Đội l&#225;i chứng kho&#225;n – họ l&#224; ai?

T&#243;m tắt:
Bước 1: T&#236;m cổ phiếu tiềm năng: chủ yếu d&#242;ng penny, trong 1 ng&#224;nh hoặc xu thế tiềm năng, th&#244;ng tin cty chưa r&#245; r&#224;ng.

Bước 2: Gom h&#224;ng kết hợp doanh nghiệp c&#225;c trang tin tức l&#225; cải đưa ra th&#244;ng tin bất lợi, l&#227;nh đạo b&#225;n &#237;t cổ phiếu ... đạp gi&#225; cổ phiếu xuống gom h&#224;ng khi đ&#227; gom đủ.

Bước 3: Đẩy gi&#225; cổ phiếu, c&#224;i người c&#225;c diễn đ&#224;n, dồn dập đưa ra c&#225;c tin tốt để h&#250;t c&#225;c nh&#224; đầu tư.

Bước 4: Xả h&#224;ng

Đội l&#225;i l&#224; những nh&#224; đầu tư kinh nghiệm c&#243; nhiều quan hệ tr&#234;n thị trường trong tay c&#243; nhiều vốn(tiền mặt) hay cổ phiếu li&#234;n kết lại với nhau để l&#224;m gi&#225; chứng kho&#225;n, “đội l&#225;i” c&#242;n li&#234;n kết với c&#225;c m&#244;i giới chứng kho&#225;n, c&#244;ng ty ni&#234;m yết để thực hiện việc đ&#225;nh l&#234;n hay d&#236;m gi&#225; cổ phiếu .

“Đội l&#225;i” l&#224; tiếng l&#243;ng d&#224;nh cho nh&#243;m c&#225;c nh&#224; đầu tư c&#243; vốn chuy&#234;n c&#226;u kết, th&#244;ng đồng với nhau để c&#249;ng đ&#225;nh l&#234;n hoặc d&#236;m gi&#225; cổ phiếu (tạo s&#243;ng) nhằm hưởng lợi từ ch&#234;nh lệch gi&#225;.

Thao t&#250;ng thị trường chứng kho&#225;n thường xuất hiện ở những thị trường sơ khai, mới h&#236;nh th&#224;nh khi m&#224; t&#226;m l&#253; đ&#225;m đ&#244;ng c&#242;n chi phối xu thế đầu tư, đồng thời h&#224;nh lang ph&#225;p l&#253; c&#242;n chưa r&#245; r&#224;ng, chặt chẽ để quản l&#253;.

Một nh&#243;m c&#225;c nh&#224; đầu tư thường lợi dụng điều đ&#243; để th&#244;ng đồng li&#234;n kết với nhau, tập trung v&#224;o một số m&#227; cổ phiếu nhất định, tạo ra cung cầu ảo (tự mua tự b&#225;n) để thu h&#250;t c&#225;c nh&#224; đầu tư kh&#225;c tr&#234;n thị trường c&#249;ng tham gia mua b&#225;n m&#227; cổ phiếu đ&#243;. Những lần tạo ra gi&#225; l&#234;n, gi&#225; xuống được gọi l&#224; s&#243;ng chứng kho&#225;n. Khi gi&#225; cổ phiếu l&#234;n cao, họ sẽ b&#225;n th&#225;o để thu lợi nhuận.

Thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam sau nhiều năm ph&#225;t triển đ&#227; bước qua giai đoạn sơ khai nhưng sự ngang nhi&#234;n l&#224;m gi&#225; cổ phiếu của nhiều đại gia chứng kho&#225;n m&#224; d&#226;n trong ng&#224;nh vẫn quen gọi l&#224; “đội l&#225;i” khiến cho thị trường mất đi sự l&#224;nh mạnh vốn c&#243;, g&#226;y thiệt hại cho nhiều nh&#224; đầu tư c&#225; nh&#226;n nhỏ lẻ v&#224; đặt ra y&#234;u cầu gi&#225;m s&#225;t chặt chẽ hơn đối với c&#225;c cơ quan quản l&#253;. T&#226;m l&#253; đ&#225;m đ&#244;ng l&#224; yếu tố “nh&#226;n h&#242;a” gi&#250;p cho “đội l&#225;i” thực hiện tạo s&#243;ng.

Giai đoạn s&#244;i động của thị trường chứng kho&#225;n trong c&#225;c năm 2007-2010 cũng l&#224; thời gian m&#224; “đội l&#225;i” chứng kho&#225;n hoạt động mạnh nhất. Nhan nhản tr&#234;n c&#225;c diễn đ&#224;n chứng kho&#225;n… c&#225;c th&#244;ng tin g&#226;y nhiễu của “đội l&#225;i” tung ra lu&#244;n l&#224;m c&#225;c nh&#224; đầu tư ch&#243;ng mặt, mất phương hướng . Diễn biến giao dịch tr&#234;n bảng gi&#225; chứng kho&#225;n cho thấy, nhiều cổ phiếu nhỏ (penny) bỗng dưng tăng trần trong cả chục phi&#234;n li&#234;n tiếp rồi sau đ&#243; lại rơi s&#224;n tự do l&#224; những chuyện thường ng&#224;y.

Đặc biệt, giai đoạn 2010 v&#224; nửa đầu năm 2011 được coi l&#224; năm của “đội l&#225;i”. Giai đoạn n&#224;y kinh tế thế giới v&#224; trong nước c&#243; nhiều bất ổn l&#224; tiền đề thuận lợi để “đội l&#225;i” tung ho&#224;nh. Một số m&#227; chứng kho&#225;n được đội l&#225;i ưa th&#237;ch như AAA, APL, HTV, MKV, DHT, VHG, AMV… đ&#227; mang lại những khoản lợi nhuận rất lớn cho “đội l&#225;i”. Đơn cử, nh&#236;n v&#224;o đồ thị kỹ thuật của cổ phiếu Anphanam (ALP) với gi&#225; tăng trần li&#234;n tục từ 12.000 đồng/cp l&#234;n 31.000 đồng/cp rồi ngay sau đ&#243; lại rơi tự do xuống gần 10.000 đồng/cp trong khi c&#244;ng ty kh&#244;ng c&#243; th&#244;ng tin quan trọng n&#224;o được c&#244;ng bố ch&#237;nh thức th&#236; mới thấy “đội l&#225;i” đ&#227; t&#224;i t&#236;nh v&#224; “ăn đủ” ra sao.

Những chi&#234;u tr&#242; l&#224;m gi&#225; chứng kho&#225;n của đội l&#225;i

C&#225;ch thức l&#224;m gi&#225; của “đội l&#225;i” được đơn giản h&#243;a như sau:

Ph&#226;n chia nhau t&#236;m kiếm c&#225;c m&#227; cổ phiếu hội tụ đủ yếu tố “thi&#234;n thời, địa lợi” với c&#225;c yếu tố đ&#225;nh gi&#225; như: gi&#225; thấp, th&#244;ng tin hỗ trợ kh&#244;ng minh bạch, hoạt động trong ng&#224;nh tương đối hấp dẫn, số lượng ni&#234;m yết v&#224; khối lượng giao dịch chưa cao. Đặc biệt, cổ phiếu ni&#234;m yết phải tập trung, &#237;t bị chia t&#225;ch.

Sau đ&#243;, tạo ra “nh&#226;n h&#242;a” bằng c&#225;ch tạo ra cung cầu ảo đối với m&#227; cổ phiếu đ&#243;. Th&#244;ng thường “đội l&#225;i” sẽ t&#236;m c&#225;ch thỏa thuận ngầm với ban l&#227;nh đạo c&#244;ng ty ph&#225;t h&#224;nh, v&#224; c&#225;c cổ đ&#244;ng lớn nắm giữ nhiều cổ phiếu với c&#225;c y&#234;u cầu để “đội l&#225;i” thực hiện phương &#225;n tạo s&#243;ng giả. Ban l&#227;nh đạo được y&#234;u cầu đưa ra c&#225;c th&#244;ng tin đ&#250;ng thời điểm c&#243; lợi cho phương &#225;n l&#224;m gi&#225;, trong khi cổ đ&#244;ng lớn được y&#234;u cầu kh&#244;ng xả h&#224;ng v&#224;o thời điểm đẩy gi&#225; l&#234;n v&#224; phối hợp tham gia đẩy gi&#225; chứng kho&#225;n. Một v&#224;i m&#244;i giới chứng kho&#225;n tại c&#225;c c&#244;ng ty chứng kho&#225;n uy t&#237;n cũng được đưa v&#224;o đường d&#226;y n&#224;y với nhiệm vụ tung c&#225;c tin đồn, tư vấn hoặc đưa ra c&#225;c dự b&#225;o c&#243; lợi theo kịch bản của “đội l&#225;i”. Sự kết hợp của c&#225;c nh&#226;n tố n&#224;y diễn ra cực kỳ b&#237; mật, đảm bảo kh&#244;ng c&#243; th&#244;ng tin r&#242; rỉ ra ngo&#224;i. Ch&#237;nh v&#236; vậy, cũng chỉ một số người nhất định trong “đội l&#225;i” mới được biết v&#224; thực hiện c&#225;c giao dịch ngầm n&#224;y.

Sau khi đ&#227; chuẩn bị đủ c&#225;c yếu tố cần thiết, “đội l&#225;i” bắt đầu tạo s&#243;ng.

Đầu ti&#234;n, thực hiện c&#225;c biện ph&#225;p để d&#236;m gi&#225; xuống: Y&#234;u cầu ban l&#227;nh đạo c&#244;ng ty chuyển nhượng một số lượng cổ phiếu nhất định để l&#224;m mồi nhử. C&#243; thể sử dụng lượng cổ phiếu được chuyển nhượng đem b&#225;n ra thị trường để d&#236;m gi&#225; xuống thấp hơn hoặc thực hiện chiến thuật gom mua v&#224;o một &#237;t tạo cầu ảo rồi bắt đầu d&#236;m gi&#225;… Khi gi&#225; ở mức th&#237;ch hợp bắt đầu chuyển sang giai đoạn 2.

Giai đoạn 2: Tập trung d&#236;m gi&#225; cổ phiếu để gom h&#224;ng. “Đội l&#225;i” sẽ tăng cung hoặc gom cổ phiếu t&#249;y theo thị trường nhằm chỉ cho gi&#225; đi ngang l&#236;nh x&#236;nh trong khu vực nhất định. Gi&#225; v&#224; khối lượng cổ phiếu cứ như vậy một thời gian kh&#225; d&#224;i đến khi đội l&#225;i tạm gom đủ h&#224;ng sẽ bắt đầu giai đoạn 3.

Giai đoạn 3: Tập trung đẩy gi&#225; l&#234;n: “đội l&#225;i” sẽ c&#224;i người của m&#236;nh l&#234;n c&#225;c diễn đ&#224;n thậm ch&#237; li&#234;n kết với doanh nghiệp đưa c&#225;c tin tốt (b&#225;o c&#225;o lợi nhuận,kết quả kinh doanh tốt, chiếm lĩnh được thị trường…) về cổ phiếu m&#236;nh đang l&#224;m gi&#225; để h&#250;t nh&#224; đầu tư ch&#250; &#253; v&#224; c&#243; động th&#225;i mua v&#224;o gi&#250;p tăng cầu giảm cung.

Do “đội l&#225;i” đ&#227; nắm giữ được lượng cổ phiếu kh&#225; lớn từ khi mua gom ở v&#249;ng gi&#225; thấp n&#234;n lượng cung tr&#234;n s&#224;n sẽ kh&#244;ng c&#242;n nhiều, kết hợp th&#234;m c&#225;c “th&#244;ng tin tốt” đ&#227; được tung ra v&#224; động th&#225;i đặt mua cổ phiếu với số lượng lớn với gi&#225; cao li&#234;n tục đẩy gi&#225; l&#234;n trần sẽ khiến c&#225;c nh&#224; đầu tư kh&#225;c đổ tiền v&#224;o mua theo. Đến khi đạt trần sẽ duy tr&#236; dư mua trần bằng c&#225;ch tiếp tục đổ lệnh lớn để tạo cảm gi&#225;c nhưng thực chất l&#224; cầu ảo v&#236; biết đặt lệnh cũng kh&#244;ng khớp. Nhiều nh&#224; đầu tư kh&#225;c thấy cổ phiếu m&#236;nh l&#234;n trần sẽ xả h&#224;ng (nhưng sẽ kh&#244;ng nhiều) hoặc tiếp tục nắm giữ n&#234;n tầm 2 ng&#224;y sau l&#224; đ&#227; hết h&#224;ng để b&#225;n.

Giai đoạn cuối c&#249;ng: xả h&#224;ng! T&#226;m l&#253; nh&#224; đầu tư l&#224; muốn mua sớm để tr&#225;nh T+3 v&#224; do vậy rất muốn gom được được h&#224;ng khi nh&#236;n thấy cổ phiếu đang “hot”. Muốn như vậy phải đặt lệnh sớm với gi&#225; trần, khi đ&#243; c&#225;c “đội l&#225;i” lại bắt đầu xả dần cổ phiếu m&#236;nh nắm giữ cho những người n&#224;y. Cứ rải dần ra để xả khi n&#224;o đến ng&#224;y then chốt. V&#224;o ng&#224;y then chốt th&#236; c&#243; 2 kịch bản xảy ra: sau nhiều phi&#234;n tăng gi&#225; th&#236; kh&#244;ng giữ được gi&#225; dư mua trần từ đầu phi&#234;n m&#224; chỉ c&#242;n tăng nhưng kh&#244;ng đạt trần. Đ&#226;y l&#224; t&#237;n hiệu kh&#244;ng l&#224;nh, c&#225;c nh&#224; đầu tư nhỏ lẻ sẽ lập tức b&#225;n ra ngay nhưng vẫn chậm thua đội l&#225;i một nhịp v&#224; kết th&#250;c ng&#224;y h&#244;m đ&#243; gi&#225; sẽ rớt thảm ở mức s&#224;n hoặc gần s&#224;n. Kịch bản kh&#225;c, dư mua gi&#225; trần rất lớn nhưng sau đ&#243; hủy lệnh v&#224; bắt đầu xả tr&#224;n lan bất chấp gi&#225; đặt b&#225;n đưa cổ phiếu về gi&#225; s&#224;n v&#224; dư b&#225;n kh&#244;ng ai mua.

Kết quả, “đội l&#225;i”, c&#225;c cổ đ&#244;ng lớn hay cả nh&#243;m l&#227;nh đạo c&#244;ng ty sẽ kịp thời xả h&#224;ng v&#224; kiếm bộn tiền. C&#225;c nh&#224; đầu tư nhỏ lẻ do ăn theo n&#234;n thường v&#224;o s&#243;ng chậm nhịp, r&#250;t ra muộn hơn hoặc kh&#244;ng kịp r&#250;t ra v&#224; mắc kẹt với lượng cổ phiếu b&#225;n kh&#244;ng ai mua. Lợi nhuận “đội l&#225;i” kiếm được c&#243; thể l&#234;n tới 20-30% trong một tuần. Ch&#237;nh v&#236; lợi nhuận “khủng” như vậy, nhiều biện ph&#225;p quản l&#253; đ&#227; được đặt ra nhưng vẫn kh&#244;ng l&#224;m ch&#249;n tay “đội l&#225;i”.

Nh&#236;n một c&#225;ch kh&#225;ch quan, hoạt động của “đội l&#225;i” cũng c&#243; mặt t&#237;ch cực của n&#243;. Đ&#243; l&#224; tạo ra một kh&#244;ng kh&#237; giao dịch s&#244;i động tr&#234;n thị trường tăng mức độ hấp dẫn của thị trường chứng kho&#225;n. Ch&#237;nh những con s&#243;ng do “đội l&#225;i” tạo ra đ&#227; mang lại lợi nhuận cho nhiều nh&#224; đầu tư v&#224; g&#243;p phần tăng thanh khoản cho thị trường.

Những rủi ro khi “bới theo” theo “đội l&#225;i”

Trong giai đoạn thị trường chứng kho&#225;n  s&#244;i động, tầm ảnh hưởng của “đội l&#225;i” lớn đến nỗi m&#224; ngay cả m&#244;i giới chuy&#234;n nghiệp của c&#225;c c&#244;ng ty chứng kho&#225;n cũng phải săn l&#249;ng th&#244;ng tin m&#227; n&#224;o sắp bị l&#224;m gi&#225;, lấy đ&#243; l&#224;m “m&#227; chứng kho&#225;n hot” tư vấn cho kh&#225;ch h&#224;ng của m&#236;nh.

Ph&#226;n t&#237;ch kỹ thuật trong giai đoạn n&#224;y gần như kh&#244;ng c&#243; t&#225;c dụng. Hầu hết c&#225;c nh&#224; đầu tư muốn “ăn” được th&#236; buộc phải t&#236;m kiếm s&#243;ng v&#224; nhảy theo s&#243;ng của “đội l&#225;i”. C&#225;c nh&#224; đầu tư t&#250;m tụm với nhau tại s&#224;n giao dịch mỗi buổi s&#225;ng chỉ quanh quẩn chuyện h&#244;m nay m&#227; n&#224;o được đ&#225;nh l&#234;n hay đ&#225;nh xuống m&#224; gần như kh&#244;ng hề quan t&#226;m đến hoạt động của c&#244;ng ty đ&#243; như thế n&#224;o. Vậy m&#224;, đa số đ&#225;nh cổ phiếu vẫn thắng lớn. V&#236; vậy, biết l&#224; nhảy s&#243;ng lắm rủi ro nhưng hầu như c&#225;c nh&#224; đầu tư đều rất ưa th&#237;ch kiểu đầu cơ n&#224;y.

Tuy nhi&#234;n, đến giai đoạn TTCK trầm lắng từ cuối năm 2011 đến nay, “đội l&#225;i” mặc d&#249; vẫn l&#224; một nh&#226;n tố quan trọng tr&#234;n thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam nhưng đ&#227; kh&#244;ng c&#242;n “tung ho&#224;nh” như trước. Thay v&#236; những khoản lợi kếch x&#249;, “đội l&#225;i” trong giai đoạn n&#224;y cũng đi&#234;u đứng v&#224; “chết như rạ”. Kh&#244;ng chỉ “đội l&#225;i” ch&#249;n tay, &#237;t d&#225;m tạo s&#243;ng, hoặc cũng chỉ l&#224;m v&#224;i s&#243;ng nhỏ ăn xổi, m&#244;i giới chứng kho&#225;n cũng kh&#244;ng c&#242;n d&#225;m tư vấn cho kh&#225;ch h&#224;ng “nhảy theo s&#243;ng” nữa m&#224; thường khuy&#234;n kh&#225;ch h&#224;ng &#225;n binh bất động. Ch&#237;nh v&#236; vậy, những nh&#224; đầu tư c&#243; th&#243;i quen nhảy s&#243;ng thường bị kẹt lại trong thời gian n&#224;y. “Đội l&#225;i” thừa tỉnh t&#225;o để biết c&#243; một h&#224;ng d&#224;i c&#225;c nh&#224; đầu tư đang xếp h&#224;ng để nghe ng&#243;ng động tĩnh s&#243;ng của m&#236;nh, họ sẽ nh&#226;n cơ hội đ&#243; đ&#225;nh nhanh, r&#250;t nhanh hơn trước v&#224; phần rủi ro thường rơi v&#224;o c&#225;c nh&#224; đầu tư theo đu&#244;i “đội l&#225;i” kẹt cổ phiếu ở v&#249;ng gi&#225; cao.

“Anh Th, nguy&#234;n Trưởng ph&#242;ng M&#244;i giới của một C&#244;ng ty Chứng kho&#225;n giờ đ&#227; chuyển sang l&#224;m chuy&#234;n vi&#234;n cho ng&#226;n h&#224;ng kể lại rằng, v&#224;o thời kỳ hưng thịnh, t&#224;i sản cổ phiếu quy đổi của anh n&#224;y cũng ng&#243;t ngh&#233;t cả chục tỉ đồng. Tất cả đều từ lợi nhuận của những lần nhảy s&#243;ng theo “đội l&#225;i”. Do đặc th&#249; c&#244;ng việc, mối quan hệ với c&#225;c “đội l&#225;i” rất tốt, chịu kh&#243; chắt lọc th&#244;ng tin, cộng th&#234;m ch&#250;t nhạy b&#233;n v&#224; lợi thế c&#244;ng việc, Th dễ d&#224;ng gom cổ phiếu v&#224; xả h&#224;ng theo s&#243;ng. Tuy vậy, Th chua ch&#225;t kể rằng, đồng tiền kiếm được dễ d&#224;ng qu&#225; th&#236; cũng kh&#244;ng giữ được. Sau những th&#224;nh c&#244;ng trong giai đoạn 2009-2010, qua năm 2011 Th gần như mất trắng cũng v&#236; tin theo “đội l&#225;i”. Giai đoạn n&#224;y thị trường l&#236;nh x&#236;nh, lực cầu rất yếu v&#224; c&#225;c th&#244;ng tin bất lợi cho nền kinh tế li&#234;n tiếp được tung ra. Th huy động th&#234;m vốn gom cổ phiếu theo “đội l&#225;i” nhưng bẫy của “đội l&#225;i” sập qu&#225; sớm, Th bị lỡ nhịp v&#224; &#244;m h&#224;ng đống cổ phiếu, b&#225;n chẳng ai mua. Chỉ sau v&#224;i lần, cả chục tỉ đồng của Th đ&#227; chuyển h&#243;a hết th&#224;nh cổ phiếu. Nợ nần chồng chất, Th phải nghỉ việc ở c&#244;ng ty chứng kho&#225;n v&#224; xin v&#224;o thử việc l&#224;m chuy&#234;n vi&#234;n ở ng&#226;n h&#224;ng để c&#224;y cuốc trả nợ.”

Khi “đội l&#225;i” cũng c&#243; rủi ro

Qu&#225; ham tạo s&#243;ng, “đội l&#225;i” cũng mắc sai lầm v&#224; phải trả gi&#225;.

Th&#244;ng thường, gi&#225; đẩy l&#234;n được thống nhất trong nội bộ “đội l&#225;i” v&#224; họ tạo ra c&#225;i bẫy để dụ c&#225;c nh&#224; đầu tư nhỏ lẻ b&#225;m đu&#244;i lao v&#224;o. Tuy nhi&#234;n, do thị trường ảm đạm, gi&#225; vẫn chưa l&#234;n đến điểm kỳ vọng, thị trường rung lắc th&#236; ngay lập tức c&#225;c nh&#224; đầu tư nhỏ lẻ ồ ạt b&#225;n th&#225;o. “Đội l&#225;i” l&#250;c n&#224;y c&#243; ba đầu s&#225;u tay cũng kh&#244;ng đỡ nổi v&#224; mắc kẹt với đống cổ phiếu gi&#225; cao trong c&#225;i bẫy do ch&#237;nh m&#236;nh giăng ra.

——Lời kết——

Nh&#236;n một c&#225;ch kh&#225;ch quan, hoạt động của “đội l&#225;i” cũng c&#243; mặt t&#237;ch cực của n&#243;. Đ&#243; l&#224; tạo ra một kh&#244;ng kh&#237; giao dịch s&#244;i động tr&#234;n thị trường. Ch&#237;nh những con s&#243;ng do “đội l&#225;i” tạo ra đ&#227; mang lại lợi nhuận cho nhiều nh&#224; đầu tư v&#224; g&#243;p phần cải thiện thanh khoản cho thị trường.

Tuy nhi&#234;n, mặt ti&#234;u cực của những h&#224;nh vi thao t&#250;ng, l&#224;m gi&#225; cổ phiếu của “đội l&#225;i” lại v&#244; c&#249;ng lớn. N&#243; g&#226;y thiệt hại kh&#244;ng chỉ cho đa số c&#225;c nh&#224; đầu tư nhỏ lẻ, thiếu kinh nghiệm v&#224; c&#242;n l&#224;m thiệt hại lớn cho doanh nghiệp c&#243; m&#227; cổ phiếu bị đ&#225;nh xuống, c&#243; thể l&#224;m cho doanh nghiệp ph&#225; sản hoặc bị th&#244;n t&#237;nh một c&#225;ch thụ động. Ngo&#224;i ra, thao t&#250;ng l&#224;m gi&#225; chứng kho&#225;n l&#224;m sai lệch bản chất hoạt động của thị trường chứng kho&#225;n, g&#226;y ra nguy cơ mất t&#237;nh hấp dẫn hay sụp đổ TTCK do kh&#244;ng c&#242;n mối li&#234;n kết giữa thị trường với hoạt động của DN.

D&#249; vậy, với sức hấp dẫn từ lợi nhuận của n&#243; mang lại cho “đội l&#225;i”, loại trừ ho&#224;n to&#224;n h&#224;nh vi n&#224;y khỏi thị trường chứng kho&#225;n l&#224; điều bất khả thi, v&#236; vậy, nhận diện h&#224;nh vi thao t&#250;ng để ngăn cản v&#224; c&#243; chế t&#224;i xử l&#253; “đội l&#225;i” ph&#249; hợp nhằm răn đe, hạn chế h&#224;nh vi n&#224;y l&#224; y&#234;u cầu lu&#244;n cấp b&#225;ch đối với Ủy ban Chứng kho&#225;n Nh&#224; nước v&#224; c&#225;c cơ quan quản l&#253; để đem lại c&#244;ng bằng cho tất cả c&#225;c nh&#224; đầu tư chứng kho&#225;n.

Sưu tầm 


Đội lái chứng khoán – họ là ai?

Tóm tắt:
Bước 1: Tìm cổ phiếu tiềm năng: chủ yếu dòng penny, trong 1 ngành hoặc xu thế tiềm năng, thông tin cty chưa rõ ràng.

Bước 2: Gom hàng kết hợp doanh nghiệp các trang tin tức lá cải đưa ra thông tin bất lợi, lãnh đạo bán ít cổ phiếu ... đạp giá cổ phiếu xuống gom hàng khi đã gom đủ.

Bước 3: Đẩy giá cổ phiếu, cài người các diễn đàn, dồn dập đưa ra các tin tốt để hút các nhà đầu tư.

Bước 4: Xả hàng

Đội lái là những nhà đầu tư kinh nghiệm có nhiều quan hệ trên thị trường trong tay có nhiều vốn(tiền mặt) hay cổ phiếu liên kết lại với nhau để làm giá chứng khoán, “đội lái” còn liên kết với các môi giới chứng khoán, công ty niêm yết để thực hiện việc đánh lên hay dìm giá cổ phiếu .

“Đội lái” là tiếng lóng dành cho nhóm các nhà đầu tư có vốn chuyên câu kết, thông đồng với nhau để cùng đánh lên hoặc dìm giá cổ phiếu (tạo sóng) nhằm hưởng lợi từ chênh lệch giá.

Thao túng thị trường chứng khoán thường xuất hiện ở những thị trường sơ khai, mới hình thành khi mà tâm lý đám đông còn chi phối xu thế đầu tư, đồng thời hành lang pháp lý còn chưa rõ ràng, chặt chẽ để quản lý.

Một nhóm các nhà đầu tư thường lợi dụng điều đó để thông đồng liên kết với nhau, tập trung vào một số mã cổ phiếu nhất định, tạo ra cung cầu ảo (tự mua tự bán) để thu hút các nhà đầu tư khác trên thị trường cùng tham gia mua bán mã cổ phiếu đó. Những lần tạo ra giá lên, giá xuống được gọi là sóng chứng khoán. Khi giá cổ phiếu lên cao, họ sẽ bán tháo để thu lợi nhuận.

Thị trường chứng khoán Việt Nam sau nhiều năm phát triển đã bước qua giai đoạn sơ khai nhưng sự ngang nhiên làm giá cổ phiếu của nhiều đại gia chứng khoán mà dân trong ngành vẫn quen gọi là “đội lái” khiến cho thị trường mất đi sự lành mạnh vốn có, gây thiệt hại cho nhiều nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ và đặt ra yêu cầu giám sát chặt chẽ hơn đối với các cơ quan quản lý. Tâm lý đám đông là yếu tố “nhân hòa” giúp cho “đội lái” thực hiện tạo sóng.

Giai đoạn sôi động của thị trường chứng khoán trong các năm 2007-2010 cũng là thời gian mà “đội lái” chứng khoán hoạt động mạnh nhất. Nhan nhản trên các diễn đàn chứng khoán… các thông tin gây nhiễu của “đội lái” tung ra luôn làm các nhà đầu tư chóng mặt, mất phương hướng . Diễn biến giao dịch trên bảng giá chứng khoán cho thấy, nhiều cổ phiếu nhỏ (penny) bỗng dưng tăng trần trong cả chục phiên liên tiếp rồi sau đó lại rơi sàn tự do là những chuyện thường ngày.

Đặc biệt, giai đoạn 2010 và nửa đầu năm 2011 được coi là năm của “đội lái”. Giai đoạn này kinh tế thế giới và trong nước có nhiều bất ổn là tiền đề thuận lợi để “đội lái” tung hoành. Một số mã chứng khoán được đội lái ưa thích như AAA, APL, HTV, MKV, DHT, VHG, AMV… đã mang lại những khoản lợi nhuận rất lớn cho “đội lái”. Đơn cử, nhìn vào đồ thị kỹ thuật của cổ phiếu Anphanam (ALP) với giá tăng trần liên tục từ 12.000 đồng/cp lên 31.000 đồng/cp rồi ngay sau đó lại rơi tự do xuống gần 10.000 đồng/cp trong khi công ty không có thông tin quan trọng nào được công bố chính thức thì mới thấy “đội lái” đã tài tình và “ăn đủ” ra sao.

Những chiêu trò làm giá chứng khoán của đội lái

Cách thức làm giá của “đội lái” được đơn giản hóa như sau:

Phân chia nhau tìm kiếm các mã cổ phiếu hội tụ đủ yếu tố “thiên thời, địa lợi” với các yếu tố đánh giá như: giá thấp, thông tin hỗ trợ không minh bạch, hoạt động trong ngành tương đối hấp dẫn, số lượng niêm yết và khối lượng giao dịch chưa cao. Đặc biệt, cổ phiếu niêm yết phải tập trung, ít bị chia tách.

Sau đó, tạo ra “nhân hòa” bằng cách tạo ra cung cầu ảo đối với mã cổ phiếu đó. Thông thường “đội lái” sẽ tìm cách thỏa thuận ngầm với ban lãnh đạo công ty phát hành, và các cổ đông lớn nắm giữ nhiều cổ phiếu với các yêu cầu để “đội lái” thực hiện phương án tạo sóng giả. Ban lãnh đạo được yêu cầu đưa ra các thông tin đúng thời điểm có lợi cho phương án làm giá, trong khi cổ đông lớn được yêu cầu không xả hàng vào thời điểm đẩy giá lên và phối hợp tham gia đẩy giá chứng khoán. Một vài môi giới chứng khoán tại các công ty chứng khoán uy tín cũng được đưa vào đường dây này với nhiệm vụ tung các tin đồn, tư vấn hoặc đưa ra các dự báo có lợi theo kịch bản của “đội lái”. Sự kết hợp của các nhân tố này diễn ra cực kỳ bí mật, đảm bảo không có thông tin rò rỉ ra ngoài. Chính vì vậy, cũng chỉ một số người nhất định trong “đội lái” mới được biết và thực hiện các giao dịch ngầm này.

Sau khi đã chuẩn bị đủ các yếu tố cần thiết, “đội lái” bắt đầu tạo sóng.

Đầu tiên, thực hiện các biện pháp để dìm giá xuống: Yêu cầu ban lãnh đạo công ty chuyển nhượng một số lượng cổ phiếu nhất định để làm mồi nhử. Có thể sử dụng lượng cổ phiếu được chuyển nhượng đem bán ra thị trường để dìm giá xuống thấp hơn hoặc thực hiện chiến thuật gom mua vào một ít tạo cầu ảo rồi bắt đầu dìm giá… Khi giá ở mức thích hợp bắt đầu chuyển sang giai đoạn 2.

Giai đoạn 2: Tập trung dìm giá cổ phiếu để gom hàng. “Đội lái” sẽ tăng cung hoặc gom cổ phiếu tùy theo thị trường nhằm chỉ cho giá đi ngang lình xình trong khu vực nhất định. Giá và khối lượng cổ phiếu cứ như vậy một thời gian khá dài đến khi đội lái tạm gom đủ hàng sẽ bắt đầu giai đoạn 3.

Giai đoạn 3: Tập trung đẩy giá lên: “đội lái” sẽ cài người của mình lên các diễn đàn thậm chí liên kết với doanh nghiệp đưa các tin tốt (báo cáo lợi nhuận,kết quả kinh doanh tốt, chiếm lĩnh được thị trường…) về cổ phiếu mình đang làm giá để hút nhà đầu tư chú ý và có động thái mua vào giúp tăng cầu giảm cung.

Do “đội lái” đã nắm giữ được lượng cổ phiếu khá lớn từ khi mua gom ở vùng giá thấp nên lượng cung trên sàn sẽ không còn nhiều, kết hợp thêm các “thông tin tốt” đã được tung ra và động thái đặt mua cổ phiếu với số lượng lớn với giá cao liên tục đẩy giá lên trần sẽ khiến các nhà đầu tư khác đổ tiền vào mua theo. Đến khi đạt trần sẽ duy trì dư mua trần bằng cách tiếp tục đổ lệnh lớn để tạo cảm giác nhưng thực chất là cầu ảo vì biết đặt lệnh cũng không khớp. Nhiều nhà đầu tư khác thấy cổ phiếu mình lên trần sẽ xả hàng (nhưng sẽ không nhiều) hoặc tiếp tục nắm giữ nên tầm 2 ngày sau là đã hết hàng để bán.

Giai đoạn cuối cùng: xả hàng! Tâm lý nhà đầu tư là muốn mua sớm để tránh T+3 và do vậy rất muốn gom được được hàng khi nhìn thấy cổ phiếu đang “hot”. Muốn như vậy phải đặt lệnh sớm với giá trần, khi đó các “đội lái” lại bắt đầu xả dần cổ phiếu mình nắm giữ cho những người này. Cứ rải dần ra để xả khi nào đến ngày then chốt. Vào ngày then chốt thì có 2 kịch bản xảy ra: sau nhiều phiên tăng giá thì không giữ được giá dư mua trần từ đầu phiên mà chỉ còn tăng nhưng không đạt trần. Đây là tín hiệu không lành, các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ lập tức bán ra ngay nhưng vẫn chậm thua đội lái một nhịp và kết thúc ngày hôm đó giá sẽ rớt thảm ở mức sàn hoặc gần sàn. Kịch bản khác, dư mua giá trần rất lớn nhưng sau đó hủy lệnh và bắt đầu xả tràn lan bất chấp giá đặt bán đưa cổ phiếu về giá sàn và dư bán không ai mua.

Kết quả, “đội lái”, các cổ đông lớn hay cả nhóm lãnh đạo công ty sẽ kịp thời xả hàng và kiếm bộn tiền. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ do ăn theo nên thường vào sóng chậm nhịp, rút ra muộn hơn hoặc không kịp rút ra và mắc kẹt với lượng cổ phiếu bán không ai mua. Lợi nhuận “đội lái” kiếm được có thể lên tới 20-30% trong một tuần. Chính vì lợi nhuận “khủng” như vậy, nhiều biện pháp quản lý đã được đặt ra nhưng vẫn không làm chùn tay “đội lái”.

Nhìn một cách khách quan, hoạt động của “đội lái” cũng có mặt tích cực của nó. Đó là tạo ra một không khí giao dịch sôi động trên thị trường tăng mức độ hấp dẫn của thị trường chứng khoán. Chính những con sóng do “đội lái” tạo ra đã mang lại lợi nhuận cho nhiều nhà đầu tư và góp phần tăng thanh khoản cho thị trường.

Những rủi ro khi “bới theo” theo “đội lái”

Trong giai đoạn thị trường chứng khoán  sôi động, tầm ảnh hưởng của “đội lái” lớn đến nỗi mà ngay cả môi giới chuyên nghiệp của các công ty chứng khoán cũng phải săn lùng thông tin mã nào sắp bị làm giá, lấy đó làm “mã chứng khoán hot” tư vấn cho khách hàng của mình.

Phân tích kỹ thuật trong giai đoạn này gần như không có tác dụng. Hầu hết các nhà đầu tư muốn “ăn” được thì buộc phải tìm kiếm sóng và nhảy theo sóng của “đội lái”. Các nhà đầu tư túm tụm với nhau tại sàn giao dịch mỗi buổi sáng chỉ quanh quẩn chuyện hôm nay mã nào được đánh lên hay đánh xuống mà gần như không hề quan tâm đến hoạt động của công ty đó như thế nào. Vậy mà, đa số đánh cổ phiếu vẫn thắng lớn. Vì vậy, biết là nhảy sóng lắm rủi ro nhưng hầu như các nhà đầu tư đều rất ưa thích kiểu đầu cơ này.

Tuy nhiên, đến giai đoạn TTCK trầm lắng từ cuối năm 2011 đến nay, “đội lái” mặc dù vẫn là một nhân tố quan trọng trên thị trường chứng khoán Việt Nam nhưng đã không còn “tung hoành” như trước. Thay vì những khoản lợi kếch xù, “đội lái” trong giai đoạn này cũng điêu đứng và “chết như rạ”. Không chỉ “đội lái” chùn tay, ít dám tạo sóng, hoặc cũng chỉ làm vài sóng nhỏ ăn xổi, môi giới chứng khoán cũng không còn dám tư vấn cho khách hàng “nhảy theo sóng” nữa mà thường khuyên khách hàng án binh bất động. Chính vì vậy, những nhà đầu tư có thói quen nhảy sóng thường bị kẹt lại trong thời gian này. “Đội lái” thừa tỉnh táo để biết có một hàng dài các nhà đầu tư đang xếp hàng để nghe ngóng động tĩnh sóng của mình, họ sẽ nhân cơ hội đó đánh nhanh, rút nhanh hơn trước và phần rủi ro thường rơi vào các nhà đầu tư theo đuôi “đội lái” kẹt cổ phiếu ở vùng giá cao.

“Anh Th, nguyên Trưởng phòng Môi giới của một Công ty Chứng khoán giờ đã chuyển sang làm chuyên viên cho ngân hàng kể lại rằng, vào thời kỳ hưng thịnh, tài sản cổ phiếu quy đổi của anh này cũng ngót nghét cả chục tỉ đồng. Tất cả đều từ lợi nhuận của những lần nhảy sóng theo “đội lái”. Do đặc thù công việc, mối quan hệ với các “đội lái” rất tốt, chịu khó chắt lọc thông tin, cộng thêm chút nhạy bén và lợi thế công việc, Th dễ dàng gom cổ phiếu và xả hàng theo sóng. Tuy vậy, Th chua chát kể rằng, đồng tiền kiếm được dễ dàng quá thì cũng không giữ được. Sau những thành công trong giai đoạn 2009-2010, qua năm 2011 Th gần như mất trắng cũng vì tin theo “đội lái”. Giai đoạn này thị trường lình xình, lực cầu rất yếu và các thông tin bất lợi cho nền kinh tế liên tiếp được tung ra. Th huy động thêm vốn gom cổ phiếu theo “đội lái” nhưng bẫy của “đội lái” sập quá sớm, Th bị lỡ nhịp và ôm hàng đống cổ phiếu, bán chẳng ai mua. Chỉ sau vài lần, cả chục tỉ đồng của Th đã chuyển hóa hết thành cổ phiếu. Nợ nần chồng chất, Th phải nghỉ việc ở công ty chứng khoán và xin vào thử việc làm chuyên viên ở ngân hàng để cày cuốc trả nợ.”

Khi “đội lái” cũng có rủi ro

Quá ham tạo sóng, “đội lái” cũng mắc sai lầm và phải trả giá.

Thông thường, giá đẩy lên được thống nhất trong nội bộ “đội lái” và họ tạo ra cái bẫy để dụ các nhà đầu tư nhỏ lẻ bám đuôi lao vào. Tuy nhiên, do thị trường ảm đạm, giá vẫn chưa lên đến điểm kỳ vọng, thị trường rung lắc thì ngay lập tức các nhà đầu tư nhỏ lẻ ồ ạt bán tháo. “Đội lái” lúc này có ba đầu sáu tay cũng không đỡ nổi và mắc kẹt với đống cổ phiếu giá cao trong cái bẫy do chính mình giăng ra.

——Lời kết——

Nhìn một cách khách quan, hoạt động của “đội lái” cũng có mặt tích cực của nó. Đó là tạo ra một không khí giao dịch sôi động trên thị trường. Chính những con sóng do “đội lái” tạo ra đã mang lại lợi nhuận cho nhiều nhà đầu tư và góp phần cải thiện thanh khoản cho thị trường.

Tuy nhiên, mặt tiêu cực của những hành vi thao túng, làm giá cổ phiếu của “đội lái” lại vô cùng lớn. Nó gây thiệt hại không chỉ cho đa số các nhà đầu tư nhỏ lẻ, thiếu kinh nghiệm và còn làm thiệt hại lớn cho doanh nghiệp có mã cổ phiếu bị đánh xuống, có thể làm cho doanh nghiệp phá sản hoặc bị thôn tính một cách thụ động. Ngoài ra, thao túng làm giá chứng khoán làm sai lệch bản chất hoạt động của thị trường chứng khoán, gây ra nguy cơ mất tính hấp dẫn hay sụp đổ TTCK do không còn mối liên kết giữa thị trường với hoạt động của DN.

Dù vậy, với sức hấp dẫn từ lợi nhuận của nó mang lại cho “đội lái”, loại trừ hoàn toàn hành vi này khỏi thị trường chứng khoán là điều bất khả thi, vì vậy, nhận diện hành vi thao túng để ngăn cản và có chế tài xử lý “đội lái” phù hợp nhằm răn đe, hạn chế hành vi này là yêu cầu luôn cấp bách đối với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các cơ quan quản lý để đem lại công bằng cho tất cả các nhà đầu tư chứng khoán.

Sưu tầm 


KaiMa

Huỳnh Thiên Trúc