới

Saigon Times

Kinh tế tư nhân Trung Quốc: tín hiệu mới, hiệu ứng mới?

Trần Ngọc Thảo

Nhiều c&#244;ng ty lớn tr&#234;n thế giới r&#250;t khỏi TQ khiến cho người d&#226;n bị thất nghiệp rồi dẫn đến giảm ph&#225;t + gi&#225; nh&#224; giảm. Thấy t&#232; le từa lưa, vl &#128579;

Nhiều công ty lớn trên thế giới rút khỏi TQ khiến cho người dân bị thất nghiệp rồi dẫn đến giảm phát + giá nhà giảm. Thấy tè le từa lưa, vl 🙃

Mark

Noob

Đ&#242;i đấu với Mỹ sao nổi, chỗ t&#244;i ở l&#224; khu d&#226;n cư, k phải khu du lịch hay đ&#244; thị mới m&#224; giờ gi&#224; trẻ lớn b&#233; TQ k&#233;o qua ở qu&#225; trời, tối đi đầy đường 

Đòi đấu với Mỹ sao nổi, chỗ tôi ở là khu dân cư, k phải khu du lịch hay đô thị mới mà giờ già trẻ lớn bé TQ kéo qua ở quá trời, tối đi đầy đường 

M&#225;, tao mới d&#224;nh cả tối coi mấy clip tr&#234;n Youtube về TQ hiện tại m&#224; b&#224;ng ho&#224;ng &#128529; kh&#243; sống vl &#128529;

Má, tao mới dành cả tối coi mấy clip trên Youtube về TQ hiện tại mà bàng hoàng 😑 khó sống vl 😑