SỰ ĐI&#202;N LOẠN CỦA THỊ TRƯỜNG

Nh&#236;n lại h&#224;nh tr&#236;nh của thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam 20 năm nay, dựa tr&#234;n biểu đồ VNINDEX ch&#250;ng ta c&#243; thể thấy r&#245; rệt c&#225;c bước đột ph&#225;, đặc biệt l&#224; 3-4 năm đổ lại đ&#226;y.

- Ở những giai đoạn đầu sơ khai của thị trường, mọi thứ rất mới mẻ, hầu hết c&#225;c nh&#224; đầu tư kh&#244;ng c&#243; sự hiểu biết nhiều về thị trường. 99% tr&#234;n thị trường l&#224; nh&#224; đầu tư c&#225; nh&#226;n tr&#236;nh độ hiểu biết về chứng kho&#225;n c&#242;n hạn chế.  Từ th&#225;ng 11/2006 đến hết th&#225;ng 1/2007, VN-Index đ&#227; b&#249;ng nổ gấp đ&#244;i. Một c&#225;i Tết rất rộn r&#224;ng, khi hầu như ai cũng c&#243; thể khoe những th&#224;nh t&#237;ch kiếm tiền đ&#225;ng nể.  P/E (hệ số gi&#225;/lợi nhuận) trung b&#236;nh của 20 c&#244;ng ty lớn nhất (chiếm 99% vốn h&#243;a của thị trường) ni&#234;m yết tr&#234;n HSX l&#224; khoảng 73 lần t&#237;nh đến th&#225;ng 1/2007. PVD “chỉ c&#243;” 338,77 lần, CII l&#224; 80,08 lần, KDC l&#224; 79,71 lần, FPT l&#224; 110,52 lần, BTC l&#224; 90 lần, HBC l&#224; 83,43 lần… B&#226;y giờ nh&#236;n lại th&#236; thật l&#224; đ&#225;ng kinh h&#227;i, nhưng v&#236; hầu hết c&#225;c nh&#224; đầu tư ở giai đoạn n&#224;y đều chưa từng trải qua một thị trường con &quot;gấu&quot; n&#224;o đ&#225;ng sợ trước đ&#243; n&#234;n kh&#244;ng hề c&#243; t&#226;m l&#237; ph&#242;ng thủ. Rồi chuyện g&#236; đến cũng đến, hiệu ứng “h&#242;n tuyết lăn” đ&#227; tạo n&#234;n nỗi &#225;m ảnh kh&#243; qu&#234;n với những ai trải qua giai đoạn n&#224;y, khi mỗi s&#225;ng mở bảng điện giao dịch lại thấy h&#224;ng triệu cổ phiếu được c&#225;c c&#244;ng ty chứng kho&#225;n đem ra b&#225;n gi&#225; s&#224;n nhằm tho&#225;t ra bằng được. Cao tr&#224;o l&#224; rất nhiều nh&#224; đầu tư k&#233;o đến Ủy ban Chứng kho&#225;n Nh&#224; nước ng&#224;y 5/3/2008 để “b&#224;y tỏ sự giận dữ”.

- Sau c&#250; shock năm 2007-2008, từ 2009 trở đi, thị trường dần trở n&#234;n b&#236;nh ổn lại v&#224; hầu hết vẫn c&#242;n &#225;m ảnh về những ng&#224;y th&#225;ng đ&#243;, thị trường nguội dần v&#224; sideways nhiều năm sau đ&#243; đến 2016. Giai đoạn n&#224;y được xem như l&#224; giai đoạn dưỡng thương của thị trường sau một c&#250; shock qu&#225; lớn ập đến như vậy. Nỗi sợ h&#227;i n&#224;y lớn đến mức m&#224; đi đ&#226;u, khi nhắc đến chứng kho&#225;n ai cũng phải khiếp sợ v&#236; sự rủi ro của n&#243;.

- M&#227;i cho đến giai đoạn 2017-2018 ch&#250;ng ta mới được chứng kiến một nhịp uptrend đ&#250;ng nghĩa của thị trường, VNINDEX từ 500-600 tiến đến mốc 1200 điểm. h&#224;ng loạt con số li&#234;n tục “lập đỉnh”. Năm 2017, l&#224;n s&#243;ng l&#234;n s&#224;n của c&#225;c “đại gia” v&#224; c&#225;c ng&#226;n h&#224;ng đ&#227; gi&#250;p thị trường tăng trưởng mạnh mẽ về quy m&#244;. Phi&#234;n 9/4/2018 Vn-Index chạm đỉnh 1.204,3 điểm, thị trường cực kỳ hưng phấn. Nh&#243;m cổ phiếu ng&#226;n h&#224;ng b&#249;ng nổ đ&#227; k&#233;o Vn-Index tăng 22,4% chỉ trong v&#242;ng hơn 4 th&#225;ng. Tiền đổ &#249;n &#249;n v&#224;o Việt Nam, thậm ch&#237;, l&#227;nh đạo một c&#244;ng ty quản l&#253; qũy thời điểm đ&#243; c&#242;n lo ngại thị trường tăng mạnh thế n&#224;y m&#224; tiền cứ chảy về, c&#225;c nh&#224; quản l&#253; quỹ kh&#244;ng biết giải ng&#226;n như thế n&#224;o! Tuy nhi&#234;n, 3 lần tăng l&#227;i suất của FED c&#249;ng h&#224;nh động leo thang của Mỹ trong cuộc chiến thương mại Mỹ Trung đ&#227; ảnh hưởng mạnh đến d&#242;ng vốn v&#224;o thị trường chứng kho&#225;n to&#224;n cầu. Bắt đầu từ Trung Quốc, sau đ&#243; đến Mỹ giảm điểm mạnh đ&#227; ảnh hưởng đến TTCK Việt Nam. Nh&#224; đầu tư nước ngo&#224;i b&#225;n r&#242;ng li&#234;n tục khiến thị trường biến động với bi&#234;n độ lớn đến mức s&#224;n HoSE sập li&#234;n tục 3 ng&#224;y v&#224;o 22,23,24 th&#225;ng 1/2018. Tuy nhi&#234;n, c&#250; rơi n&#224;y chỉ dừng lại ở mức 900 điểm, kh&#244;ng qu&#225; đ&#225;ng sợ như giai đoạn 2007-2008 cho thầy nh&#224; đầu tư bắt đầu c&#243; sự tỉnh t&#225;o v&#224; kh&#244;ng qu&#225; hoảng loạn như trước kia.

- Bước ngoặc lớn nhất của thị trường c&#243; lẽ l&#224; đến từ đợt b&#249;ng nổ dịch Covid-19 th&#225;ng 3 năm 2020. Sau nhịp hoảng loạn rơi về v&#249;ng 650đ th&#236; thị trường đ&#227; chứng kiến 1 đợt tăng mới k&#233;o d&#224;i đến hết năm 2021. Sở dĩ ở giai đoạn n&#224;y l&#224; sự cộng hưởng của nhiều yếu tố, việc chiếc khấu gi&#225; đến từ c&#250; sập của VNINDEX bởi sự b&#249;ng ph&#225;t dịch bệnh k&#232;m theo việc gi&#227;n c&#225;ch x&#227; hội. Giai đoạn n&#224;y hầu hết mọi người đều ở nh&#224;, việc gi&#227;n c&#225;ch x&#227; hội sinh ra sự &quot;nh&#227;n rỗi&quot; v&#224; thị trường chứng kho&#225;n l&#224; một k&#234;nh đầu tư qu&#225; l&#224; th&#237;ch hợp cho giai đoạn n&#224;y. Ch&#250;ng ta chứng kiến sự b&#249;ng nổ chưa từng c&#243; về số lượng t&#224;i khoản mở mới v&#224; nh&#236;n tr&#234;n đồ thị VNINDEX cũng c&#243; thể thấy khối lượng giao dịch tăng gần 10 lần so với trước đ&#243;. Đ&#226;y l&#224; giai đoạn khiến nhiều người biết đến thị trường chứng kho&#225;n nhiều hơn v&#224; sản sinh ra một &quot;nhu cầu&quot; sở hữu cổ phiếu. Uptrend rồi cũng phải bước v&#224;o giai đoạn downtrend năm 2022-2023, nhiều cổ phiếu giảm s&#226;u 60-70% v&#224; c&#243; những cổ phiếu mất t&#237;ch tr&#234;n thị trường như FLC, ROS, ... Nhưng sau qu&#225; tr&#236;nh đ&#243; thị trường chưa hề nguội đi, ch&#250;ng ta c&#243; thể thấy khối lượng giao dịch vẫn duy th&#236; ở mức cao sau giai đoạn n&#224;y v&#224; đ&#226;y l&#224; cột mốc cho sự ph&#225;t triển sau n&#224;y.

Sau tất cả, thị trường c&#243; l&#250;c hưng thịnh c&#243; l&#250;c suy tho&#225;i, tuy nhi&#234;n điều m&#224; ch&#250;ng ta nh&#236;n nhận r&#245; nhất đ&#243; ch&#237;nh l&#224; &quot;sự tăng trưởng&quot;. D&#242;ng tiền chảy v&#224;o thị trường nhiều hơn, c&#225;c t&#224;i khoản chứng kho&#225;n mở mới nhiều hơn, nh&#224; đầu tư c&#243; sự hiểu biết hơn, ... T&#244;i tin rằng thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam chỉ mới ở giai đoạn chuyển m&#236;nh v&#224; c&#242;n rất nhiều cơ hội để ph&#225;t triển về sau n&#224;y. Quan trọng l&#224; h&#227;y thật tỉnh t&#225;o khi bước ch&#226;n v&#224;o thị trường

SỰ ĐIÊN LOẠN CỦA THỊ TRƯỜNG

Nhìn lại hành trình của thị trường chứng khoán Việt Nam 20 năm nay, dựa trên biểu đồ VNINDEX chúng ta có thể thấy rõ rệt các bước đột phá, đặc biệt là 3-4 năm đổ lại đây.

- Ở những giai đoạn đầu sơ khai của thị trường, mọi thứ rất mới mẻ, hầu hết các nhà đầu tư không có sự hiểu biết nhiều về thị trường. 99% trên thị trường là nhà đầu tư cá nhân trình độ hiểu biết về chứng khoán còn hạn chế.  Từ tháng 11/2006 đến hết tháng 1/2007, VN-Index đã bùng nổ gấp đôi. Một cái Tết rất rộn ràng, khi hầu như ai cũng có thể khoe những thành tích kiếm tiền đáng nể.  P/E (hệ số giá/lợi nhuận) trung bình của 20 công ty lớn nhất (chiếm 99% vốn hóa của thị trường) niêm yết trên HSX là khoảng 73 lần tính đến tháng 1/2007. PVD “chỉ có” 338,77 lần, CII là 80,08 lần, KDC là 79,71 lần, FPT là 110,52 lần, BTC là 90 lần, HBC là 83,43 lần… Bây giờ nhìn lại thì thật là đáng kinh hãi, nhưng vì hầu hết các nhà đầu tư ở giai đoạn này đều chưa từng trải qua một thị trường con "gấu" nào đáng sợ trước đó nên không hề có tâm lí phòng thủ. Rồi chuyện gì đến cũng đến, hiệu ứng “hòn tuyết lăn” đã tạo nên nỗi ám ảnh khó quên với những ai trải qua giai đoạn này, khi mỗi sáng mở bảng điện giao dịch lại thấy hàng triệu cổ phiếu được các công ty chứng khoán đem ra bán giá sàn nhằm thoát ra bằng được. Cao trào là rất nhiều nhà đầu tư kéo đến Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ngày 5/3/2008 để “bày tỏ sự giận dữ”.

- Sau cú shock năm 2007-2008, từ 2009 trở đi, thị trường dần trở nên bình ổn lại và hầu hết vẫn còn ám ảnh về những ngày tháng đó, thị trường nguội dần và sideways nhiều năm sau đó đến 2016. Giai đoạn này được xem như là giai đoạn dưỡng thương của thị trường sau một cú shock quá lớn ập đến như vậy. Nỗi sợ hãi này lớn đến mức mà đi đâu, khi nhắc đến chứng khoán ai cũng phải khiếp sợ vì sự rủi ro của nó.

- Mãi cho đến giai đoạn 2017-2018 chúng ta mới được chứng kiến một nhịp uptrend đúng nghĩa của thị trường, VNINDEX từ 500-600 tiến đến mốc 1200 điểm. hàng loạt con số liên tục “lập đỉnh”. Năm 2017, làn sóng lên sàn của các “đại gia” và các ngân hàng đã giúp thị trường tăng trưởng mạnh mẽ về quy mô. Phiên 9/4/2018 Vn-Index chạm đỉnh 1.204,3 điểm, thị trường cực kỳ hưng phấn. Nhóm cổ phiếu ngân hàng bùng nổ đã kéo Vn-Index tăng 22,4% chỉ trong vòng hơn 4 tháng. Tiền đổ ùn ùn vào Việt Nam, thậm chí, lãnh đạo một công ty quản lý qũy thời điểm đó còn lo ngại thị trường tăng mạnh thế này mà tiền cứ chảy về, các nhà quản lý quỹ không biết giải ngân như thế nào! Tuy nhiên, 3 lần tăng lãi suất của FED cùng hành động leo thang của Mỹ trong cuộc chiến thương mại Mỹ Trung đã ảnh hưởng mạnh đến dòng vốn vào thị trường chứng khoán toàn cầu. Bắt đầu từ Trung Quốc, sau đó đến Mỹ giảm điểm mạnh đã ảnh hưởng đến TTCK Việt Nam. Nhà đầu tư nước ngoài bán ròng liên tục khiến thị trường biến động với biên độ lớn đến mức sàn HoSE sập liên tục 3 ngày vào 22,23,24 tháng 1/2018. Tuy nhiên, cú rơi này chỉ dừng lại ở mức 900 điểm, không quá đáng sợ như giai đoạn 2007-2008 cho thầy nhà đầu tư bắt đầu có sự tỉnh táo và không quá hoảng loạn như trước kia.

- Bước ngoặc lớn nhất của thị trường có lẽ là đến từ đợt bùng nổ dịch Covid-19 tháng 3 năm 2020. Sau nhịp hoảng loạn rơi về vùng 650đ thì thị trường đã chứng kiến 1 đợt tăng mới kéo dài đến hết năm 2021. Sở dĩ ở giai đoạn này là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố, việc chiếc khấu giá đến từ cú sập của VNINDEX bởi sự bùng phát dịch bệnh kèm theo việc giãn cách xã hội. Giai đoạn này hầu hết mọi người đều ở nhà, việc giãn cách xã hội sinh ra sự "nhãn rỗi" và thị trường chứng khoán là một kênh đầu tư quá là thích hợp cho giai đoạn này. Chúng ta chứng kiến sự bùng nổ chưa từng có về số lượng tài khoản mở mới và nhìn trên đồ thị VNINDEX cũng có thể thấy khối lượng giao dịch tăng gần 10 lần so với trước đó. Đây là giai đoạn khiến nhiều người biết đến thị trường chứng khoán nhiều hơn và sản sinh ra một "nhu cầu" sở hữu cổ phiếu. Uptrend rồi cũng phải bước vào giai đoạn downtrend năm 2022-2023, nhiều cổ phiếu giảm sâu 60-70% và có những cổ phiếu mất tích trên thị trường như FLC, ROS, ... Nhưng sau quá trình đó thị trường chưa hề nguội đi, chúng ta có thể thấy khối lượng giao dịch vẫn duy thì ở mức cao sau giai đoạn này và đây là cột mốc cho sự phát triển sau này.

Sau tất cả, thị trường có lúc hưng thịnh có lúc suy thoái, tuy nhiên điều mà chúng ta nhìn nhận rõ nhất đó chính là "sự tăng trưởng". Dòng tiền chảy vào thị trường nhiều hơn, các tài khoản chứng khoán mở mới nhiều hơn, nhà đầu tư có sự hiểu biết hơn, ... Tôi tin rằng thị trường chứng khoán Việt Nam chỉ mới ở giai đoạn chuyển mình và còn rất nhiều cơ hội để phát triển về sau này. Quan trọng là hãy thật tỉnh táo khi bước chân vào thị trường