Khi b&#225;o ch&#237; lỡ nhịp với một hệ điều h&#224;nh web3

+B&#225;o Tuổi Trẻ vừa đăng tải b&#224;i viết “C&#224;ng đ&#224;o Pi c&#224;ng thất vọng”. Đ&#225;ng tiếc, ch&#237;nh c&#225;ch đặt vấn đề như vậy đ&#227; v&#244; t&#236;nh l&#224;m hẹp tầm nh&#236;n của một dự &#225;n được thiết kế kh&#244;ng phải để chạy theo s&#224;n, m&#224; để tho&#225;t khỏi hệ h&#236;nh web2 nơi những c&#250; scam v&#224; hệ thống t&#224;i ch&#237;nh tập trung biến người d&#249;ng th&#224;nh đối tượng khai th&#225;c, dữ liệu th&#224;nh h&#224;ng h&#243;a v&#224; gi&#225; trị th&#224;nh c&#244;ng cụ bị thao t&#250;ng

&#128293;Hơn cả một đồng tiền, n&#243; l&#224; hệ điều h&#224;nh

+B&#224;i b&#225;o của Tuổi Trẻ đ&#250;ng ở một điểm nhiều người “đ&#224;o” Pi đang thất vọng. Nhưng l&#253; do kh&#244;ng nằm ở Pi, m&#224; nằm ở việc họ v&#224; cả người viết b&#224;i vẫn đang nh&#236;n web3 như một s&#224;n chứng kho&#225;n ảo, nơi gi&#225; tăng l&#224; th&#224;nh c&#244;ng, c&#242;n chậm list s&#224;n l&#224; thất bại. Đ&#243; l&#224; c&#225;ch nh&#236;n cũ kỹ, v&#224; ch&#237;nh l&#224; điều web3 muốn thay đổi.

+C&#243; một sự thật &#237;t được n&#243;i r&#245;, Pi kh&#244;ng x&#226;y dựng một token để đầu cơ, m&#224; một mạng lưới web3 ho&#224;n chỉnh để vận h&#224;nh nền kinh tế phi tập trung. Web3 kh&#244;ng chỉ l&#224; blockchain. N&#243; l&#224; danh t&#237;nh số, l&#224; hệ thống thanh to&#225;n kh&#244;ng trung gian, l&#224; một kh&#244;ng gian nơi con người tương t&#225;c với nhau v&#224; với m&#225;y m&#243;c bằng niềm tin số h&#243;a chứ kh&#244;ng phải qua hợp đồng của c&#225;c b&#234;n thứ ba.

+Bằng việc thiết lập hơn 100 triệu người d&#249;ng c&#243; danh t&#237;nh x&#225;c minh (KYC) một mạng lưới m&#224; Facebook, Twitter hay bất kỳ v&#237; web3 n&#224;o cũng kh&#244;ng l&#224;m được.

+Bằng hệ thống nodes ph&#226;n t&#225;n to&#224;n cầu kh&#244;ng phải để kiếm coin, m&#224; để giữ vững dữ liệu, chống lại mọi sự đứt g&#227;y, kể cả trong thảm họa.

+Bằng tr&#236;nh duyệt Pi Browser v&#224; bộ c&#244;ng cụ Pi SDK, cho ph&#233;p lập tr&#236;nh vi&#234;n x&#226;y app web3 tiếp cận người d&#249;ng thực m&#224; kh&#244;ng cần lo đến v&#237; Metamask hay ETH.

+Bằng nền tảng x&#225;c minh doanh nghiệp KYB, gi&#250;p t&#237;ch hợp hệ sinh th&#225;i h&#224;ng trăm ứng dụng thực từ thương mại, thanh to&#225;n đến gi&#225;o dục v&#224; dữ liệu.

+Pi kh&#244;ng chạy theo s&#224;n, v&#236; Pi kh&#244;ng sinh ra để phục vụ giới trader. N&#243; sinh ra để đặt nền m&#243;ng cho một nền kinh tế số nơi bạn c&#243; thể đi chợ, thu&#234; dịch vụ, k&#253; hợp đồng th&#244;ng minh m&#224; kh&#244;ng phải phụ thuộc ng&#226;n h&#224;ng hay Facebook.

+Họ thất vọng v&#236; họ tưởng Pi l&#224; một ICO. Nhưng Pi chọn đi con đường chậm v&#224; kh&#243; hơn

+B&#224;i b&#225;o của Tuổi Trẻ dẫn lại lời nhiều người d&#249;ng:  “T&#244;i chờ 5 năm rồi m&#224; Pi vẫn chưa l&#234;n s&#224;n”, rồi so s&#225;nh với c&#225;c coin đ&#227; được ni&#234;m yết rầm rộ từ 2021. Nhưng n&#243; kh&#244;ng hề đặt c&#226;u hỏi v&#236; sao Pi chưa list nhiều s&#224;n, chứ kh&#244;ng phải kh&#244;ng thể?

+Hiện nay, ai cũng c&#243; thể tạo ra một token ERC-20, tạo thanh khoản giả, rồi thổi gi&#225; bằng marketing. Những ICO như Bitconnect hay Luna từng được tung h&#244;. Rồi sụp đổ. Pi chọn đi một con đường kh&#225;c chậm, k&#237;n, chắc v&#224; ưu ti&#234;n x&#226;y dựng gi&#225; trị nội sinh.

+Năm 2021, khi Bitcoin đạt đỉnh 69.000 USD, nhiều dự &#225;n web3 huy động h&#224;ng tỷ USD để rồi... bay hơi. C&#242;n Pi vẫn &#226;m thầm thử nghiệm nền tảng, ra mắt từng c&#244;ng cụ một như Pi Chat, Pi Browser, rồi Pi SDK, rồi KYB, rồi x&#225;c minh danh t&#237;nh từng người một. Chưa c&#243; blockchain n&#224;o lại chọn c&#225;ch “đ&#243;ng cửa” để kiểm định người d&#249;ng thật như vậy.

+Sự thất vọng của một bộ phận người d&#249;ng, v&#236; thế, phản &#225;nh sự kh&#244;ng hiểu dự &#225;n hơn l&#224; lỗi của dự &#225;n. Họ kỳ vọng một tr&#242; chơi đầu tư, nhưng Pi đang x&#226;y một hệ điều h&#224;nh web3.

&#128293;Chỉ nh&#236;n v&#224;o gi&#225;, sẽ kh&#244;ng thấy thứ Pi đang x&#226;y một nền kinh tế

+Gi&#225; Pi hiện nay  tr&#234;n c&#225;c s&#224;n đ&#227; KYB rớt từ khoảng 3 USD xuống dưới 1 USD. Đ&#243; l&#224; điều đ&#225;ng lo nếu Pi l&#224; một đồng đầu tư. Nhưng l&#224; điều tất yếu, thậm ch&#237; cần thiết khi Pi l&#224; một đồng tiền trong nền kinh tế web3 thực thụ.

+Bởi v&#236; kh&#244;ng một nền kinh tế n&#224;o h&#236;nh th&#224;nh bền vững khi gi&#225; bị đẩy l&#234;n trước tiện &#237;ch. Pi biết r&#245; b&#224;i học của c&#225;c đồng meme coin, c&#225;c đồng coin pump &amp; dump. C&#242;n Pi chọn m&#244; h&#236;nh minh bạch kh&#243;a token mở dần theo đ&#243;ng g&#243;p. Ch&#237;nh s&#225;ch n&#224;y kh&#244;ng l&#224;m gi&#225; tăng vọt, nhưng gi&#250;p giữ lại người d&#249;ng thật, những người d&#249;ng Pi để sống trong hệ sinh th&#225;i, chứ kh&#244;ng phải để tho&#225;t ra khỏi n&#243; sau khi b&#225;n.

+Web3 cần một đồng tiền m&#224;;  Chỉ c&#243; danh t&#237;nh thật mới sở hữu; Chỉ d&#249;ng trong hệ sinh th&#225;i thật sự hữu dụng; Kh&#244;ng bị thao t&#250;ng bởi giới đầu cơ hay bot.

+Pi đang tạo ra điều đ&#243;. Nhưng n&#243; cần thời gian. V&#224; quan trọng hơn, n&#243; cần sự đồng h&#224;nh tri thức kh&#244;ng phải sự n&#243;ng vội ngắn hạn.

+B&#225;o ch&#237; cần thay đổi g&#243;c nh&#236;n khi bước v&#224;o thế giới web3. Khi b&#225;o ch&#237; nh&#236;n Pi như một “dự &#225;n coin kh&#244;ng l&#234;n s&#224;n”, họ đang v&#244; t&#236;nh d&#249;ng thước đo của web2 để đ&#225;nh gi&#225; một thế giới m&#224; web2 kh&#244;ng hiểu nổi.

+Trong Web2, bạn đăng k&#253; bằng email ảo, kh&#244;ng ai x&#225;c minh. Bạn l&#234;n s&#224;n bằng một c&#250; gọi vốn v&#224; ch&#250;t marketing. Bạn l&#224; sản phẩm, dữ liệu của bạn bị b&#225;n, danh t&#237;nh của bạn bị lợi dụng.

+Trong khi đ&#243; với web3 Pi, bạn l&#224; chủ danh t&#237;nh. Bạn kiểm so&#225;t dữ liệu. Bạn kh&#244;ng cần trung gian để gửi tiền, để x&#225;c minh, để tương t&#225;c.

+Nếu b&#225;o ch&#237; chỉ nh&#236;n thấy “đ&#224;o Pi m&#224; chưa b&#225;n được”, m&#224; kh&#244;ng thấy rằng, Pi l&#224; nơi một người Nigeria c&#243; thể được thanh to&#225;n bằng sức lao động kỹ thuật số m&#224; kh&#244;ng cần visa ng&#226;n h&#224;ng. L&#224; nơi một app thương mại điện tử c&#243; thể chạy quảng c&#225;o bằng Pi thay v&#236; phải mua data từ Meta. L&#224; nơi danh t&#237;nh số trở th&#224;nh hộ chiếu của c&#244;ng d&#226;n web3, th&#236; đ&#243; l&#224; một sự lỡ nhịp rất lớn.

&#128293;Web3 cần tr&#237; tuệ tỉnh t&#225;o

+Kh&#244;ng ai n&#243;i Pi l&#224; ho&#224;n hảo. Bản th&#226;n n&#243; c&#242;n nhiều điều cần chứng minh như khả năng mở rộng, c&#225;ch duy tr&#236; phi tập trung to&#224;n, m&#244; h&#236;nh quản trị cộng đồng. Nhưng h&#227;y c&#244;ng bằng, đ&#226;y l&#224; một trong số rất &#237;t c&#225;c dự &#225;n kh&#244;ng b&#225;n token trước, kh&#244;ng airdrop v&#244; tội vạ, kh&#244;ng vẽ roadmap phi thực tế, v&#224; vẫn giữ nguy&#234;n đội ngũ s&#225;ng lập từ đại học Stanford cho đến nay.

+Với thế giới blockchain ngập tr&#224;n scam, điều đ&#243; xứng đ&#225;ng được nh&#236;n nhận b&#224; học hỏi để đưa tin. 

+Trong b&#224;i b&#225;o ấy, người viết nhiều lần lặp lại chữ “thất vọng”. Nhưng c&#243; thể, điều đ&#225;ng thất vọng hơn cả kh&#244;ng phải l&#224; việc Pi chưa l&#234;n s&#224;n m&#224; l&#224; khi một phần truyền th&#244;ng vẫn chưa hiểu rằng, một nền kinh tế mới đang h&#236;nh th&#224;nh kh&#244;ng dựa tr&#234;n gi&#225; coin, m&#224; dựa tr&#234;n niềm tin, danh t&#237;nh v&#224; cộng đồng.

+Một thế giới web3 như Pi sẽ kh&#244;ng cần đến trung gian, kể cả b&#225;o ch&#237;, để n&#243;i gi&#250;p người d&#249;ng hiểu m&#236;nh đang l&#224;m g&#236;.

+Với Pi sự th&#224;nh c&#244;ng c&#243; thể bắt đầu từ ch&#237;nh sự hiểu sai của truyền th&#244;ng h&#244;m nay, giống như c&#225;ch Internet từng bị ch&#234; l&#224; “tr&#242; chơi của mấy lập tr&#236;nh vi&#234;n trong garage” v&#224;o năm 1995.

+H&#227;y nhớ rằng, b&#225;o ch&#237; to&#224;n cầu sắp tới phải cần t&#234;n miền .Pi. v&#224; Tuổi Trẻ kh&#244;ng năm ngo&#224;i cuộc. 

Cu L&#224;ng C&#225;t

Khi báo chí lỡ nhịp với một hệ điều hành web3

+Báo Tuổi Trẻ vừa đăng tải bài viết “Càng đào Pi càng thất vọng”. Đáng tiếc, chính cách đặt vấn đề như vậy đã vô tình làm hẹp tầm nhìn của một dự án được thiết kế không phải để chạy theo sàn, mà để thoát khỏi hệ hình web2 nơi những cú scam và hệ thống tài chính tập trung biến người dùng thành đối tượng khai thác, dữ liệu thành hàng hóa và giá trị thành công cụ bị thao túng

🔥Hơn cả một đồng tiền, nó là hệ điều hành

+Bài báo của Tuổi Trẻ đúng ở một điểm nhiều người “đào” Pi đang thất vọng. Nhưng lý do không nằm ở Pi, mà nằm ở việc họ và cả người viết bài vẫn đang nhìn web3 như một sàn chứng khoán ảo, nơi giá tăng là thành công, còn chậm list sàn là thất bại. Đó là cách nhìn cũ kỹ, và chính là điều web3 muốn thay đổi.

+Có một sự thật ít được nói rõ, Pi không xây dựng một token để đầu cơ, mà một mạng lưới web3 hoàn chỉnh để vận hành nền kinh tế phi tập trung. Web3 không chỉ là blockchain. Nó là danh tính số, là hệ thống thanh toán không trung gian, là một không gian nơi con người tương tác với nhau và với máy móc bằng niềm tin số hóa chứ không phải qua hợp đồng của các bên thứ ba.

+Bằng việc thiết lập hơn 100 triệu người dùng có danh tính xác minh (KYC) một mạng lưới mà Facebook, Twitter hay bất kỳ ví web3 nào cũng không làm được.

+Bằng hệ thống nodes phân tán toàn cầu không phải để kiếm coin, mà để giữ vững dữ liệu, chống lại mọi sự đứt gãy, kể cả trong thảm họa.

+Bằng trình duyệt Pi Browser và bộ công cụ Pi SDK, cho phép lập trình viên xây app web3 tiếp cận người dùng thực mà không cần lo đến ví Metamask hay ETH.

+Bằng nền tảng xác minh doanh nghiệp KYB, giúp tích hợp hệ sinh thái hàng trăm ứng dụng thực từ thương mại, thanh toán đến giáo dục và dữ liệu.

+Pi không chạy theo sàn, vì Pi không sinh ra để phục vụ giới trader. Nó sinh ra để đặt nền móng cho một nền kinh tế số nơi bạn có thể đi chợ, thuê dịch vụ, ký hợp đồng thông minh mà không phải phụ thuộc ngân hàng hay Facebook.

+Họ thất vọng vì họ tưởng Pi là một ICO. Nhưng Pi chọn đi con đường chậm và khó hơn

+Bài báo của Tuổi Trẻ dẫn lại lời nhiều người dùng:  “Tôi chờ 5 năm rồi mà Pi vẫn chưa lên sàn”, rồi so sánh với các coin đã được niêm yết rầm rộ từ 2021. Nhưng nó không hề đặt câu hỏi vì sao Pi chưa list nhiều sàn, chứ không phải không thể?

+Hiện nay, ai cũng có thể tạo ra một token ERC-20, tạo thanh khoản giả, rồi thổi giá bằng marketing. Những ICO như Bitconnect hay Luna từng được tung hô. Rồi sụp đổ. Pi chọn đi một con đường khác chậm, kín, chắc và ưu tiên xây dựng giá trị nội sinh.

+Năm 2021, khi Bitcoin đạt đỉnh 69.000 USD, nhiều dự án web3 huy động hàng tỷ USD để rồi... bay hơi. Còn Pi vẫn âm thầm thử nghiệm nền tảng, ra mắt từng công cụ một như Pi Chat, Pi Browser, rồi Pi SDK, rồi KYB, rồi xác minh danh tính từng người một. Chưa có blockchain nào lại chọn cách “đóng cửa” để kiểm định người dùng thật như vậy.

+Sự thất vọng của một bộ phận người dùng, vì thế, phản ánh sự không hiểu dự án hơn là lỗi của dự án. Họ kỳ vọng một trò chơi đầu tư, nhưng Pi đang xây một hệ điều hành web3.

🔥Chỉ nhìn vào giá, sẽ không thấy thứ Pi đang xây một nền kinh tế

+Giá Pi hiện nay  trên các sàn đã KYB rớt từ khoảng 3 USD xuống dưới 1 USD. Đó là điều đáng lo nếu Pi là một đồng đầu tư. Nhưng là điều tất yếu, thậm chí cần thiết khi Pi là một đồng tiền trong nền kinh tế web3 thực thụ.

+Bởi vì không một nền kinh tế nào hình thành bền vững khi giá bị đẩy lên trước tiện ích. Pi biết rõ bài học của các đồng meme coin, các đồng coin pump & dump. Còn Pi chọn mô hình minh bạch khóa token mở dần theo đóng góp. Chính sách này không làm giá tăng vọt, nhưng giúp giữ lại người dùng thật, những người dùng Pi để sống trong hệ sinh thái, chứ không phải để thoát ra khỏi nó sau khi bán.

+Web3 cần một đồng tiền mà;  Chỉ có danh tính thật mới sở hữu; Chỉ dùng trong hệ sinh thái thật sự hữu dụng; Không bị thao túng bởi giới đầu cơ hay bot.

+Pi đang tạo ra điều đó. Nhưng nó cần thời gian. Và quan trọng hơn, nó cần sự đồng hành tri thức không phải sự nóng vội ngắn hạn.

+Báo chí cần thay đổi góc nhìn khi bước vào thế giới web3. Khi báo chí nhìn Pi như một “dự án coin không lên sàn”, họ đang vô tình dùng thước đo của web2 để đánh giá một thế giới mà web2 không hiểu nổi.

+Trong Web2, bạn đăng ký bằng email ảo, không ai xác minh. Bạn lên sàn bằng một cú gọi vốn và chút marketing. Bạn là sản phẩm, dữ liệu của bạn bị bán, danh tính của bạn bị lợi dụng.

+Trong khi đó với web3 Pi, bạn là chủ danh tính. Bạn kiểm soát dữ liệu. Bạn không cần trung gian để gửi tiền, để xác minh, để tương tác.

+Nếu báo chí chỉ nhìn thấy “đào Pi mà chưa bán được”, mà không thấy rằng, Pi là nơi một người Nigeria có thể được thanh toán bằng sức lao động kỹ thuật số mà không cần visa ngân hàng. Là nơi một app thương mại điện tử có thể chạy quảng cáo bằng Pi thay vì phải mua data từ Meta. Là nơi danh tính số trở thành hộ chiếu của công dân web3, thì đó là một sự lỡ nhịp rất lớn.

🔥Web3 cần trí tuệ tỉnh táo

+Không ai nói Pi là hoàn hảo. Bản thân nó còn nhiều điều cần chứng minh như khả năng mở rộng, cách duy trì phi tập trung toàn, mô hình quản trị cộng đồng. Nhưng hãy công bằng, đây là một trong số rất ít các dự án không bán token trước, không airdrop vô tội vạ, không vẽ roadmap phi thực tế, và vẫn giữ nguyên đội ngũ sáng lập từ đại học Stanford cho đến nay.

+Với thế giới blockchain ngập tràn scam, điều đó xứng đáng được nhìn nhận bà học hỏi để đưa tin. 

+Trong bài báo ấy, người viết nhiều lần lặp lại chữ “thất vọng”. Nhưng có thể, điều đáng thất vọng hơn cả không phải là việc Pi chưa lên sàn mà là khi một phần truyền thông vẫn chưa hiểu rằng, một nền kinh tế mới đang hình thành không dựa trên giá coin, mà dựa trên niềm tin, danh tính và cộng đồng.

+Một thế giới web3 như Pi sẽ không cần đến trung gian, kể cả báo chí, để nói giúp người dùng hiểu mình đang làm gì.

+Với Pi sự thành công có thể bắt đầu từ chính sự hiểu sai của truyền thông hôm nay, giống như cách Internet từng bị chê là “trò chơi của mấy lập trình viên trong garage” vào năm 1995.

+Hãy nhớ rằng, báo chí toàn cầu sắp tới phải cần tên miền .Pi. và Tuổi Trẻ không năm ngoài cuộc. 

Cu Làng Cát