Nhu cầu sầu ri&ecirc;ng của Trung Quốc đ&atilde; tạo ra chuyển biến kinh tế t&iacute;ch cực ở nhiều địa phương tại Đ&ocirc;ng Nam &Aacute;, nơi loại tr&aacute;i c&acirc;y n&agrave;y từ l&acirc;u đ&atilde; l&agrave; mặt h&agrave;ng chủ lực. Nhiều n&ocirc;ng d&acirc;n trồng sầu ri&ecirc;ng ở Malayasia v&agrave; Th&aacute;i Lan đang gi&agrave;u l&ecirc;n nhanh ch&oacute;ng, thậm ch&iacute; trở th&agrave;nh lớp triệu ph&uacute; mới.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20240618/images/Sau-rieng-duoc-dong-goi-o-Chanthaburi.jpeg" style="height:362px; width:550px" />

Sầu ri&ecirc;ng được ph&acirc;n loại v&agrave; đ&oacute;ng g&oacute;i tại một nh&agrave; m&aacute;y ở tỉnh Chanthaburi, Th&aacute;i Lan. Ảnh: Xinhua

Cơn b&ugrave;ng nổ kinh tế mới cho Malaysia

C&aacute;ch đ&acirc;y 15 năm, trước khi th&agrave;nh lập c&ocirc;ng ty để b&aacute;n loại tr&aacute;i c&acirc;y nặng m&ugrave;i nhất thế giới, Eric Chan l&agrave; kỹ sư viết m&atilde; lập tr&igrave;nh cho vệ tinh v&agrave; robot được trả lương kh&aacute; cao. V&igrave; vậy, gia đ&igrave;nh v&agrave; bạn b&egrave; của Chan thấy kh&oacute; hiểu khi anh quyết định thay đổi nghề nghiệp.

Khi Chan khởi nghiệp ở Malaysia, sầu ri&ecirc;ng c&oacute; gi&aacute; c&ograve;n rẻ v&agrave; thường được b&aacute;n tr&ecirc;n đường phố, trong những chiếc xe tải. Sau đ&oacute;, cơn sốt sầu ri&ecirc;ng nhanh ch&oacute;ng lan rộng ở Trung Quốc.

Năm ngo&aacute;i, gi&aacute; trị xuất khẩu sầu ri&ecirc;ng từ Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; sang Trung Quốc l&agrave; 6,7 tỉ đ&ocirc; la Mỹ, tăng gấp 12 lần so với 550 triệu đ&ocirc; la v&agrave;o năm 2017. Theo dữ liệu của Li&ecirc;n hợp quốc, Trung Quốc mua gần như to&agrave;n bộ sầu ri&ecirc;ng xuất khẩu của thế giới. Nước xuất khẩu sầu ri&ecirc;ng lớn nhất cho đến nay l&agrave; Th&aacute;i Lan, Malaysia v&agrave; Việt Nam.

Nhu cầu sầu ri&ecirc;ng của đất nước đ&ocirc;ng d&acirc;n thứ hai thế giới gi&uacute;p nhiều n&ocirc;ng d&acirc;n v&agrave; những người kinh doanh loại tr&aacute;i c&acirc;y n&agrave;y ở Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; đổi đời v&agrave; trở th&agrave;nh triệu ph&uacute;. Chan l&agrave; một trong số đ&oacute;. Bảy năm trước, Chan đ&atilde; b&aacute;n cổ phần kiểm so&aacute;t ở một c&ocirc;ng ty chuy&ecirc;n sản xuất nh&acirc;n sầu ri&ecirc;ng cho b&aacute;nh quy, kem v&agrave; thậm ch&iacute; cả pizza, với gi&aacute; tương đương 4,5 triệu đ&ocirc; la Mỹ. Con số n&agrave;y gần 50 lần khoản đầu tư ban đầu của anh.

&ldquo;Mọi người ai cũng kiếm được nhiều tiền. Họ n&acirc;ng cấp nh&agrave; gỗ th&agrave;nh nh&agrave; gạch v&agrave; c&oacute; đủ khả năng để cho con c&aacute;i đi du học&rdquo;, Chan n&oacute;i về những người n&ocirc;ng d&acirc;n trồng sầu ri&ecirc;ng một thời sống trong ngh&egrave;o kh&oacute; ở Raub, một thị trấn c&aacute;ch Kuala Lumpur, thủ đ&ocirc; Malaysia 90 ph&uacute;t l&aacute;i xe.

Sự gia tăng nhập khẩu sầu ri&ecirc;ng của Trung Quốc l&agrave; thước đo sức mạnh của người ti&ecirc;u d&ugrave;ng của nước n&agrave;y trong nền kinh tế to&agrave;n cầu, d&ugrave; theo c&aacute;c thước đo kh&aacute;c, nền kinh tế đại lục đang gặp kh&oacute; khăn.

Khi đất nước 1,4 tỉ d&acirc;n chuộng một mặt h&agrave;ng n&agrave;o đ&oacute; to&agrave;n bộ khu vực ch&acirc;u &Aacute; sẽ được định h&igrave;nh lại để đ&aacute;p ứng nhu cầu. Tại Việt Nam, b&aacute;o ch&iacute; đưa tin n&ocirc;ng d&acirc;n ở một số địa phương chặt bỏ c&acirc;y c&agrave; ph&ecirc;, hồ ti&ecirc;u, cao su để trồng sầu ri&ecirc;ng trong năm qua. Diện t&iacute;ch vườn sầu ri&ecirc;ng ở Th&aacute;i Lan đ&atilde; tăng gấp đ&ocirc;i trong thập ni&ecirc;n gần đ&acirc;y. Ở Malaysia, rừng rậm tr&ecirc;n những ngọn đồi ở gần thị trấn Raub đang bị san phẳng để nhường chỗ cho những trang trại sầu ri&ecirc;ng phục vụ nhu cầu của Trung Quốc

&ldquo;T&ocirc;i nghĩ sầu ri&ecirc;ng sẽ tạo ra cơn b&ugrave;ng nổ kinh tế mới cho Malaysia&rdquo;, Bộ trưởng Bộ N&ocirc;ng nghiệp Malaysia, Mohamad Sabu n&oacute;i.

Tuy nhi&ecirc;n, cuộc chạy đua mở rộng diện t&iacute;ch trồng s&acirc;u ri&ecirc;ng đang g&acirc;y ra căng thẳng ở Malaysia. Tranh chấp đất đai nổ ra ở nhiều vườn sầu ri&ecirc;ng. Một số vườn sầu ri&ecirc;ng nằm ven đường được bảo vệ bằng c&aacute;c cuộn d&acirc;y th&eacute;p gai. &ldquo;Kẻ trộm sầu ri&ecirc;ng sẽ bị truy tố&rdquo;, một tấm biển b&ecirc;n ngo&agrave;i một vườn sầu ri&ecirc;ng ở Raub cảnh b&aacute;o, k&egrave;m theo h&igrave;nh vẽ c&ograve;ng tay.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20240618/images/Nong-dan-thu-hoach-sau-rieng-o-thi-tran-Raub-Malaysia.jpg" style="height:376px; width:550px" />

N&ocirc;ng doanh thu hoạch sầu ri&ecirc;ng ở thị trấn Raub, bang Pahang, Malaysia. Ảnh: Getty

Trung Quốc kiểm so&aacute;t b&aacute;n bu&ocirc;n sầu ri&ecirc;ng ở Th&aacute;i Lan

Trung Quốc kh&ocirc;ng chỉ mua sầu ri&ecirc;ng m&agrave; c&ograve;n đẩy mạnh đầu tư v&agrave;o mảng hậu cần v&agrave; đ&oacute;ng g&oacute;i sầu ri&ecirc;ng ở Th&aacute;i Lan. Theo Aat Pisanwanich, một chuy&ecirc;n gia Th&aacute;i Lan về thương mại quốc tế của, c&aacute;c nh&agrave; đầu tư Trung Quốc hiện kiểm so&aacute;t khoảng 70% hoạt động kinh doanh b&aacute;n bu&ocirc;n v&agrave; hoạt động hậu cần li&ecirc;n quan đến sầu ri&ecirc;ng ở Th&aacute;i Lan. &Ocirc;ng cảnh b&aacute;o, c&aacute;c c&ocirc;ng ty b&aacute;n bu&ocirc;n sầu ri&ecirc;ng của Th&aacute;i Lan c&oacute; thể &ldquo;biến mất trong tương lai gần&rdquo;.

Sầu ri&ecirc;ng đ&atilde; trở th&agrave;nh một trong những loại đắt nhất h&agrave;nh tinh. T&ugrave;y thuộc v&agrave;o giống, một quả sầu ri&ecirc;ng c&oacute; thể được b&aacute;n với gi&aacute; từ 10 đến h&agrave;ng trăm đ&ocirc; la Mỹ.

Nhu cầu mạnh mẽ của Trung Quốc, vốn đ&atilde; đẩy gi&aacute; sầu ri&ecirc;ng l&ecirc;n gấp 15 lần trong thập kỷ qua đ&atilde; khiến người ti&ecirc;u d&ugrave;ng Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; hụt hẫng. Đối với họ, sầu ri&ecirc;ng đang chuyển từ một loại tr&aacute;i c&acirc;y dồi d&agrave;o với gi&aacute; cả phải chăng trở th&agrave;nh một mặt h&agrave;ng xa xỉ d&agrave;nh cho xuất khẩu.

Sự gia tăng nhập khẩu của Trung Quốc đang định h&igrave;nh lại chuỗi cung ứng sầu ri&ecirc;ng. Vận chuyển sầu ri&ecirc;ng bằng xe tải đến c&aacute;c điểm kinh doanh trong khu vực như Kuala Lumpur, Singapore hoặc Bangkok l&agrave; tương đối dễ d&agrave;ng. Tuy nhi&ecirc;n, vận chuyển sầu ri&ecirc;ng đến c&aacute;c th&agrave;nh phố lớn của Trung Quốc đến Quảng Ch&acirc;u, Bắc Kinh, đặc biệt l&agrave; khi sầu ri&ecirc;ng đ&atilde; ch&iacute;n v&agrave; c&oacute; hương vị thơm ngon nhất c&oacute; thể nguy hiểm. M&ugrave;i mạnh của loại tr&aacute;i c&acirc;y c&oacute; thể giống như m&ugrave;i kh&iacute; gas r&ograve; rỉ.

Một trong những v&iacute; dụ về c&aacute;c trường hợp khẩn cấp do sầu ri&ecirc;ng g&acirc;y ra l&agrave; v&agrave;o năm 2019, khi một m&aacute;y bay chở kh&aacute;ch Boeing 767 cất c&aacute;nh từ Vancouver, tỉnh British Columbia (Canada) với một l&ocirc; h&agrave;ng sầu ri&ecirc;ng trong khoang bụng. Phi h&agrave;nh đo&agrave;n nhận thấy m&ugrave;i lạ nồng nặc tỏa ra khắp m&aacute;y bay ngay sau khi cất c&aacute;nh. Lo sợ m&aacute;y bay gặp sự cố, c&aacute;c phi c&ocirc;ng đeo mặt nạ dưỡng kh&iacute; v&agrave; y&ecirc;u cầu kiểm so&aacute;t vi&ecirc;n kh&ocirc;ng lưu cho ph&eacute;p họ hạ c&aacute;nh khẩn cấp. Sau khi m&aacute;y bay hạ c&aacute;nh, phi h&agrave;nh đo&aacute;n mới ph&aacute;t hiện sầu ri&ecirc;ng ch&iacute;nh l&agrave; thủ phạm g&acirc;y ra m&ugrave;i nồng kh&oacute; chịu.

Đ&ocirc;ng lạnh sầu ri&ecirc;ng xuất khẩu để giảm m&ugrave;i

Malaysia đ&atilde; cố gắng giải quyết vấn đề m&ugrave;i nặng bằng c&aacute;ch đ&ocirc;ng lạnh sầu ri&ecirc;ng khi vận chuyển. Một trong những người ti&ecirc;n phong trong lĩnh vực n&agrave;y l&agrave; Anna Teo, một cựu tiếp vi&ecirc;n h&agrave;ng kh&ocirc;ng ở Malayasia. C&ocirc; bỏ c&ocirc;ng việc h&agrave;ng kh&ocirc;ng v&agrave; thử nghiệm kỹ thuật đ&ocirc;ng lạnh sầu ri&ecirc;ng trong một nh&agrave; kho thu&ecirc; v&agrave; nhận thấy, việc đ&ocirc;ng lạnh kh&ocirc;ng chỉ gi&uacute;p giảm m&ugrave;i c&ograve;n k&eacute;o d&agrave;i thời hạn sử dụng cho sầu ri&ecirc;ng.

V&igrave; thế, Teo đ&atilde; th&agrave;nh lập Hernan, c&ocirc;ng ty chuy&ecirc;n xuất khẩu sầu ri&ecirc;ng đ&ocirc;ng lạnh v&agrave; c&aacute;c sản phẩm sầu ri&ecirc;ng kh&aacute;c, đặt trụ sở ở v&ugrave;ng ngoại &ocirc; của thủ đ&ocirc; Kuala Lumpur.

Ngược lại, Th&aacute;i Lan lại vận chuyển sầu ri&ecirc;ng tươi trong container đ&ocirc;ng lạnh trong nhiều năm qua. C&aacute;c v&ugrave;ng trồng sầu ri&ecirc;ng lớn nhất của Th&aacute;i Lan tập trung ở tỉnh Chanthaburi, gần bi&ecirc;n giới với Campuchia. Khoảng 1.000 container vận chuyển sầu ri&ecirc;ng rời khỏi c&aacute;c cơ sở đ&oacute;ng g&oacute;i khắp Chanthaburi mỗi ng&agrave;y, dẫn đến t&igrave;nh trạng &ugrave;n tắc nghẽn giao th&ocirc;ng chẳng k&eacute;m c&aacute;c giao lộ nhộn nhịp ở Bangkok. Một số container được đưa l&ecirc;n t&agrave;u lửa, m&agrave; truyền th&ocirc;ng Th&aacute;i Lan gọi l&agrave; l&agrave; &ldquo;t&agrave;u sầu ri&ecirc;ng&rdquo;, một dịch vụ vận chuyển sầu ri&ecirc;ng bằng đường sắt kết nối Th&aacute;i Lan v&agrave; Trung Quốc.

V&igrave; nhu cầu từ Trung Quốc qu&aacute; lớn, c&aacute;c container n&agrave;y thường trở về Th&aacute;i Lan trong trạng th&aacute;i rỗng để nhanh ch&oacute;ng tiếp nhận c&aacute;c l&ocirc; sầu ri&ecirc;ng xuất khẩu kh&aacute;c. Jiaoling Pan, gi&aacute;m đốc hoạt động của Speed Inter Transport, một c&ocirc;ng ty ở Bangkok sử dụng c&aacute;c container đ&ocirc;ng lạnh để vận chuyển sầu ri&ecirc;ng, cho biết sau khi xuất khẩu sang Trung Quốc, 2/3 số container trở lại Th&aacute;i Lan trong trạng th&aacute;i rỗng.

Tại một cơ sở đ&oacute;ng g&oacute;i của Speed Inter Transport, sầu ri&ecirc;ng được chiếu tia laser để khắc số s&ecirc;-ri l&ecirc;n vỏ mỗi quả. C&aacute;c nh&agrave; b&aacute;n lẻ ở Trung Quốc muốn c&oacute; khả năng truy xuất nguồn gốc của bất kỳ tr&aacute;i sầu ri&ecirc;ng chất lượng xấu n&agrave;o.

B&agrave; Jiaoling Pan sinh trưởng ở Nam Ninh, miền nam Trung Quốc v&agrave; theo học đại học ở Th&aacute;i Lan. B&agrave; quyết định lập nghiệp ở nước n&agrave;y v&igrave; qu&aacute; y&ecirc;u th&iacute;ch sầu ri&ecirc;ng.

Nằm gần trụ sở của Speed Inter Transport l&agrave; 888 Platinum Fruits, một c&ocirc;ng ty chuy&ecirc;n kinh doanh sầu ri&ecirc;ng, đang c&oacute; kế hoạch ni&ecirc;m yết tr&ecirc;n s&agrave;n giao dịch chứng kho&aacute;n Th&aacute;i Lan trong năm nay. Tại cơ cở đ&oacute;ng g&oacute;i của 888 Platinum Fruits, c&aacute;c c&ocirc;ng nh&acirc;n bận rộn ph&acirc;n loại sầu ri&ecirc;ng, chỉ gửi những quả c&oacute; chất lượng cao nhất sang Trung Quốc.

Natakrit Eamskul, CEO của 888 Platinum Fruits, chỉ ra sự tăng trưởng của ng&agrave;nh sầu ri&ecirc;ng ở Chanthaburi qua những con số. Hai thập ni&ecirc;n trước, tỉnh n&agrave;y c&oacute; 10 cơ sở đ&oacute;ng g&oacute;i sầu ri&ecirc;ng, nhưng con số đ&oacute; hiện nay l&agrave; 600.

Biểu hiệu của sự gi&agrave;u c&oacute; nhờ sầu ri&ecirc;ng hiện diện khắp nơi ở Chanthaburi, từ những ng&ocirc;i nh&agrave; hiện đại, những bệnh viện mới cho đến một trung t&acirc;m mua sắm lớn, kh&aacute;nh th&agrave;nh c&aacute;ch đ&acirc;y hai năm.

&ldquo;Nếu bạn từ một tỉnh kh&aacute;c đến đ&acirc;y, bạn sẽ nhận ra rằng những người trồng sầu ri&ecirc;ng rất gi&agrave;u. Đừng bao giờ đ&aacute;nh gi&aacute; một cuốn s&aacute;ch qua trang b&igrave;a. Họ đến với quần &aacute;o bẩn v&agrave; tay ch&acirc;n lấm lem nhưng c&oacute; thể trả tiền mua xe bằng tiền mặt&rdquo;, Abhisit Meechai, chủ một đại l&yacute; kinh doanh &ocirc; t&ocirc; thương hiệu MG (Anh), thuộc sở hữu của SAIC Motor (Trung Quốc), n&oacute;i về những kh&aacute;ch h&agrave;ng l&agrave; n&ocirc;ng d&acirc;n trồng sầu ri&ecirc;ng.

Theo New York Times

Ch&aacute;nh T&agrave;i

<a href="https://thesaigontimes.vn/con-khat-sau-rieng-cua-trung-quoc-giup-nong-dan-o-dong-nam-a-doi-doi/">Link gốc</a>

Nhu cầu sầu riêng của Trung Quốc đã tạo ra chuyển biến kinh tế tích cực ở nhiều địa phương tại Đông Nam Á, nơi loại trái cây này từ lâu đã là mặt hàng chủ lực. Nhiều nông dân trồng sầu riêng ở Malayasia và Thái Lan đang giàu lên nhanh chóng, thậm chí trở thành lớp triệu phú mới.
