Người ta vẫn hay kể về một c&#226;u chuyện quen thuộc: nếu bạn thả một con ếch v&#224;o nồi nước đang s&#244;i s&#249;ng sục, n&#243; sẽ lập tức bật người nhảy vọt ra ngo&#224;i để tự cứu m&#236;nh. Tr&#225;i lại, nếu bạn thả n&#243; v&#224;o một nồi nước m&#225;t l&#224;nh rồi từ từ đun n&#243;ng, n&#243; sẽ nằm y&#234;n, chẳng hề hay biết nguy hiểm đang tới gần, cho đến khi bị luộc ch&#237;n trong ch&#237;nh sự thờ ơ của m&#236;nh.

C&#226;u chuyện ấy, nghe qua tưởng như đơn giản. Người ta d&#249;ng n&#243; để cảnh tỉnh về sự thờ ơ trước những thay đổi &#226;m thầm nhưng nguy hiểm, về c&#225;ch m&#224; con người dễ d&#224;ng trượt dốc trong những c&#225;i bẫy ngọt ng&#224;o của th&#243;i quen v&#224; tr&#236; ho&#227;n.

Nhưng sự thật th&#236; sao?

Con ếch kh&#244;ng hề *** ngốc. Tr&#225;i lại, cơ thể n&#243; nhạy cảm với từng thay đổi nhỏ của m&#244;i trường. Khi nhiệt độ nước bắt đầu tăng l&#234;n, l&#224;n da ẩm ướt của n&#243; lập tức cảm nhận được. N&#243; biết. Biết rất r&#245;.

Thế nhưng, thay v&#236; nhảy ra, n&#243; lại chọn ở lại. Bởi v&#236; n&#243; tin rằng m&#236;nh vẫn chịu được. N&#243; vẫn nghĩ rằng cơ thể c&#243; thể th&#237;ch nghi th&#234;m một ch&#250;t nữa th&#244;i. Ch&#250;t nữa th&#244;i m&#224;.

Cứ mỗi độ nước n&#243;ng th&#234;m một ch&#250;t, cơ thể n&#243; lại phải điều tiết th&#234;m một phần năng lượng. Ban đầu l&#224; điều chỉnh nhẹ nh&#224;ng, sau l&#224; dồn lực gồng l&#234;n chống lại c&#225;i n&#243;ng. Cứ như vậy, sức lực trong con ếch bị b&#224;o m&#242;n dần, từng ch&#250;t một. V&#224; rồi, khi d&#242;ng năng lượng cuối c&#249;ng cạn kiệt, con ếch cuối c&#249;ng cũng quyết định nhảy. Nhưng khi ấy, đ&#227; qu&#225; muộn. Đ&#244;i ch&#226;n kh&#244;ng c&#242;n sức để bật l&#234;n, n&#243; đ&#224;nh nằm đ&#243;, tuyệt vọng, bất lực, v&#224; chết trong chiếc nồi nước tưởng như v&#244; hại.

N&#243; chết kh&#244;ng phải v&#236; nước qu&#225; n&#243;ng. N&#243; chết v&#236; kh&#244;ng nhận ra giới hạn thật sự của ch&#237;nh m&#236;nh. N&#243; chết v&#236; đ&#227; đ&#225;nh đổi tất cả niềm tin v&#224;o một khả năng th&#237;ch nghi kh&#244;ng bền vững.

C&#242;n ch&#250;ng ta, những “ch&#250; ếch” đời thường liệu c&#243; kh&#225;c?

Ta biết m&#236;nh đang tr&#236; ho&#227;n một b&#224;i học, chậm trễ một c&#244;ng việc, sa đ&#224; v&#224;o một th&#243;i quen xấu, ch&#244;n v&#249;i thời gian trong những th&#250; vui v&#244; bổ. Ta biết r&#245;. R&#245; đến từng chi tiết. Nhưng vẫn tự nhủ: &quot;M&#236;nh c&#242;n kịp, vẫn c&#242;n ng&#224;y mai, chưa đến mức nghi&#234;m trọng đ&#226;u.&quot;

Rồi một ng&#224;y, khi ta thật sự muốn thay đổi, quay đầu, bắt đầu lại… c&#243; khi ta cũng đ&#227; chẳng c&#242;n sức để nhảy nữa.

Đừng đợi đến l&#250;c nước đ&#227; s&#244;i.

Đừng để c&#225;i gi&#225; của một ph&#250;t tr&#236; ho&#227;n l&#224; to&#224;n bộ cuộc đời.

Kh&#244;ng phải l&#250;c n&#224;o biết nguy hiểm l&#224; đủ, quan trọng l&#224; phải d&#225;m rời khỏi n&#243; khi c&#242;n c&#243; thể.



Người ta vẫn hay kể về một câu chuyện quen thuộc: nếu bạn thả một con ếch vào nồi nước đang sôi sùng sục, nó sẽ lập tức bật người nhảy vọt ra ngoài để tự cứu mình. Trái lại, nếu bạn thả nó vào một nồi nước mát lành rồi từ từ đun nóng, nó sẽ nằm yên, chẳng hề hay biết nguy hiểm đang tới gần, cho đến khi bị luộc chín trong chính sự thờ ơ của mình.

Câu chuyện ấy, nghe qua tưởng như đơn giản. Người ta dùng nó để cảnh tỉnh về sự thờ ơ trước những thay đổi âm thầm nhưng nguy hiểm, về cách mà con người dễ dàng trượt dốc trong những cái bẫy ngọt ngào của thói quen và trì hoãn.

Nhưng sự thật thì sao?

Con ếch không hề *** ngốc. Trái lại, cơ thể nó nhạy cảm với từng thay đổi nhỏ của môi trường. Khi nhiệt độ nước bắt đầu tăng lên, làn da ẩm ướt của nó lập tức cảm nhận được. Nó biết. Biết rất rõ.

Thế nhưng, thay vì nhảy ra, nó lại chọn ở lại. Bởi vì nó tin rằng mình vẫn chịu được. Nó vẫn nghĩ rằng cơ thể có thể thích nghi thêm một chút nữa thôi. Chút nữa thôi mà.

Cứ mỗi độ nước nóng thêm một chút, cơ thể nó lại phải điều tiết thêm một phần năng lượng. Ban đầu là điều chỉnh nhẹ nhàng, sau là dồn lực gồng lên chống lại cái nóng. Cứ như vậy, sức lực trong con ếch bị bào mòn dần, từng chút một. Và rồi, khi dòng năng lượng cuối cùng cạn kiệt, con ếch cuối cùng cũng quyết định nhảy. Nhưng khi ấy, đã quá muộn. Đôi chân không còn sức để bật lên, nó đành nằm đó, tuyệt vọng, bất lực, và chết trong chiếc nồi nước tưởng như vô hại.

Nó chết không phải vì nước quá nóng. Nó chết vì không nhận ra giới hạn thật sự của chính mình. Nó chết vì đã đánh đổi tất cả niềm tin vào một khả năng thích nghi không bền vững.

Còn chúng ta, những “chú ếch” đời thường liệu có khác?

Ta biết mình đang trì hoãn một bài học, chậm trễ một công việc, sa đà vào một thói quen xấu, chôn vùi thời gian trong những thú vui vô bổ. Ta biết rõ. Rõ đến từng chi tiết. Nhưng vẫn tự nhủ: "Mình còn kịp, vẫn còn ngày mai, chưa đến mức nghiêm trọng đâu."

Rồi một ngày, khi ta thật sự muốn thay đổi, quay đầu, bắt đầu lại… có khi ta cũng đã chẳng còn sức để nhảy nữa.

Đừng đợi đến lúc nước đã sôi.

Đừng để cái giá của một phút trì hoãn là toàn bộ cuộc đời.

Không phải lúc nào biết nguy hiểm là đủ, quan trọng là phải dám rời khỏi nó khi còn có thể.



Investing 2025 